Η Vázquez Mota και οι εκλογές του 2012 στο Μεξικό | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η Vázquez Mota και οι εκλογές του 2012 στο Μεξικό

Πώς μια υποψήφια της συμπολίτευσης μπορεί να ανορθώσει την πολιτική στη χώρα της
Περίληψη: 

Υπάρχουν σήμερα τρεις υποψήφιοι για τις προεδρικές εκλογές του Ιουλίου στο Μεξικό αλλά είναι η Josefina Vázquez Mota που έχει τη δυνατότητα να ανορθώσει το μέλλον της πολιτικής της χώρας. Σε αντίθεση με τους άλλους δύο διεκδικητές, οι οποίοι συνδέονται με την παλιά φρουρά, ως γυναίκα, η Vázquez Mota μπορεί να ισχυριστεί ότι είναι ο μανδύας της αλλαγής, ακόμα και απέναντι στο δικό της κόμμα.

Η SHANNON K. O’NEIL είναι συνεργάτης στην έδρα Douglas Dillon για μελέτες σχετικές με τη Λατινική Αμερική στο Council on Foreign Relations. Το blog της, Latin America’s Moment, συμπεριλαμβάνεται στο cfr.org. Μπορεί να την ακολουθήσει κανείς στο Twitter στο @latintelligence.

Την περασμένη Κυριακή, το κυβερνών Κόμμα Εθνικής Δράσης [National Action Party (PAN)] του Μεξικό επέλεξε τον υποψήφιό του για την προεδρία: την Josefina Vázquez Mota, η οποία κέρδισε τις προκριματικές του κόμματος για να γίνει η πρώτη γυναίκα υποψήφια για πρόεδρος από ένα μεγάλο πολιτικό κόμμα στην ιστορία του Μεξικό. Αλλά ο θρίαμβος της Vázquez Mota δεν ήταν μια έκπληξη μόνο λόγω του φύλου της. Πήρε το χρίσμα από το ΡΑΝ (μόνο τα μέλη του κόμματος ψηφίζουν στις προκριματικές εκλογές του Μεξικό), ξεπερνώντας τον υποψήφιο που επέλεξε ο πρόεδρος Φελίπε Καλντερόν, τον Ernesto Cordero. Η νίκη της Vázquez Mota ήταν καθοριστική - πήρε το 55% των ψήφων, έναντι 38% του Cordero. Παρά τις διαφορές τους, ο Πρόεδρος Καλντερόν, οι πρόσφατοι αντίπαλοί της και το κόμμα γρήγορα συσπειρώθηκαν γύρω της.

Στις προεδρικές εκλογές, οι οποίες έχουν οριστεί για την 1η Ιουλίου η Vázquez Mota θα ανταγωνιστεί σε έναν «τριπλό» εκλογικό αγώνα. Ο σημερινός πρωτοπόρος Enrique Peña Nieto προέρχεται από το Θεσμικό Επαναστατικό Κόμμα [Institutional Revolutionary Party's (PRI)] και είναι ο προβεβλημένος από την τηλεόραση πρώην κυβερνήτης της περιφέρειας του Μεξικό. Διατηρεί ένα προβάδισμα 20 μονάδων στις εθνικές δημοσκοπήσεις. Στους ψηφοφόρους αρέσει λόγω της καλής εμφάνισης του, της παραμυθένιας ιστορίας της οικογένειάς του (η σύζυγός του πέθανε κι εκείνος στη συνέχεια παντρεύτηκε μια πρωταγωνίστρια σαπουνόπερας) και των γενναίων δημόσιων έργων όταν βρισκόταν στον θώκο του κυβερνήτη. Επωφελείται επίσης από την κομματική υποστήριξη των 19 από τους 32 κυβερνήτες του Μεξικό. Όχι μόνο οι κυβερνήτες θα τον υποστηρίξουν, αλλά θα ενισχύσουν την προεκλογική εκστρατεία του Peña Nieto με τους άφθονους πόρους τους, διασφαλίζοντάς του ευρεία κάλυψη από τα τοπικά μέσα ενημέρωσης, συμπυκνωμένες προεκλογικές ενέργειες και ισχυρά κίνητρα για να κερδίσει ψήφους. Και έπειτα υπάρχει η Televisa, η μεγαλύτερη εταιρεία μέσων μαζικής ενημέρωσης του Μεξικό, που έχει σχεδόν υιοθετήσει τον Peña Nieto: τα τηλεοπτικά της συνεργεία είναι πάντα κοντά του και αμέσως τον κολακεύουν.

Πίσω στις δημοσκοπήσεις, αλλά παραμένοντας ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα ονόματα στη μεξικανική πολιτική είναι ο Andrés Manuel López Obrador, ο οποίος κατεβαίνει ως υποψήφιος του Δημοκρατικού Επαναστατικού Κόμματος [Democratic Revolutionary Party (PRD)]. Έχασε για λίγο - περίπου 250.000 ψήφους – από τον Calderón το 2006 και οι υποστηρικτές του πλημμύρισαν τους δρόμους της Πόλης του Μεξικό για μήνες διαμαρτυρόμενοι για παρατυπίες και νοθεία. (Μετά από μια περιορισμένη επανακαταμέτρηση, το Ομοσπονδιακό Εκλογικό Δικαστήριο έκρινε ότι αυτές οι καταγγελίες είναι αβάσιμες.) Λειτουργεί ακούραστα από τότε σαν να βρίσκεται σε μόνιμη προεκλογική εκστρατεία, χτίζοντας μιας ισχυρή βάση σε όλη τη χώρα για την επόμενη ψηφοφορία. Και τους τελευταίους μήνες, έχει αλλάξει το μήνυμά του, προβάλλοντας τον εαυτό του ως το μεξικάνο «Λούλα», παραπέμποντας στον λαοφιλή κεντρώο πρώην πρόεδρο της Βραζιλίας. Έχει έλθει σε επαφή με την επιχειρηματική κοινότητα και, σε ομιλίες, τώρα μιλάει λιγότερο για απάτες και περισσότερο για «αγάπη και ειρήνη».

Ωστόσο, είναι η Vázquez Mota που έχει τη δυνατότητα να ανορθώσει την πολιτική του Μεξικό. Σε αντίθεση με τους δύο ανταγωνιστές της, οι οποίοι συνδέονται με την παλιά φρουρά, ως γυναίκα, η Vázquez Mota μπορεί να ισχυριστεί ότι είναι ο μανδύας της αλλαγής. Και μπορεί να κάνει αυτόν τον ισχυρισμό, ακόμη και απέναντι στο δικό της κόμμα, το οποίο κυβέρνησε τη χώρα για 12 χρόνια, μια περίοδο μέτριας οικονομικής ανάπτυξης και αύξησης της βίας που σχετίζεται με τα ναρκωτικά. Φυσικά, ως η πρώτη γυναίκα υποψήφια, η εκλογή της θα σηματοδοτήσει την οριστική ρήξη με το παρελθόν. Αλλά φέρνει μαζί της σημαντική πολιτική εμπειρία ως πρώην υπουργός Παιδείας και Κοινωνικής Ανάπτυξης και, πιο πρόσφατα, ως επικεφαλής του κόμματός της στην Κάτω Βουλή. Έχει αποδείξει επίσης το ταλέντο της για πολιτικές αναμετρήσεις στα προκριματικά debates του ΡΑΝ όπου επισκίασε τους ανταγωνιστές της με τη σαφήνεια και τη γοητεία της.

Εν τω μεταξύ, ο πρωτοπόρος Peña Nieto έχει περιπέσει σε σφάλματα στην προεκλογική του εκστρατεία με τρόπο που απειλεί να υπονομεύσει την ελκυστικότητά του προς τις γυναίκες ψηφοφόρους, που αποτελούν περισσότερο από το ήμισυ του εκλογικού σώματος στο Μεξικό. Κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης για την ισπανική εφημερίδα El Pais, ένας δημοσιογράφος τον ρώτησε αν ήξερε την τιμή της τορτίγιας, μια βασική τροφή για κάθε σπίτι στο Μεξικό. Εκείνος δεν ήξερε. Και στη συνέχεια πήγε για να εξηγήσει το γιατί: «Δεν είμαι η κυρία του σπιτιού». Η γκάφα έκανε διπλή ζημιά - εξελήφθη ως ένδειξη έλλειψης σεβασμού προς τις γυναίκες, και, ταυτόχρονα, ως απόδειξη της αποσύνδεσής του από την εργατική τάξη του Μεξικό. Επίσης, πρόσφατα παραδέχτηκε ότι έχει δύο παιδιά εκτός γάμου, με δύο διαφορετικές γυναίκες.

Η Vázquez Mota θα μπορούσε να αξιοποιήσουμε αυτές τις γκάφες και τις υποψίες που προκάλεσαν. Μέχρι στιγμής, τα έχει καταφέρει με την θετική εικόνα της. Αλλά καθώς είναι η λιγότερο γνωστή από τους διεκδικητές της προεδρίας, θα πρέπει να αξιοποιήσει στο έπακρο τις δημόσιες συζητήσεις και τις επικοινωνιακές πλατφόρμες, μεταφράζοντας τη μεγαλύτερη αναγνωρισιμότητα σε ενθουσιασμό προκειμένου να κλείσει το χάσμα των 20 μονάδων που αντιμετωπίζει.

Τώρα που οι προκριματικές εκλογές έχουν τελειώσει, το Μεξικό θα προχωρήσει σε μια «ήσυχη περίοδο» μέχρι τις 31 Μαρτίου, οπότε είναι και η επίσημη έναρξη του προεκλογικού αγώνα. Η μεξικανική νομοθεσία είχε ως στόχο να μειώσει την προεκλογική περίοδο, και ως εκ τούτου, κράτησε χαμηλά το συνολικό ποσό που μπορεί να δαπανηθεί από τους υποψηφίους. Ανεξάρτητα από αυτό, ως το τέλος Μαρτίου κάθε ένας από τους τρεις θα μιλά ελάχιστα στα ερτζιανά, θα διακόψει την επίσημη προεκλογική του εκστρατεία κάνοντας ό, τι άλλο μπορεί για να κρατήσει το όνομά του στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και τις ιδέες του στο προσκήνιο της πολιτικής συζήτησης του Μεξικό.