Οι εκλογές και το σύστημα | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Οι εκλογές και το σύστημα

Την ώρα που «αλλάζει κοίτη» ο ιστορικός χρόνος
Περίληψη: 

Η Ελλάδα βρίσκεται σε μια ιστορικής σημασίας καμπή που απαιτεί μεταβολές, ανατροπές και αλλαγές θεσμικών, πολιτικών και κομματικών δεδομένων πολύ μεγαλύτερες, πιο ουσιαστικές και αξιόπιστες από όσες έγιναν ή διακηρύχθηκαν τα τελευταία 40 χρόνια. Ευθύνες για τη σημερινή κατάσταση έχουν το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ, αλλά και η Αριστερά και τα ΜΜΕ. Τώρα χρειάζεται σχέδιο αναδιάρθρωσης των πάντων.

Ο ΝΙΚΟΣ Α. ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ είναι δικηγόρος και πρώην πρόεδρος του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου (1993-2004). Διετέλεσε υπουργός Εσωτερικών το 1989.

Στις μέρες μας καθρεπτίζεται αντεστραμμένο το είδωλο της μεταπολίτευσης. Αυτή η Ελλάδα είναι «έργο των χειρών» των πολιτικών, κομματικών και κυβερνητικών επιλογών που κυριάρχησαν, αλλά και των επίμονων πλειοψηφικών και δημαγωγικών προτιμήσεων της κοινωνίας, που σήμερα πληρώνει τα σπασμένα. Οι κυβερνήσεις ήξεραν και ήθελαν τις συγκεκριμένες πρακτικές, με τις οποίες επιβλήθηκε ως καθεστώς ο κομματικός κυβερνητισμός. Αλλά και οι πολίτες καταλάβαιναν και επιβράβευαν την χειραγώγησή τους. Η στρέβλωση είναι θεσμική, πολιτική και κοινωνική και οι συνέπειές της ηθικές, πνευματικές, πολιτισμικές.

Όλοι οι κρίσιμοι οικονομικοί, κοινωνικοί και ψυχολογικοί δείκτες δείχνουν ότι οδηγούμαστε σε διαλυτικές εκρήξεις. Υπάρχει εκφυλιστικό και εκρηκτικό κρίμα, καθώς η διευρυνόμενη και εντεινόμενη ύφεση κατατρώει την οικονομία, την κοινωνική συνοχή και την πολιτική σταθερότητα. Δεν σώζουν ούτε οι κατάρες ούτε οι προσευχές. Είναι η ώρα της αστραπής, που «αν είδες, είδες», όπως λέει ο ποιητής. Κι αυτό που υπάρχει και περιμένει να το δούμε όλοι, είναι η ανάγκη να αλλάξει αποφασιστικά το πολιτικό, κομματικό και κυβερνητικό σύστημα προστασίας του συλλογικού συμφέροντος και του δημοσίου χρήματος, να αναβαθμιστεί το σύστημα επικοινωνίας και ενημέρωσης, να σπάσουν οι αμαρτωλοί μηχανισμοί διαπλοκής και συναλλαγής μεταξύ κομμάτων, κράτους, μέσων ενημέρωσης και επιχειρηματικών συμφερόντων. Η διαφθορά δεν εγκαταστάθηκε από μόνη της ως δομή εξουσίας στο δημόσιο βίο.

Η Ελλάδα μικραίνει και φτωχαίνει. Κι όμως έχει δυνάμεις, δυνατότητες και πλούτο για μια καλύτερη προοπτική. Δεν αξίζει ο λαός μας τέτοιο κατάντημα ούτε οι νέοι και οι νέες μπορούν, αδιαμαρτύρητα, να γίνονται διαρκώς θυσία στο Μινώταυρο του χρέους. Οι αιτίες του διασυρμού και της αποτυχίας βρίσκονται μέσα στο πολιτικό σύστημα διακυβέρνησης, κοινοβουλευτικού κομματισμού και θεσμικής λειτουργίας του κράτους. Την ώρα που ανατρέπονται και διασύρονται τα ψεύτικα συνθήματα, οι παραταξιακοί μύθοι και τα ηγετικά πρόσωπα του δικομματικού μεταπολιτευτικού κατεστημένου, πρέπει να αλλάξουν τα αίτια και οι συσχετισμοί που εξέθρεψαν και επέβαλαν, για να τις προσκυνάμε, ανεπαρκείς και ιδιοτελείς ηγεσίες, ανάξιες και υποκριτικές πολιτικές, τυχαία και μοιραία πρόσωπα, που ακόμα και τώρα δεν αναλαμβάνουν ευθύνη για τίποτα, αλληλοκατηγορούνται και αλληλοχειροκροτούνται ευτυχή με τον εαυτό τους.

Οι προσεχείς εκλογές θα γίνουν σε συνθήκες εντελώς διαφορετικές από τις προηγούμενες. Το υπαρκτό θεσμικό και πολιτικό σύστημα, που επί δεκαετίες εξυμνήθηκε, ως το μόνο κατάλληλο για την πολιτική σταθερότητα και την ανάπτυξη της Ελλάδας, ώστε να είναι ισχυρή και σεβαστή στην Ευρώπη, αποδείχτηκε διαβρωμένο και διεφθαρμένο, υποκριτικό και συναλλασσόμενο, αναξιόπιστο και αναποτελεσματικό. Η ελληνική κοινωνία που σταθερά και εξακολουθητικά στη μεταπολίτευση, έδωσε στο δικομματισμό το μονοπώλιο της εξουσίας με εναλλασσόμενες αυτοδύναμες πλειοψηφίες ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, σήμερα κυριαρχείται και αναστατώνεται από συναισθήματα απογοήτευσης και θυμού, ανασφάλειας και αδικίας, ανισότητας και αμφισβήτησης των πάντων. Υπάρχει έντονο αντικοινοβουλευτικό και αντιπολιτικό κλίμα, που θα επηρεάσει την πορεία προς τις εκλογές και μετά, καθώς μπροστά μας υπάρχει μακρά περίοδος πολιτικής απροσδιοριστίας, κοινωνικής αναστάτωσης και απρόβλεπτων καταστάσεων. Η Ελληνική Δημοκρατία της μεταπολίτευσης χάνει τα συνταγματικά, κοινοβουλευτικά και αντιπροσωπευτικά χαρακτηριστικά της, από τις παρεμβάσεις και εντολές διεθνών μηχανισμών επιτήρησης και ελέγχου, που, μετά το κράτος δικαίου και το κοινωνικό κράτος, καταργούν και την συνταγματική διακυβέρνηση. Το μεταπολιτευτικό θεσμικό σύστημα κυβερνητικής και κρατικής λειτουργίας, αλλά και το πολιτικό σύστημα κομματικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, απονομιμοποιούνται κοινωνικά και ηθικά, απονευρώνονται και αποδυναμώνονται λειτουργικά, και διασύρονται γιατί δεν είναι σε θέση να διασφαλίσουν τη διαφάνεια, τη νομιμότητα, το συλλογικό συμφέρον, τον προοδευτικό εκσυγχρονισμό και την αντιμετώπιση της καθολικής καταστροφικής κρίσης που σαρώνει τη χώρα. Μαζί με την κοινωνική συνοχή και την αναπτυξιακή δυνατότητα της χώρας, πλήττονται ο δημοκρατικός συνταγματισμός, η πολιτική αυτονομία και αξιοπρέπεια, η ύπαρξη, η ταυτότητα και η προοπτική της χώρας. Ο ελληνικός συνταγματικός πατριωτισμός της νεώτερης ιστορίας μας παραδόθηκε στην δεσποτεία της διεθνούς επιτήρησης και τεχνοκρατίας των δανειστών.

Οι προσεχείς εκλογές θα είναι εκλογές εντελώς διαφορετικές από τις προηγούμενες και θα εκφράσουν ποιοτικά διαφορετικές συνθήκες που επικρατούν στην ελληνική πραγματικότητα, με εντελώς διαφορετικούς συσχετισμούς. Βρισκόμαστε σε ιστορικής σημασίας καμπή, που απαιτεί μεταβολές, ανατροπές και αλλαγές θεσμικών, πολιτικών και κομματικών δεδομένων πολύ μεγαλύτερες, πιο ουσιαστικές και αξιόπιστες, από όσες έγιναν ή διακηρύχθηκαν στα τελευταία σαράντα χρόνια. Τα πράγματα δεν θα αλλάξουν εύκολα ούτε γρήγορα. Η πορεία θα είναι προβληματική. Ο δημοκρατικά οργανωμένος τρόπος, για να εκφραστούν τα νέα δεδομένα, δεν είναι οι διεργασίες παρασκηνίων, ούτε οι επιρροές διεθνών κέντρων και εσωτερικής διαπλοκής, δεν είναι οι εκβιασμένες προσαρμογές, αλλά οι δημοκρατικές εκλογές. Οτιδήποτε γίνει για να παρακαμφθούν ή ελεγχθούν οι εκλογές, θα πάρει τον χαρακτήρα της εκτροπής. Δεν υπάρχει ιστορικό και κοινωνικό περιθώριο για παιχνίδια εξουσίας, επιρροής και πλουτισμού σε πολιτικό πλαίσιο με σημαδεμένα χαρτιά.