Ασκήσεις ισορροπίας μεταξύ Ανατολής και Δύσης | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ασκήσεις ισορροπίας μεταξύ Ανατολής και Δύσης

Οι στρατηγικές στην Εποχή των Ανακατατάξεων
Περίληψη: 

Οι παγκόσμιοι συσχετισμοί έχουν αλλάξει, κυρίως λόγω της ανόδου της Κίνας. Στο πλαίσιο αυτό οι ΗΠΑ θα πρέπει να εκσυγχρονιστούν, προσπαθώντας ταυτόχρονα τη διεύρυνση της Δύσης αλλά και μια ισορροπία στην Ανατολή. Κρίσιμοι θα είναι οι ρόλοι της Ρωσίας, της Ουκρανίας και της Τουρκίας αλλά και της Ιαπωνίας, της Νότιας Κορέας και της Ταϊβάν στην Άπω Ανατολή. Το «κλειδί» είναι στη συνεργασία.

Ο ZBIGNIEW BRZEZINSKI ήταν Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ από το 1977 ως το 1981. Το βιβλίο του «Strategic Vision: America and the Crisis of Global Power» («Στρατηγικό όραμα: Η Αμερική και η κρίση της παγκόσμιας δύναμης»), από όπου προέρχεται αυτό το δοκίμιο, θα εκδοθεί φέτος τον χειμώνα.

Η κεντρική πρόκληση των ΗΠΑ τις επόμενες δεκαετίες είναι να εκσυγχρονιστεί, προωθώντας παράλληλα μία ευρύτερη Δύση και ενισχύοντας μια σύνθετη ισορροπία στην Ανατολή, η οποία θα συνάδει με το αυξανόμενο παγκόσμιο status της Κίνας. Η επιτυχία των ΗΠΑ στην προσπάθεια επέκτασης της Δύσης, καθιστώντας την τήν πιο σταθερή και δημοκρατική ζώνη του κόσμου, θα έχει ως αποτέλεσμα την αναζήτηση ενός συνδυασμού ισχύος αλλά με αρχές και αξίες. Μια συνεργατική, ευρύτερη Δύση - που θα επεκτείνεται από την Βόρειο Αμερική και την Ευρώπη μέσω της Ευρασίας (βάζοντας στους κύκλους της περιστασιακά τη Ρωσία και την Τουρκία), ως την Ιαπωνία και τη Νότιο Κορέα - θα ενισχύσει την ελκυστικότητα των βασικών αρχών της Δύσης και σε άλλες χώρες, ενθαρρύνοντας έτσι τη σταδιακή ανάδειξη μιας παγκόσμιας δημοκρατικής πολιτικής κουλτούρας.

Ταυτόχρονα, οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να εμπλέκονται συνεργατικά στην οικονομικά δυναμική αλλά πιθανότατα και γεμάτη αναταραχές Ανατολή. Αν οι ΗΠΑ και η Κίνα μπορούν να αλληλοβοηθηθούν σε πολλά ζητήματα, οι προοπτικές σταθεροποίησης στην Ασία θα αυξηθούν κατά πολύ. Αυτό είναι ακόμα πιο πιθανό αν οι ΗΠΑ μπορούν να ενθαρρύνουν μια αυθεντική αποκατάσταση σχέσεων ανάμεσα στην Κίνα και την Ιαπωνία, μετριάζοντας παράλληλα τον ανταγωνισμό ανάμεσα σε Κίνα και Ινδία.

Οι ΗΠΑ πρέπει να παίξουν ένα διπλό ρόλο για να ανταπεξέλθουν αποτελεσματικά και στα δυτικά και στα ανατολικά κομμάτια της Ευρασίας. Θα πρέπει να είναι η χώρα που προωθεί και εγγυάται μια μεγαλύτερη και ευρύτερη ενότητα στη Δύση, αλλά και αυτή που θα εξισορροπήσει και θα αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη ανάμεσα στις μεγάλες δυνάμεις της Ανατολής. Και οι δύο ρόλοι είναι ουσιαστικοί και ο ένας θα πρέπει να στηρίζει τον άλλο. Για να έχουν όμως τη φερεγγυότητα και την ικανότητα ώστε να επιτευχθούν και οι δύο στόχοι, οι ΗΠΑ πρέπει να δείξουν στον κόσμο ότι έχουν τη θέληση να ανανεώσουν τον εαυτό τους. Οι Αμερικανοί πρέπει να δώσουν μεγαλύτερη έμφαση στα πιο λεπτά ζητήματα της εθνικής ισχύος τους, όπως είναι η καινοτομία, η εκπαίδευση, η ισορροπία στρατιωτικής δύναμης και διπλωματίας και η ποιότητα της πολιτικής ηγεσίας.

ΜΙΑ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΔΥΣΗ

Για να επιτύχουν οι ΗΠΑ στο ρόλο της χώρας που προωθεί και εγγυάται μια ανανεωμένη Δύση, θα πρέπει να διατηρήσουν στενές σχέσεις με την Ευρώπη, να συνεχίσουν τη δέσμευσή τους στο ΝΑΤΟ και να καταφέρουν μαζί με την Ευρώπη μια σταδιακή διαδικασία καλωσορίσματος της Τουρκίας και μιας πραγματικά εκδημοκρατισμένης Ρωσίας στη Δύση. Για να εγγυηθεί τους γεωπολιτικούς δεσμούς της Δύσης, η Ουάσινγκτον πρέπει να παραμείνει δραστήρια στην ευρωπαϊκή ασφάλεια. Πρέπει επίσης να ενθαρρύνει την εμβάθυνση της ενότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η στενότερη συνεργασία ανάμεσα σε Γαλλία, Γερμανία και Ηνωμένο Βασίλειο - την κεντρική πολιτική, οικονομική και στρατιωτική ευθυγράμμιση - θα πρέπει να συνεχιστεί και να επεκταθεί.

Για να συμμετάσχει η Ρωσία ενώ διαφυλάσσεται η δυτική ενότητα, ένα συμβουλευτικό τρίγωνο Γαλλίας -Γερμανίας- Πολωνίας θα πρέπει να παίξει έναν δημιουργικό ρόλο στην προώθηση της διαρκούς αλλά παρόλα αυτά λεπτής συμφιλίωσης ανάμεσα στην Πολωνία και τη Ρωσία. Η ευρωπαϊκή στήριξη θα συμβάλει στην ρωσο-πολωνική συμφιλίωση πιο διεξοδικά, όπως έγινε ήδη μια φορά με τη Γερμανία και την Πολωνία, ενώ και οι δύο συμφιλιώσεις θα συμβάλουν στη μεγαλύτερη σταθερότητα στην Ευρώπη. Για να διαρκέσει όμως η ρωσο-πολωνική συμφιλίωση θα πρέπει να μεταφερθεί από το κυβερνητικό επίπεδο στο κοινωνικό επίπεδο, μέσω εκτενών επαφών με ανθρώπους και κοινών εκπαιδευτικών πρωτοβουλιών. Οι προσωρινές διευθετήσεις που έγιναν από τις κυβερνήσεις και δεν στηρίζονται σε βασικές αλλαγές στη συμπεριφορά των πληθυσμών δεν θα διαρκέσουν. Το μοντέλο πρέπει να είναι αυτό της γαλλο- γερμανικής φιλίας μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το οποίο είχε εισαχθεί στα υψηλότερα πολιτικά κλιμάκια από το Παρίσι και τη Βόνη και προωθήθηκε επιτυχώς τόσο σε κοινωνικό όσο και σε πολιτιστικό επίπεδο.

Καθώς οι ΗΠΑ και η Ευρώπη αναζητούν τρόπους για να διευρύνουν τη Δύση, η Ρωσία θα πρέπει να εξελιχθεί με σκοπό να σχετιστεί πιο στενά με την Ευρώπη. Η ηγεσία της θα πρέπει να αντιμετωπίσει το γεγονός ότι το μέλλον της Ρωσίας θα είναι αβέβαιο αν παραμείνει ένας σχετικά κενός και υπανάπτυκτος χώρος ανάμεσα στην πλούσια Δύση και τη δυναμική Ανατολή. Αυτό δεν θα αλλάξει ακόμα και αν η Ρωσία δελεάσει κάποιες χώρες της Κεντρικής Ασίας να συμπράξουν στην γραφική ιδέα του Vladimir Putin για μια Ευρασιατική Ένωση. Επίσης, παρότι μια σημαντική μερίδα του ρώσικου λαού προηγείται της κυβέρνησής του για μια είσοδο στην ΕΕ, οι περισσότεροι Ρώσοι αγνοούν πόσο απαιτητικές είναι πολλές προϋποθέσεις για να γίνεις μέλος της ΕΕ, ειδικά όσον αφορά την δημοκρατική μεταρρύθμιση.

Η διαδικασία προσέγγισης της Ευρώπης με τη Ρωσία είναι πιθανόν να καθυστερήσει σε ορισμένες περιπτώσεις και μετά να συνεχίσει να προχωρά παραπαίοντας, εξελισσόμενη κατά στάδια και περιλαμβάνοντας πολλές μεταβατικές ρυθμίσεις. Όσο είναι δυνατόν, θα πρέπει γίνει ταυτόχρονα σε κοινωνικό, οικονομικό, πολιτικό επίπεδο, αλλά και σε επίπεδο ασφάλειας. Κάποιος μπορεί να οραματιστεί όλο και περισσότερες ευκαιρίες για κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, αυξανόμενη εναρμόνιση συνταγματικών και νομικών ρυθμίσεων, κοινές ασκήσεις ασφάλειας ανάμεσα στο ΝΑΤΟ και το ρώσικο στρατό και νέους οργανισμούς για την προώθηση της πολιτικής συνεργασίας μέσα σε μια συνεχώς επεκτεινόμενη Δύση, που όλα θα συνεισφέρουν στη μεγαλύτερη προετοιμασία της Ρωσίας για να γίνει τελικά μέλος της ΕΕ.