Πώς θα αρθεί το αδιέξοδο στη Σομαλία

Εν τω μεταξύ, αρκετές αντιτρομοκρατικές επιθέσεις από τις Ειδικές Δυνάμεων των ΗΠΑ και κάμποσες ατυχείς αποσκιρτήσεις διαφόρων μαχητών της Shabab, έχουν αποδυναμώσει μόνιμα τμήμα της ηγεσίας της οργάνωσης στη Σομαλία. Με το πέρασμα του χρόνου, οι σχέσεις με την al Qaeda ξεθώριασαν. Τα αντιτρομοκρατικά χτυπήματα έχουν εξουδετερώσει τους ηγέτες που εκπαιδεύτηκαν ή πολέμησαν στο Αφγανιστάν και το Πακιστάν πριν την 11η Σεπτεμβρίου και που είχαν προσωπικές σχέσεις με τον πυρήνα της al Qaeda, ενώ έχει εξουδετερωθεί και το μεγαλύτερο κομμάτι των οπαδών της τζιχάντ που πολεμούσε στο πλευρό της Shabab, το οποίο φαίνεται ότι έχει μεταφερθεί από τη Σομαλία στην Υεμένη. Η υπόλοιπη διοίκηση της al Shabab φαίνεται να ενδιαφέρεται τόσο στο να βγάζει κέρδος από το λαθρεμπόριο κάρβουνου –και ζάχαρης- όσο και στη συνέχιση της τζιχάντ. (Η χρηματοδότηση από το εξωτερικό για τη σύγκρουση στη Σομαλία έχει μειωθεί ενώ ο λιμός κατέστρεψε το επικερδές φορολογικό πλέγμα που είχε χτίσει η al Shabab στο νότο της χώρας, οπότε η οργάνωση έχει στερέψει από μετρητά). Η λογική υποδεικνύει ότι η απόσυρση των δυνάμεων από το Μογκαντίσου έχει να κάνει περισσότερο με τη μείωση των εσόδων παρά με κάποιο σοφό τακτικό ελιγμό.

Την ίδια στιγμή, οι πιθανότητες της Μεταβατικής Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης να επωφεληθεί από την αποδυνάμωση της al Shabab είναι μικρές. Αποτελεί ειρωνεία ότι η αποχώρηση της al Shabab από το Μογκαντίσου ήρθε σε μία στιγμή που η διεθνής υποστήριξη για τη Μεταβατική Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση είναι η μικρότερη δυνατή. (Η αδυναμία της Μεταβατικής Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης μπορεί και να είναι ένας από τους λόγους που η al Shabab αποσύρθηκε- η διάχυτη πεποίθηση στη Σομαλία ότι η κυβέρνηση έχει εγκαταλειφθεί από τους διεθνείς υποστηρικτές της και ότι είναι στα πρόθυρα της κατάρρευσης, ελαχιστοποίησε και τον λόγο ύπαρξης της ίδιας της al Shabab). Τον Αύγουστο, παρότι ο ΟΗΕ συναίνεσε στην παράταση ης μεταβατικής εντολής για ένα ακόμη χρόνο, σημείωσε ότι η Μεταβατική Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση απέτυχε να εκπληρώσει τον παραμικρό στόχο που έχει βάλει μέσα σε επτά χρόνια της ζωής της. Μερικοί από τους στόχους που είχε, ήταν να διαμορφώσει ένα Σύνταγμα για τη Σομαλία και να προχωρήσει σε τοπικές και περιφερειακές εκλογές με τη προθεσμία που της είχε δοθεί να μεταφέρεται από το 2008 στο 2010 και το 2011.

Φέτος, η Μεταβατική Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση και οι διαμεσολαβητές του ΟΗΕ συμφώνησαν να δημιουργήσουν ένα «οδικό χάρτη» για να πραγματοποιηθούν αυτοί οι στόχοι και αποφάσισαν να θέσουν ως προτεραιότητα τη διενέργεια τοπικών εκλογών. Αυτή ήταν μία έξυπνη κίνηση, αφού αυτή η εξέλιξη θα καθυστερήσει τις προεδρικές και βουλευτικές εκλογές αφήνοντας ανέπαφους στις θέσεις τους τον παρόντα πρόεδρο, τον πρωθυπουργό και τον πρόεδρο της Βουλής. Δεδομένης της αδυναμίας του προέδρου, σεΐχη Sharif Sheikh Ahmed, να συνεργαστεί με οποιαδήποτε ομάδα εκτός του προεδρικού φάσματος, είναι απίθανο ότι θα διεξαχθούν ούτε καν τοπικές εκλογές. Ο «οδικός χάρτης» το μόνο που έχει κάνει είναι να αναβάλει τον αναπόφευκτο λογαριασμό για ένα ακόμη χρόνο.

Κατά τη διάρκεια του λιμού, η Μεταβατική Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση έχει επιδείξει αμέλεια αναφορικά με τη προστασία του πληθυσμού. Παράλληλα, παρεμποδίζει ενεργά τη παράδοση της ανθρωπιστικής βοήθειας στις κατεστραμμένες από το λιμό περιοχές. Τα κυβερνητικά «στρατεύματα» δεν είναι τίποτα περισσότερο από ομάδες τοπικών πολεμάρχων που στο παρελθόν έχουν κατηγορηθεί για κλοπές, βιασμούς, απαγωγές, φόνους και, το πιο σύνηθες, για στήσιμο οδοφραγμάτων με σκοπό τη ληστεία. Κλέβουν σταθερά τροφή που προορίζεται για ανθρωπιστική βοήθεια ενώ έχει καταγραφεί μεμονωμένο περιστατικό όπου πυροβόλησαν και σκότωσαν πεινασμένους Σομαλούς την ώρα που τα Ηνωμένα Έθνη μοίραζαν συσσίτιο.

Δεν υπάρχουν, λοιπόν, μεγάλες ελπίδες ότι η Μεταβατική Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση θα καταφέρει να κερδίσει την απόσυρση της al Shabab από το Μογκαντίσου. Οι δυνάμεις της κυβέρνησης και της Αφρικανικής Ένωσης έχουν τόσο λίγη δύναμη που ακόμα και με αποχώρηση της Shabab από το Μογκαντίσου η Μεταβατική Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση δεν κατάφερε να ανακαταλάβει τη πόλη. Μαχητές της al Shabab έχουν ήδη γυρίσει στο Μογκαντίσου και σιγά σιγά διασκορπίζονται σε τουλάχιστον τρία από τα συνολικά 16 διαμερίσματα της πόλης.

Η αδυναμία και της al Shabab και της Μεταβατικής Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης έχουν δημιουργήσει ένα περίεργο κενό ασφάλειας στο Μογκαντίσου, το οποίο φαίνεται πως μεταφέρεται και εκτός της πρωτεύουσας. Καθώς και οι δύο παραπαίουν, οι άγρυπνες φυλές της Σομαλίας φαίνεται πως έχουν μπει στο πολιτικό κάδρο. Μία σειρά πολεμάρχων, συμπεριλαμβανομένων κάποιων που καθοδηγούνται από οπλαρχηγούς που στο παρελθόν έκλεβαν τροφή και βασάνιζαν σομαλούς κατά τη διάρκεια του λιμού του 1991, συναγωνίζονται σήμερα για τον έλεγχο. Αλλά αυτό που φαίνεται ως επιστροφή στη κυριαρχία των φυλών ίσως είναι περισσότερο σημασιολογικό παρά ουσιαστικό. Σε πολλές περιπτώσεις, η λεγόμενη ως «επιστροφή των φυλών» δεν διαφέρει πολύ από το να δει κανείς τους μαχητές της al Shabab να ξυρίζουν τις γενειάδες τους. (Πολλοί αρχηγοί της al Shabab- συμπεριλαμβανομένων των Aweys, Muktar Robow και Fuu’ad Shongole, που έχουν ασκήσει κριτική στις παγκόσμιες φιλοδοξίες των αλλοδαπών ηγετών της al Shabab και επιδιώκουν μία εθνικιστική ατζέντα για την al Shabab- αποδεδειγμένα έχουν προσπαθήσει να δημιουργήσει ανεξάρτητα, βασισμένα στις φυλές, μικρά κρατίδια για τους εαυτούς τους). Η συνήθεια της al Shabab να δουλεύει εντός του συστήματος των φυλών και όχι εναντίον τους καθώς και ο αυξανόμενος σομαλικός ενθουσιασμός για το νόμο της σαρίας ως πηγή ενότητας και τάξης, σημαίνει ότι η συντηρητική επιρροή της al Shabab είναι πιθανόν να διαρκέσει ακόμα και όταν η ίδια η οργάνωση θα καταρρεύσει. Κάτι που σημαίνει πως υπάρχει μεγάλη πιθανότητα μία διαφορετική μορφή της al Shabab να εμφανιστεί ως απάντηση στην επερχόμενη σομαλική κρίση.