Οι Γάλλοι δεν ξέρουν την θέση τους (στην παγκόσμια οικονομία) | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Οι Γάλλοι δεν ξέρουν την θέση τους (στην παγκόσμια οικονομία)

Αναλύοντας την συζήτηση περί απο-παγκοσμιοποίησης
Περίληψη: 

Στις εκλογές για την ανάδειξη του νέου προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας, η άποψη ότι η παγκοσμιοποίηση είναι περισσότερο απειλή από ό, τι ευκαιρία, έχει κάνει δυναμική επανεμφάνιση στη γαλλική πολιτική. Αυτό δεν προκαλεί έκπληξη, δεδομένου ότι η χώρα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την παγκόσμια οικονομία και έχει επωφεληθεί από αυτήν περισσότερο από όλους τους άλλους ευρωπαίους.

Η SOPHIE MEUNIER είναι υπότροφος ερευνητής στη Σχολή Δημοσίων και Διεθνών Υποθέσεων Woodrow Wilson στο Πανεπιστήμιο Princeton.

Το περασμένο Σαββατοκύριακο, το γαλλικό εκλογικό σώμα ψήφισε να στείλει τον σοσιαλιστή υποψήφιο πρόεδρο Φρανσουά Ολάντ και τον συντηρητικό νυν πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί στον δεύτερο γύρο των εκλογών, οι οποίες θα λάβουν χώρα στις 6 Μαΐου. Οι ψηφοφόροι προσήλθαν κατά κύματα - περίπου το 80% του συνόλου των ικανών να ψηφίσουν. Ωστόσο, συνολικά το μήνυμά τους είναι ομιχλώδες.

Σίγουρα, το 27% του Σαρκοζί (που υπολείπεται του 29% του Ολάντ) μπορεί να ερμηνευθεί ως ψήφος μη εμπιστοσύνης στον νυν πρόεδρο. Η έκβαση ήταν γενικά αναμενόμενη - πρώτον, επειδή η προσωπική συμπεριφορά και η διαγωγή του Σαρκοζί είχαν αρχίσει να αγγίζουν τους Γάλλους με λάθος τρόπο, και δεύτερον, γιατί δεν είναι εύκολο να είσαι ένας εν ενεργεία πρόεδρος σε περίοδο οικονομικής κρίσης. Όμως, λιγότερο εμφανές είναι τι σηματοδοτεί το 18% των ψήφων που πήρε το ακροδεξιό Εθνικό Μέτωπο. Ή το 11% του Αριστερού Μετώπου. Πράγματι, η ισορροπία των ψήφων αριστερά και δεξιά θολώνει την εικόνα.

Το πραγματικό χάσμα σε αυτόν τον εκλογικό γύρο δεν ήταν ανάμεσα στην αριστερά και τη δεξιά, αλλά μεταξύ ανοικτής πολιτικής και πολιτικής προστατευτισμού. Ο Σαρκοζί, ο Ολάντ και ο Φρανσουά Μπαϊρού (ο κεντρώος υποψήφιος που έλαβε 9% των ψήφων) εντάσσονται στην ιδέα ότι η Γαλλία ωφελείται από την παγκοσμιοποίηση - ακόμα κι αν δεν το λένε έτσι - και υποστηρίζουν τη συνέχιση της περιπέτειας της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Ωστόσο, το Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λεπέν και, σε μικρότερο βαθμό, του Αριστερό Μέτωπο του Ζαν Λυκ Μελενσόν αντιπροσωπεύουν την «Γαλλία του Όχι», εκείνους τους ψηφοφόρους που απέρριψαν το ευρωπαϊκό σύνταγμα το 2005 και πιστεύουν ότι το κλειδί για ένα καλύτερο μέλλον είναι να επαναβεβαιωθεί η εθνική κυριαρχία. Αυτοί οι ψηφοφόροι αισθάνονται ότι έχουν χάσει την πατρίδα τους. Για αυτούς, η Γαλλία έχει καταληφθεί από τους μετανάστες, τους ευρωκράτες των Βρυξελλών, τους τεχνοκράτες των διεθνών οργανισμών καθώς και από τους χρηματιστές στις παγκόσμιες αγορές. Θα ήθελαν να στείλουν ένα ηχηρό μήνυμα κατά του στάτους κβο.

Μόνο με την αναγνώριση ότι οι εκλογές όντως επικεντρώθηκαν στο ζήτημα του βαθμού της ανοικτής ή μη πολιτικής μπορεί κανείς να καταλάβει τις εξαιρετικές επιδόσεις της Λεπέν. Φυσικά, οδηγεί ένα κόμμα ενωμένο από τον εθνικισμό και το αντι-μεταναστευτικό αίσθημα. Το να κάνει αποδιοπομπαίους τράγους τους «άλλους» - ειδικά αν αυτοί έχουν βορειοαφρικανική προέλευση ή είναι μουσουλμάνοι - παίζει καλά μέσα στη μερίδα του εκλογικού σώματος που εκπροσωπεί. Και οι σφαγές στην Τουλούζη και το Μοντομπάν τον περασμένο μήνα, όπου ένας γεννημένος στη Γαλλία ριζοσπάστης ισλαμιστής αλγερινής καταγωγής δολοφόνησε άγρια στρατιώτες και παιδιά εβραίων, σίγουρα λειτούργησε ως κομβικό σημείο και βοήθησε την Λεπέν στις κάλπες. Όμως, οι εκκλήσεις της να σταματήσει η μετανάστευση και να «δοθεί η Γαλλία πίσω στους Γάλλους» ήταν μόνο ένα τμήμα της πολιτικής της πλατφόρμας.

Ακόμη περισσότερο και από τον πατέρα της, Ζαν Μαρί Λεπέν, ο οποίος προσπάθησε να διευρύνει την απήχηση του Εθνικού Μετώπου με κάποια επιτυχία στις εκλογές του 2002, η Μαρίν Λεπέν εστίασε την εκστρατεία της στην απελευθέρωση της Γαλλίας από εξωτερικές πιέσεις και περιορισμούς. Καταφέρθηκε τόσο εναντίον της Ευρώπης, του υπερφιλελευθερισμού και των παγκόσμιων αγορών όσο και κατά των μεταναστών. Πράγματι, η κοινωνική σύνθεση των ψηφοφόρων της - νέοι, με λιγότερες πιθανότητες κοινωνικοοικονομικής βελτίωσης από τους γονείς τους, εργάτες και συνταξιούχοι - μοιάζει όσο τίποτα άλλο με το αμερικανικό «πάρτι τσαγιού».

Στον δεύτερο γύρο των εκλογών, η επιλογή για τους Γάλλους ψηφοφόρους, θα αφορά στον Σαρκοζί και τον Ολάντ. Και, όπως εξηγείται κατωτέρω, η εκλογή δεν θα εξαρτηθεί από την διεθνή οικονομική πολιτική - κυρίως επειδή οι υποψήφιοι που προσέφεραν ένα διαφορετικό όραμα σε αυτό το μέτωπο είναι πλέον εκτός συναγωνισμού. Στις επόμενες μέρες, ο Σαρκοζί και ο Ολάντ θα προσπαθήσουν να αποφύγουν τη δυσάρεστη αλήθεια ότι προσφέρουν την ίδια πλατφόρμα οικονομικής πολιτικής. Με αυτό τον τρόπο, θα δώσουν έμφαση στα κοινωνικά θέματα.

*********

Δύο εκλογικές αναμετρήσεις πριν, οι Γάλλοι είχαν μια μοναδική εμμονή και ήταν σχεδόν ομόφωνα αρνητικοί [1] σχετικά με την παγκοσμιοποίηση. Ήταν το 2002, και ο ύμνος του Τόμας Φρίντμαν υπέρ της παγκοσμιοποίησης, το βιβλίο με τίτλο «Το Lexus και η ελιά», ήταν ένα διεθνές μπεστ σέλερ. Ποτέ δεν μεταφράστηκε στα γαλλικά. Αντ' αυτού, οι παριζιάνοι διάβαζαν μαζικά «Η Οικονομική Φρίκη», το βραβευμένο αντικαπιταλιστικό υβρεολόγιο της Βιβιάν Φορεστέρ και το «Ο κόσμος δεν είναι προς πώληση», η διατριβή κατά των επιχειρήσεων από τον εθνικό «ήρωα της ημέρας», Ζοζέ Μποβέ. Όταν οι πολιτικοί αλλού παρατάσσονταν για να προσκληθούν στο Νταβός, οι Γάλλοι πολιτικοί διαγκωνίζονταν για να τους δουν στο αντι-Νταβός, το Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ στο Πόρτο Αλέγκρε της Βραζιλίας.

Εκείνη την εποχή, η γαλλική άποψη και η προφανής πολιτική συναίνεση κατά της παγκοσμιοποίησης ήταν μοναδική. Αλλά και πάλι, η Γαλλία ήταν μια ειδική περίπτωση. Κατ’ αρχήν, με την αύξηση της δύναμης των ιδιωτικών φορέων σε σύγκριση με εκείνη του κράτους, η παγκοσμιοποίηση φαινόταν να αποσταθεροποιεί τα ίδια τα θεμέλια της σύγχρονης Γαλλίας η οποία στηρίχθηκε σε ένα πολύ συγκεντρωτικό κράτος για να ενθαρρύνει την επιχειρηματικότητα, την αναδιανομή του πλούτου και στην παροχή κοινωνικών προγραμμάτων. Η «αγγλοσαξονική νεοφιλελεύθερη» παγκοσμιοποίηση κατηγορήθηκε επίσης ότι απειλεί την γαλλική πολιτιστική ταυτότητα. Ο υπερήφανος ιδιαίτερος ρόλο της Γαλλίας στη διεθνή σκηνή φάνηκε επίσης να απειλείται από έναν κόσμο στον οποίο τα χρήματα είχαν αντικαταστήσει τις ιδέες στη διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής. Αν προστεθεί σε αυτά και ο καλά τεκμηριωμένος ρόλος της Γαλλίας ως το πιο απαισιόδοξο έθνος του κόσμου, τότε η επιφυλακτικότητα της χώρας απέναντι στην παγκοσμιοποίηση ήταν κατανοητή.