Για ένα κόσμο χωρίς AIDS

Υπήρχαν πολλά να γιορταστούν στην παγκόσμια ημέρα κατά του AIDS την περασμένη εβδομάδα. Κατά την τελευταία δεκαετία, μια άνευ προηγουμένου αύξηση της στήριξης των δωρητών για το HIV / AIDS έχει επιμηκύνει και βελτιώσει τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων που ζουν με την ασθένεια. Ο αριθμός των ατόμων που λαμβάνουν αντιρετροϊκή θεραπεία σε όλο τον κόσμο ανέρχεται σε περισσότερα από έξι εκατομμύρια το 2011, μια κατά 16 φορές αύξηση από το 2003. Ως εκ τούτου, αυτοί που έχουν προσβληθεί με τον ιό HIV / AIDS έχουν, κατά μέσο όρο, μεγαλύτερη διάρκεια ζωής από ό, τι σε οποιοδήποτε άλλο χρονικό σημείο από τότε που ξέσπασε η πανδημία.

Αλλά οι πανηγυρισμοί είναι πρόωροι. Η επιτυχία της θεραπείας είναι μεγάλη, αλλά η βασική στρατηγική του να εστιάζονται οι πόροι στη θεραπεία είναι λανθασμένη. Το ποσοστό των νέων κρουσμάτων ξεπερνά πλέον το ποσοστό των θανάτων από AIDS, οπότε ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν με AIDS – και ως εκ τούτου ο αριθμός των ατόμων που χρειάζονται θεραπεία – αυξάνεται ταχύτερα από όσο η χρηματοδότηση που απαιτείται για να παρασχεθεί αποτελεσματική φροντίδα. Το 2010, περίπου 1,8 εκατομμύρια άτομα πέθαναν από ασθένειες που σχετίζονται με το AIDS, αλλά και περίπου 2,7 εκατομμύρια άνθρωποι προσβλήθηκαν για πρώτη φορά, αυξάνοντας τον συνολικό αριθμό των ανθρώπων που ζουν με την ασθένεια κατά περίπου 900.000 άτομα. Με άλλα λόγια, αν και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η επικέντρωση στη θεραπεία επιμηκύνει τη ζωή των ασθενών, αυτή η στρατηγική απλώς δεν είναι οικονομικά εφικτή για τη διαχείριση της εξάπλωσης της νόσου- και ακόμα λιγότερο για την συνολική εξάλειψή της.

Είναι ατυχές το γεγονός ότι τόσοι πολλοί παράγοντες έχουν επικεντρωθεί μόνο στη θεραπεία ενώ υπάρχει ένας άλλος τρόπος να τερματιστεί η παγκόσμια μάστιγα του HIV / AIDS: με το να βελτιωθεί ο ρυθμός επέκτασης των θεραπευτικών προγραμμάτων που στοχεύουν στη μείωση του αριθμού των νέων κρουσμάτων. Αυτή η τόσο αναγκαία αλλαγή θα οδηγήσει σε αυτό που ονομάζω «μετάβαση για το AIDS» - η ημέρα κατά την οποία το ποσοστό των νέων κρουσμάτων θα μειωθεί κάτω από τον αριθμό των θανάτων που σχετίζονται με το AIDS ούτως ώστε ο αριθμός των ανθρώπων που έχουν προσβληθεί από HIV / AIDS να μειώνεται από χρόνο σε χρόνο. Για να φτάσουμε στη μετάβαση αυτή, θα απαιτηθούν τεράστιες αλλαγές στην πολιτική και την πρακτική των δωρητών, των δικαιούχων κυβερνήσεων καθώς και των επαγγελματιών του κλάδου υγείας. Αλλά αν αυτές οι αλλαγές όντως μπορούσαν να γίνουν, μετά από περίπου μια δεκαετία όπου ο αριθμός των νέων κρουσμάτων θα ήταν χαμηλότερος από εκείνον των θανάτων, θα βλέπαμε το AIDS να παίρνει τη θέση του μεταξύ των θεραπεύσιμων χρόνιων ασθενειών όπως ο διαβήτης, ο καρκίνος και οι καρδιακές παθήσεις.

Ο αριθμός των ανθρώπων που προσβλήθηκαν από τον ιό HIV αυξήθηκαν από μερικά εκατομμύρια το 1981 σε περίπου 34 εκατομμύρια μέχρι το τέλος του περασμένου έτους. Ο ετήσιος αριθμός των νέων μολύνσεων κορυφώθηκε σε 3,2 εκατομμύρια το 1997, ενώ πρόσφατα υποχωρεί με ρυθμό δύο ποσοστιαίων μονάδων ετησίως. Εν τω μεταξύ, οι θάνατοι που οφείλονται στο AIDS έχουν επιβραδυνθεί σημαντικά σε ετήσια βάση - από 2,1 εκατ. τα μέσα της δεκαετίας του 2000 σε 1,8 εκατ. ευρώ το 2010. Αυτό έγινε χάρη στην πιο εκτεταμένη φροντίδα: περίπου έξι εκατομμύρια άτομα σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος έλαβαν θεραπεία το τελευταίο έτος. Κατά την τελευταία δεκαετία, η χρηματοδότηση από το αμερικανικό Σχέδιο Έκτακτης Ανάγκης του Προέδρου για την Ανακούφιση από το AIDS (President's Emergency Plan for AIDS Relief, PEPFAR), μαζί με συνεισφορές από άλλους δωρητές και από το Παγκόσμιο Ταμείο για την Καταπολέμηση του AIDS, της Φυματίωσης και της Ελονοσίας (Global Fund to Fight AIDS, Tuberculosis and Malaria), εκτόξευσε τον προϋπολογισμό για τη θεραπεία του AIDS που χρηματοδοτείται χορηγικά από μερικά εκατομμύρια δολάρια το 2000 σε περισσότερα από τέσσερα δισεκατομμύρια δολάρια το 2010. Οκτώ χώρες, συμπεριλαμβανομένων και δύο στην υποσαχάρια Αφρική, έχουν επιτύχει καθολική πρόσβαση στη θεραπεία. Όλο αυτό έχει δημιουργήσει μια ατμόσφαιρα επιτυχίας, τόσο που τον περασμένο μήνα, η αμερικανίδα υπουργός Εξωτερικών Χίλαρι Κλίντον δήλωσε ότι «Ο στόχος για μια γενιά χωρίς AIDS είναι φιλόδοξος, αλλά εφικτός».

Είναι, όντως. Αλλά δεν θα πραγματοποιηθεί αν η θεραπεία συνεχίζει να υπερισχύει της πρόληψης. Τα τελευταία χρόνια, οι μαχόμενοι κατά του HIV / AIDS έχουν επικεντρωθεί σε μεγάλο βαθμό στο να πετύχουν καθολική πρόσβαση των ασθενών στις θεραπείες. Τα προγράμματα που χρηματοδοτούνται από δωρητές ακολούθησαν το παράδειγμα, αυξάνοντας τον αριθμό των ανθρώπων που λαμβάνουν θεραπεία στις φτωχές χώρες κατά περισσότερο από 20 φορές μεταξύ 2001 και 2010. Αλλά το 2008, η χρηματοδότηση για το AIDS σταθεροποιήθηκε. Δεδομένου του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού κλίματος που επικρατεί αυτή την εποχή, αυτή η σταθεροποιητική τάση φαίνεται ότι θα παγιωθεί. Καθώς τα νέα κρούσματα εξακολουθούν να αυξάνονται σε όλο τον κόσμο, το σημερινό επίπεδο εφαρμογής της θεραπείας θα είναι δύσκολο να διατηρηθεί, πόσο μάλλον να αναβαθμιστεί. Η προοπτική να επεκταθεί η θεραπεία πέρα από τα έξι εκατομμύρια άτομα που τη λαμβάνουν τώρα στους περισσότερους από τους υπόλοιπους 34 εκατομμύρια προσβληθέντες είναι οικονομικά, για να μην πούμε και οργανωτικά, αδύνατη. Καθώς οι προσβεβλημένοι από τον HIV ζουν περισσότερο και απαιτούνται οι πιο δαπανηρές θεραπείες δεύτερου και τρίτου σταδίου , το συνολικό κόστος της θεραπείας θα εκτοξευθεί στα ύψη, και τούτο, μάλιστα, συνήθως σε χώρες που δεν διαθέτουν καν καλές υπηρεσίες δημόσιας υγείας.

Φυσικά, η θεραπεία δεν είναι τελείως ξεχωρισμένη από την πρόληψη. Τα στοιχεία δείχνουν ότι τα αντιρετροϊκά φάρμακα μπορούν να εμποδίσουν νέα κρούσματα με τη μείωση είτε της μολυσματικότητας των φορέων του ιού είτε της ευπάθειας των μη προσβεβλημένων ανθρώπων. Ωστόσο, η θεραπεία πετυχαίνει να μειώσει τη μολυσματικότητα μόνο εάν ο ασθενής συμμορφώνεται επακριβώς με την προβλεπόμενη αγωγή, έχει αρκετή τροφή και αρχίζει τη θεραπεία μέσα σε λίγες εβδομάδες από τη λοίμωξη.

Ένας τρόπος για να σκεφτεί κανείς σχετικά με μια μετάβαση για το AIDS είναι να λάβει υπόψη του τη δημογραφική μετάβαση που πραγματοποιήθηκε στις χώρες υψηλού εισοδήματος μετά τη Βιομηχανική Επανάσταση. Καθώς η υγεία βελτιώθηκε και το προσδόκιμο ζωής αυξήθηκε, οι χώρες φαίνεται ότι κατευθύνθηκαν προς μη βιώσιμες πληθυσμιακές εκρήξεις. Όμως, όταν το ποσοστό γεννήσεων μειώθηκε (λόγω ενός αριθμού παραγόντων συμπεριλαμβανομένης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, της εισόδου των γυναικών στο εργατικό δυναμικό και άλλων κοινωνικών αλλαγών, όπως η πρόσβαση σε προγράμματα οικογενειακού προγραμματισμού) μόνο τότε επιβραδύνθηκε η αύξηση του πληθυσμού σε βιώσιμα επίπεδα.

Μια παρόμοια δυναμική υπάρχει και στο θέμα του HIV / AIDS: ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν με την ασθένεια θα συνεχίσει να αυξάνεται μέχρι το ποσοστό των νέων μολύνσεων τελικώς να μειωθεί. Και αυτό θα απαιτήσει μια επανάσταση στον τομέα της σχετικής πολιτικής τόσο σε εθνικό όσο και ατομικό επίπεδο.

Ειδικές πολιτικές θα προσαρμόζονται ανάλογα με τις τοπικές ανάγκες, αλλά μερικές βασικές αρχές ισχύουν παντού. Οι προτάσεις για προγράμματα θεραπείας του HIV / AIDS θα πρέπει να προβάλλουν όχι μόνο τον αριθμό των ατόμων επί του οποίου ένα πρόγραμμα μπορεί να επεκταθεί, αλλά και τον αριθμό των κρουσμάτων που μπορούν να αποφευχθούν. Αντίστοιχα, οι προτάσεις για προγράμματα πρόληψης θα πρέπει να αποδεικνύουν ότι μειώνουν τον αριθμό των νέων κρουσμάτων με οικονομικά αποδοτικό τρόπο, απελευθερώνοντας έτσι οικονομικούς πόρους για τη θεραπεία. Επιπλέον, η μετάβαση πρέπει να γίνει ένα διεθνές ορόσημο: οι δωρητές θα πρέπει να προβούν σε μια πολυετή δέσμευση για τη χρηματοδότηση της θεραπείας του AIDS μόνο στο πλαίσιο ενός σχεδίου για την σμίκρυνση του αριθμού των νέων κρουσμάτων AIDS κάτω από τα ποσοστά θνησιμότητας, και τούτο με συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα. Θα χρειαστεί να υπάρξει επαλήθευση των εξελισσόμενων στατιστικών από ανεξάρτητους οργανισμούς προκειμένου να παράσχουν στους σχεδιαστές των σχετικών προγραμμάτων τις πληροφορίες που χρειάζονται για να ενημερώνουν τις προβλέψεις τους - και να προτείνουν τρόπους με τους οποίους η «μετάβαση για το AIDS» να επιτευχθεί πιο γρήγορα.

Απαραίτητος επίσης είναι ο καλός σχεδιασμός των κινήτρων. Στο επίπεδο των χορηγών, κίνητρα μπορούν να προσφερθούν σε χώρες που δείχνουν ότι έχουν επιταχύνει την εφαρμογή των σχεδίων τους για την συνολική αντιμετώπιση του AIDS - και έτσι μειώνουν το αναμενόμενο κόστος της θεραπείας του AIDS - με το να τους προσφέρουν τώρα ένα μέρος των μελλοντικών ενισχύσεων, ώστε οι κρατικές υπηρεσίες να προχωρήσουν στην αύξηση του αριθμού των ατόμων που θα έχουν πρόσβαση στη θεραπεία του AIDS. Μια τέτοια ρύθμιση θα ευθυγράμμιζε τα κίνητρα των δωρητών και των κυβερνήσεων που λαμβάνουν τις δωρεές, διότι και τα δύο μέρη θα κερδίσουν οικονομικά από τη βελτίωση της πρόληψης. Οι δωρητές και οι χώρες μπορούν επίσης να συμφωνήσουν σε ένα πρόγραμμα βοήθειας με «πληρωμή κατά την παράδοση» που θα ανταμείβει τη χώρα με, για παράδειγμα, 100 δολάρια για κάθε αποτροπή λοίμωξης με HIV, με την προϋπόθεση ότι η χώρα θα χρησιμοποιεί την ανταμοιβή αυτή για την αντιμετώπιση επειγουσών αναγκών οποιουδήποτε δημόσιου τομέα.

Τα κίνητρα μπορούν επίσης να λειτουργήσουν σε χαμηλότερα επίπεδα εφαρμογής του προγράμματος, τόσο στην πλευρά της ζήτησης, με τη μορφή π.χ. κουπονιών προκειμένου οι άνθρωποι να ελέγχονται για HIV, ή για τη μεταφορά τους σε κέντρα θεραπείας AIDS, όσο και στην πλευρά της προσφοράς, με τη μορφή συμβάσεων «πληρωμής ανάλογα με την απόδοση» με φορείς πρόληψης ή θεραπείας του HIV / AIDS. Μια ανασκόπηση των αρχικών στοιχείων δείχνει ότι τα κίνητρα αυτά μπορεί να είναι εξαιρετικά ισχυρά για να προκαλέσουν μια περισσότερο κοινωνικά υπεύθυνη συμπεριφορά. Η Ρουάντα, για παράδειγμα, έχει θεσμοθετήσει ως κίνητρο μια αμοιβή σε γιατρούς και νοσοκόμες για κάθε τεστ HIV αλλά και για άλλες υπηρεσίες υγείας. Η USAID, μεταξύ των παρεμβάσεων που θα δοκιμάσει σε κάποιον από τους δικούς της συνδυασμούς πρόληψης, συμπεριλαμβάνει τις υπό αίρεση μεταβιβάσεις μετρητών. Η Παγκόσμια Τράπεζα έχει αναπτύξει ένα νέο χρηματοδοτικό εργαλείο, το οποίο ονομάζει «χρηματοδότηση με βάση τα αποτελέσματα», το οποίο θα ήταν πρόθυμη να αναπτύξει για το ζήτημα του HIV / AIDS, εάν οι δικαιούχες κυβερνήσεις το ζητήσουν.

Η Ουάσιγκτον και οι πρωτεύουσες της Δυτικής Ευρώπης βρίσκονται σε πίεση για μετρητά. Η εξωτερική βοήθεια είναι σε φάση περικοπών. Με τη σειρά τους, οι δεσμεύσεις των δωρητών να προσφέρουν υπηρεσίες αντιμετώπισης του HIV / AIDS για τα 35 εκατομμύρια ανθρώπους που τις χρειάζονται γίνονται ολοένα και πιο ουτοπικές. Θα ήταν τραγωδία αν οι δωρητές αντιμετωπίσουν την πρακτική αδυναμία εκπλήρωσης αυτών των αναγκών με το να γυρίσουν την πλάτη τους στην πανδημία και καταδικάσουν σε πρόωρο θάνατο τα εκατομμύρια των ανθρώπων που έχουν ήδη προσβληθεί αλλά και εκείνους που θα νοσήσουν στα επόμενα χρόνια. Μια «μετάβαση για το AIDS» προσφέρει ένα λογικό, εφικτό, φορολογικά συνετό και αναγκαίο βήμα προς ένα μέλλον όπου ένας κόσμος χωρίς AIDS θα γίνει ένας λογικός στόχος - αντί για ουτοπικός, όπως φαίνεται να είναι σήμερα.

Πρωτότυπο: http://www.foreignaffairs.com/articles/136721/mead-over/transitioning-to...

Copyright © 2002-2010 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Συνδέσεις:
[1] http://www.cgdev.org/content/publications/detail/1425324/