Ο πρώην και ο μέλλων Κιμ

Κατά την ιστορική συνεδρίαση του Εργατικού Κόμματος που πραγματοποιήθηκε στην Πιονγκγιάνγκ τον Σεπτέμβριο του 2010, ο Βορειοκορεάτης ηγέτης Κιμ Γιονγκ Ιλ έχρισε τον τρίτο γιο του, Κιμ Γιονγκ Ουν, ως διάδοχό του. Η απόφαση υπενθύμισε τα λόγια του Βασιλιά Ληρ, ο οποίος, ανακοινώνοντας την αποχώρησή του, είπε ότι ήθελε «να αποτιναχθούν όλες οι έγνοιες και οι δουλειές από την γενιά μας / αναθέτοντάς τις στις νεότερες δυνάμεις, ενώ εμείς / χωρίς βάρος θα συρθούμε προς το θάνατο». Σήμερα, ο κόσμος παρατηρεί, ελπίζοντας ότι σε σύγκριση με τον Lear, η απόφαση του Κιμ θα είναι πιο λογική, οι συγγενείς του λιγότερο ματαιόδοξοι και η διαδοχή του λιγότερο αιματηρή. Η διαδοχή είναι πάντα η πιο δύσκολη πρόκληση για ένα καθεστώς, και ο Kim Jong Un θα έχει πολλά εμπόδια να ξεπεράσει μόλις αναλάβει την εξουσία. Ωστόσο, ισχυρές δυνάμεις θα ενθαρρύνουν τη σταθερότητα και τη συνεχιζόμενη θλιβερή βασιλεία της οικογένειας Κιμ.

Με μια πρώτη ματιά, ο δρόμος για τον «λαμπρό σύντροφο», όπως αποκαλούν τον Κιμ Γιονγκ Ουν, δεν φαίνεται ομαλός. Φερόμενος να είναι περίπου 27 ετών, είναι νέος και άπειρος. Έχει δύο μεγαλύτερα αδέρφια και ένα απροσδιόριστο αριθμό συγγενών που μπορεί να καλοβλέπουν το στέμμα. Οι ξένοι δεν ξέρουν πώς η είδηση της ανόδου του έγινε δεκτή από τις ελίτ που στηρίζουν το καθεστώς του Κιμ - αν συμμερίζονται τις απόψεις του μεγαλύτερου αδελφού του Κιμ Γιονγκ Ναμ, ο οποίος είπε σε μια συνέντευξη: «Προσωπικά, είμαι αντίθετος με την κληρονομική μεταβίβαση εξουσίας στην τρίτη γενιά της οικογένειας». Ίσως το πιο σημαντικό που μπορεί να αναρωτηθεί κανείς είναι το πώς αισθάνεται ο στρατός απέναντι σε μια τόσο νεανική φιγούρα που ξαφνικά προάγεται σε στρατηγό τεσσάρων αστέρων και του παραδίδονται τα ηνία της εξουσίας.

Εκτός από τις εσωτερικές προκλήσεις, στον Kim Jong Un κληρονομείται και μια ναυαγισμένη χώρα [1]. Ενεργειακές ελλείψεις συνεχίζουν να ερημώνουν την ήδη εύθραυστη οικονομία της Βόρειας Κορέας. Ο λιμός της περιόδου 1995-1997 σκότωσε πάνω από ένα εκατομμύριο Βορειοκορεάτες και δημιούργησε μια γενιά υποσιτισμένων που επλήγη από νοητικές αναπηρίες. Μια μελέτη του αμερικανικού Εθνικού Συμβουλίου Πληροφοριών για την παγκόσμια υγεία το 2008 ανέφερε ότι το ήμισυ των παιδιών της Βόρειας Κορέας είναι υποαναπτυγμένα ή λιποβαρή, ενώ τα δύο τρίτα των νεαρών ενηλίκων είναι υποσιτισμένοι ή αναιμικοί.

Ακόμα χειρότερα, η Βόρεια Κορέα είναι περικυκλωμένη από ισχυρούς αντιπάλους. Στα ανατολικά της είναι η Ιαπωνία, μια στρατιωτική και οικονομική δύναμη που προσάρτησε και αποίκισε την Κορέα στις αρχές του εικοστού αιώνα. Από κάτω βρίσκεται η Νότια Κορέα, η οποία έχει 20 φορές το ΑΕΠ της Βόρειας Κορέας, δύο φορές τον πληθυσμό της και μια στρατιωτική συμμαχία με τον παγκόσμιο ηγεμόνα. Ο στρατός της Νότιας Κορέας είναι πολύ πιο προηγμένος τεχνολογικά από όσο της Βόρειας Κορέας και είναι στελεχωμένος με άρτια εκπαιδευμένους και καλά σιτισμένους στρατιώτες. Σε όλο το μήκος των βόρειων συνόρων της Βόρειας Κορέας βρίσκεται η Κίνα, μια πρώην σύμμαχος που αντιμετωπίζει την Πιονγιάνγκ με μια ζεστασιά που κυμαίνεται από την με σφιγμένα χείλη παραίτηση ως την καθολική απόγνωση.

Όσο τρομακτικό κι αν φαίνεται όλο τούτο και όσο κι αν δείχνουν αμυδρές οι προοπτικές του Κιμ Γιονγκ Ουν, πολλοί παράγοντες, τόσο εσωτερικοί όσο και εξωτερικοί, θα λειτουργήσουν υπέρ του. Θα βασίζεται στο σύστημα που σχεδιάστηκε από τον παππού του, τον ιδρυτή της Βόρειας Κορέας, Kim Il Sung - ένα σύστημα το οποίο, όπως ο Daniel Byman και εγώ έχουμε γράψει [2], έχει σχεδιαστεί να είναι ανθεκτικό.

Ο Kim Il Sung επινόησε αυτό το σύστημα για να αποτρέψει το ενδεχόμενο επανάστασης από τη βάση αλλά και στρατιωτικά πραξικοπήματα από το εσωτερικό. Μια περίτεχνη ιδεολογία προσδίδει νομιμότητα στην οικογένεια Κιμ: σύμφωνα με τον ιδρυτικό μύθο της χώρας, ο Κιμ Ιλ Σουνγκ οδήγησε μια γενναία ομάδα ανταρτών στους πικρούς ανέμους της Μαντζουρίας για να νικήσει τους Ιάπωνες, να απελευθερώσει τον κορεατικό λαό και να εγκαθιδρύσει το κράτος της Βόρειας Κορέας. Ιστορικοί, όπως ο Charles Armstrong και ο Bruce Cumings έχουν υποστηρίξει ότι αυτή η ιστορία της γένεσης εξασφαλίζει τον Kim Il Sung ως τον πατέρα τον υιό και το άγιο πνεύμα της «θρησκείας» που είναι η ίδια η Βόρειος Κορέα. Όπως και ο πατέρας του, ο Κιμ Γιονγκ Ουν απολαμβάνει τη νομιμοποίηση του αίματος του Κιμ Ιλ Σουνγκ στο φλέβες του - και μάλιστα έχει μια εντυπωσιακή ομοιότητα με τον παππού του. Ο Kim Jong Un έχει συμμάχους που μοιράζονται το τρομερό γενεαλογικό του δέντρο. Η θεία του, Κιμ Kyong Hui (πρόσφατα προβιβασμένη σε τεσσάρων αστέρων στρατηγό), είναι κόρη του Kim Il Sung. Ο σύζυγός της, Jang Song Taek, είναι, ως αντιπρόεδρος της Επιτροπής Εθνικής Άμυνας, ο αριθμός δύο του Kim Jong Il. Ο Kim Jong Un και αυτοί οι σύμμαχοί του απολαμβάνουν μεγάλη νομιμοποίηση από αυτό το σύστημα «μεγάλου ηγέτη» (suryong).

Η ξενοφοβία είναι άλλο ένα ιδεολογικό εργαλείο που βοηθά στην πρόληψη κάποιας επανάστασης. Η προπαγάνδα του καθεστώτος εμπνέει φόβο για τρομερές απειλές από αρπακτικούς Ιάπωνες και δόλιους Αμερικανούς, οι οποίοι παίρνουν βοήθεια από τους προδότες νοτιοκορεάτες. Αυτά οι υποτιθέμενοι κίνδυνοι δικαιολογούν τον ισχυρό πολιτικό ρόλο του στρατού, ο οποίος απολαμβάνει ήδη μια λάμψη νομιμότητας που προέρχεται από τα παραμύθια της Μαντζουρίας. Με το να διατηρείται η Βόρεια Κορέα σε διαρκή ετοιμότητα για πόλεμο, το καθεστώς δικαιολογεί τη δαπάνη ενός τεράστιου μεριδίου του προϋπολογισμού της χώρας για τον στρατό (25% του ΑΕΠ, σε σύγκριση με 4% της Νότιας Κορέας) – μέγα μέρος της οποίας πηγαίνει στην εσωτερική ασφάλεια.