Ο Ολάντ είναι η μισή ιστορία

Νωρίτερα αυτό το μήνα, για πρώτη φορά στην ιστορία της Πέμπτης Γαλλικής Δημοκρατίας, ο νυν πρόεδρος απέτυχε να πάρει το προβάδισμα στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών. Τώρα, πριν από το δεύτερο γύρο που έχει προγραμματιστεί για την Κυριακή, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί θα ηττηθεί εύκολα από τον Φρανσουά Ολάντ, τον υποψήφιο του Σοσιαλιστικού Κόμματος. Τόσο εύκολα, που ο γαλλικός Τύπος έχει ήδη προχωρήσει σε εικασίες σχετικά με τις βουλευτικές εκλογές που θα διεξαχθούν τον Ιούνιο.

Οι πιθανότητες είναι υπέρ του ότι το αποτέλεσμα τον Ιούνιο θα καθορίζεται από τα ίδια τα θέματα που κυριάρχησαν στις προεδρικές εκλογές. Είναι χαρακτηριστικό ότι το ακροδεξιό Εθνικό Μέτωπο, με επικεφαλής την Μαρίν Λεπέν, διπλασίασε το ποσοστό του στον πρώτο γύρο σε σύγκριση με το 2007. Μεγάλο μέρος της αύξησης προήλθε από ψηφοφόρους οι οποίοι είχαν ψηφίσει στις τελευταίες εκλογές τον Σαρκοζί, σύμφωνα με τις μετρήσεις των δημοσκοπήσεων [1]. Αυτό βοήθησε τον Ολάντ, μια προσωπικότητα χαμηλότερου προφίλ ο οποίος ήταν μέλος της ομάδας των Σοσιαλιστών που γαλουχήθηκε από τον Φρανσουά Μιτεράν, να πάρει την πρωτοπορία στον προεκλογικό αγώνα.
Η άνοδος του Εθνικού Μετώπου έχει θέσει αποτελεσματικά την πολιτική ατζέντα για τους επόμενους μήνες, και θα επηρεάσει τις προτεραιότητες της όποιας κυβέρνησης προκύψει στη συνέχεια. Πράγματι, ο γαλλικός λαϊκισμός είναι στη μόδα και πάλι. Καθένας από τους τέσσερις σημαντικότερους υποψηφίους έχει διεξάγει μια εθνικιστική προεκλογική εκστρατεία, αν και με ελαφρώς διαφορετικές ρητορικές.

Στα δεξιά, ο Νικολά Σαρκοζί έχει επικεντρωθεί στην μετανάστευση - ειδικότερα στην παράνομη μετανάστευση, στην ευπάθεια των γαλλικών συνόρων και στον μουσουλμανικό πληθυσμό της Γαλλίας. Έχει δεσμευτεί να «διατηρήσει τον τρόπο ζωής μας», υπογραμμίζοντας τους κινδύνους της μετανάστευσης. Η Λεπέν έχει κάνει το ίδιο, αλλά με μεγαλύτερη έμφαση στον ευρω-σκεπτικισμό, με πιο σκληρή κριτική για το ευρώ και υπερασπιζόμενη το γαλλικό κράτος πρόνοιας.

Στα αριστερά, ο συνασπισμός με επικεφαλής τον Ζαν Λυκ Μελενσόν έχει δώσει φωνή στις ανησυχίες που εκφράστηκαν τον περασμένο χειμώνα από το κίνημα «Occupy Wall Street» στις Ηνωμένες Πολιτείες και τους «αγανακτισμένους» στην Ισπανία. Εν τω μεταξύ, ο Ολάντ πήρε σαφή απόσταση από τις πιο ριζοσπαστικές αναδιανεμητικές προτάσεις του Μελενσόν, αλλά έχει δεσμευτεί να καταργήσει κάποιες από τις συνταξιοδοτικές μεταρρυθμίσεις του Σαρκοζί και να αυξήσει τους φόρους στους πλούσιους. Έχει επικρίνει επίσης το δημοσιονομικό σύμφωνο της Ε.Ε. και τη δέσμευσή της για λιτότητα.

Παρ’ όλα αυτά, μετά τον πρώτο γύρο των εκλογών, μόλις το 25% των ερωτηθέντων ψηφοφόρων αναφέρεται «στα θέματα» ως τον λόγο βάσει του οποίου έκαναν την επιλογή τους. Μεταξύ των κορυφαίων υποψηφίων, οι ψηφοφόροι με βάση «τα θέματα» κατέγραψαν πλειοψηφία μόνο στο 11% του εκλογικού σώματος που ψήφισε υπέρ του Μελενσόν. «Τα θέματα» είχαν δευτερεύουσα σημασία για εκείνους που ψήφισαν Λεπέν, όπως και για αυτούς που ψήφισαν Ολάντ και Σαρκοζί. Το 25% όσων ανέφεραν ότι ψήφισαν Σαρκοζί είπαν ότι η αιτία ήταν «η δέσμευση προς τον υποψήφιο». (Μόνο 7% από αυτούς που υποστήριξαν Ολάντ και Λεπέν είπαν ότι αυτό ήταν το κίνητρό τους). Και ένας στους τρεις ψηφοφόρους του Ολάντ δήλωσαν την «δέσμευση στο κόμμα» ως τον σημαντικότερο λόγο για τον οποίον επέλεξαν αυτόν που ψήφισαν.

Ήταν η «αντιπολίτευση στους άλλους υποψηφίους» που χρησίμευσε ως το κίνητρο για την πολυσυλεκτικότητα (44%) της Λεπέν αλλά και για ένα σημαντικό κομμάτι των ψηφοφόρων για καθένα από τους άλλους τρείς κύριους υποψηφίους. Πηγαίνοντας στο δεύτερο γύρο των εκλογών αυτό το Σαββατοκύριακο και στις δημοσκοπήσεις για τον Ιούνιο, είναι λογικό να υποθέσουμε ότι αυτού του είδους η ψήφος είναι η πιο δύσκολο να μετακινηθεί προς άλλους υποψηφίους, δεδομένου ότι βασίζεται στην προσωπική αντιπολίτευση και όχι στην προγραμματική. Έρευνες δείχνουν ότι μόλις το ήμισυ των ψήφων της Λεπέν θα πάει στον Σαρκοζί στο δεύτερο γύρο και ότι λίγο περισσότερο από το ένα τέταρτο θα πάνε στον Ολάντ. Πάνω από το 90% των ψηφοφόρων του Μελενσόν δηλώνουν ότι θα ψηφίσουν την επόμενη Κυριακή τον Ολάντ. Φυσικά, οι προτιμήσεις των ψηφοφόρων που εκφράζονται στον πρώτο γύρο θα επανεμφανιστούν στις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου και οι υποψήφιοι το γνωρίζουν.

Αυτό σημαίνει μια λαϊκίστικη στροφή για τη Γαλλία. Μια τέτοια αλλαγή θα δημιουργήσει προκλήσεις για τη χώρα και για την Ευρώπη. Για τη Γαλλία, η πρόκληση θα έρθει ένα μήνα από τώρα, με τις βουλευτικές εκλογές. Τα αποτελέσματα του πρώτου γύρου των προεδρικών εκλογών επιβεβαίωσαν μια τάση που εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1997. Το ποσοστό του Εθνικού Μετώπου εξαπλώνεται από μερικές αστικές περιοχές στις μικρές πόλεις και την ύπαιθρο.Το 2002, ο προεδρικός υποψήφιος του Εθνικού Μετώπου πήρε περισσότερο από 20% των ψήφων σε 25 από τις 101 περιφέρειες της Γαλλίας. Φέτος, πήρε πάνω από 20% σε 43 από τις περιφέρειες.

Αν η υποστήριξη στο κόμμα της Λεπέν μείνει σταθερή μέχρι τον Ιούνιο, το Εθνικό Μέτωπο θα προχωρήσει στο δεύτερο γύρο των βουλευτικών εκλογών, σε 353 από τις 577 εκλογικές περιφέρειες της Εθνοσυνέλευσης. Με άλλα λόγια, θα είναι ένα πραγματικό εθνικό κόμμα. Τότε, θα είναι σε θέση παρόμοια με εκείνη του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος τη δεκαετία του 1950 και του 1960 και θα προσπαθήσει να πιέσει τον προσανατολισμό της πολιτικής του κυβερνώντος συνασπισμού πολύ περισσότερο προς τη λαϊκιστική δεξιά.