Μπορεί να αλλάξει η εικόνα της Ελλάδας;

Η Ελλάδα πάντοτε υπέφερε από το σύνδρομο του στρουθοκαμηλισμού. Η αρνητική εικόνα της χώρας σε παγκόσμιο επίπεδο έχει ακριβώς την ίδια – αν όχι χειρότερη – διάσταση στο εσωτερικό. Τα εγχώρια μέσα μαζικής ενημέρωσης, για παράδειγμα, ασκούν πολύ πιο έντονη κριτική για το θέμα της σπατάλης, της διαφθοράς και του πολιτικού κυνισμού. Αυτό που μάλλον ενοχλεί, τελικά, είναι η πηγή της κριτικής – ότι δηλαδή προέρχεται από φορείς του εξωτερικού – παρά η ουσία της. Έχει, έλθει, ωστόσο, πλέον η ώρα να δούμε την αλήθεια κατάματα, και ας ενοχλεί. Με λίγες εξαιρέσεις, όπως για παράδειγμα, τα δημοσιεύματα περί δήθεν κινδύνου για στρατιωτικό πραξικόπημα στην Ελλάδα, η κάλυψη της κρίσης είναι, σε γενικές γραμμές, έγκυρη.

ΠΡΟΒΛΕΠΟΝΤΑΣ ΣΩΣΤΑ ΤΗ ΧΡΕΟΚΟΠΙΑ

Πιστεύοντας τα λόγια του τέως πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου και των συνεργατών του στο ΠΑ.ΣΟ.Κ, τα διεθνή μέσα μαζικής ενημέρωσης έχουν παίξει σημαντικό ρόλο στην ελληνική κρίση, παίζοντας συχνά κερδοσκοπικά παιχνίδια. Η συγκεκριμένη θεώρηση των πραγμάτων, ωστόσο, μάλλον επιβεβαιώνει το έλλειμμα αξιοπιστίας των Ελλήνων πολιτικών παρά εξηγεί τον τρόπο λειτουργίας των ξένων δημοσιογράφων. Από πότε, άραγε η αλήθεια εξισώνεται με κερδοσκοπικό παιχνίδι; Εκτός, αν βέβαια, πιστέψουμε ότι τα δίδυμα ελλείμματα και το υπέρογκο χρέος που έχουν θίξει τα διεθνή δίκτυα, είναι δημιουργήματα της φαντασίας τους.

Η Ελλάδα αποτελεί την πρώτη χώρα του Δυτικού κόσμου που προχώρησε σε αναδιάρθρωση του χρέους της τα τελευταία εξήντα χρόνια. Κάποιος μπορεί να κάνει, εύλογα, λόγο για συντεταγμένη και όχι χαοτική χρεοκοπία. Η διαφορά είναι σημαντική. Ας μην παίζουμε, όμως, άλλο με τεχνικούς όρους. Στις 9 Μαρτίου 2011 η ελληνική κυβέρνηση ενεργοποίησε τις ρήτρες συλλογικής δράσης, καθιστώντας το «κούρεμα» υποχρεωτικό αντί εθελοντικό και την ίδια μέρα η επιλογή της έγινε αποδεκτή από το eurogroup. Πρόκειται για ορισμό της χρεοκοπίας, όπως άλλωστε, επιβεβαίωσε το απόγευμα της ίδιας μέρας η αρμόδια διεθνής επιτροπή, κάνοντας λόγο για πιστωτικό γεγονός.

Αν γυρίσουμε το χρόνο πίσω στις αρχές του 2010, θα δούμε ότι τα διεθνή ΜΜΕ ήταν αυτά που προειδοποιούσαν, σωστά, για την ελληνική χρεοκοπία. Την ίδια περίοδο που ο τότε Έλληνας υπουργός οικονομικών, Γιώργος Παπακωνσταντίνου, βεβαίωνε πως όσοι είχαν επενδύσει σε μια τέτοια εξέλιξη θα έχαναν την περιουσία τους, αρθρογράφοι όπως o Wolfgang Münchau εξέφραζαν στους Financial Times την άποψη πως το ελληνικό χρέος δεν θα αποδεικνυόταν βιώσιμο και ότι η αναδιάρθρωση χρέους ήταν θέμα χρόνου. Και, την ίδια στιγμή που ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Χέρμαν Βαν Ρομπάι, έλεγε πως η αναδιάρθρωση χρέους βρισκόταν εκτός ατζέντας, αναλυτές όπως ο Desmond Lachman στη Wall Street Journal έβλεπαν μια νέα Αργεντινή στην περίπτωση της Ελλάδας.

Αντί, λοιπόν, να κατηγορούμε τα διεθνή μέσα μαζικής ενημέρωσης για κερδοσκοπικά παιχνίδια, μπορούμε να δούμε και την άλλη όψη του νομίσματος. Και αυτή είναι ότι πολλά από αυτά προέβλεψαν με εγκυρότητα την ελληνική χρεοκοπία. Σε τελική ανάλυση, αυτοί που δικαιώνονται για την αξιοπιστία τους είναι οι ξένοι δημοσιογράφοι και αναλυτές, ενώ ως μεγάλοι χαμένοι θεωρούνται οι Έλληνες και Ευρωπαίοι πολιτικοί. Εκτός, αν βέβαια, πιστέψουμε ξανά ότι όλα τα ξένα δίκτυα είχαν αγοράσει ασφάλιστρα κινδύνου ή συνεργάζονταν στενά με hedge funds που είχαν επενδύσει σε αυτά.

Ιστορίες συνομωσίας υπήρχαν και θα υπάρχουν. Ιδίως στην Ελλάδα είναι γνωστή η τακτική των πολιτικών να αποδίδουν την ευθύνη σε κάποιον τρίτο παράγοντα. Αλλά, το ίδιο έχει γίνει και στην Ευρώπη η οποία αντί να δημιουργήσει άμεσα τον δικό της οίκο αξιολόγησης, αρκείται συχνά στην άσκηση κριτικής προς τη Fitch, τη Moody’s και τη Standard & Poors. Με το ίδιο σκεπτικό, δηλαδή, αν η Ελλάδα φύγει από την ευρωζώνη, και επειδή οι ίδιοι περίπου αρθρογράφοι και αναλυτές που είχαν προειδοποιήσει για τη χρεοκοπία, τώρα κάνουν λόγο για το ενδεχόμενο αυτό, θα πρέπει ξανά να κατηγορηθούν για κερδοσκοπία! Τη σημερινή εποχή του οικονομικού πολέμου απαιτείται πάνω από όλα σοβαρότητα και αυτογνωσία.

Η ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΗ ΓΕΝΙΚΕΥΣΗ

Για να αναλύσει κάποιος τον τρόπο κάλυψης της ελληνικής κρίσης από τους ξένους δημοσιογράφους πρέπει να συνειδητοποιήσει την έκπληξή τους όταν έρχονται αντιμέτωποι με τα περίεργα συστατικά της. Αξίζει να προσπαθήσουμε να φέρουμε στο μυαλό μας τι κινδύνους ή δυσκολίες μπορεί να κρύβει η επίσκεψη, για πρώτη τουλάχιστον φορά, ενός ξένου ανταποκριτή στην Ελλάδα. Από την αρχική ταλαιπωρία να φτάσει από το αεροδρόμιο στο κέντρο λόγω των συχνών απεργιών των μέσων μαζικής μεταφοράς και των ταξί, μέχρι την ανάγκη αγοράς αντιασφυξιογόνου μάσκας ώστε να μην εισπνέουν τα δακρυγόνα που ανεξέλεγκτα χρησιμοποιούνται από την αστυνομία εναντίον των διαδηλωτών στο κέντρο της Αθήνας.

Η Ελλάδα δίνει, σίγουρα, δικαιώματα για αρνητική κριτική στο εξωτερικό. Πολλοί ξένοι δημοσιογράφοι, για παράδειγμα, μπορούν εύλογα να αναρωτηθούν αν μία χώρα που αδυνατεί να εφαρμόσει τον αντικαπνιστικό νόμο, δεν είναι σε θέση να προχωρήσει και στις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις. Μολαταύτα, πολλοί από αυτούς που έχουν καλύψει τις ελληνικές εξελίξεις κατά τη διάρκεια της κρίσης, υποπίπτουν συχνά σε μία λανθασμένη γενίκευση. Αγγίζουν συλλήβδην την ελληνική κοινωνία, αναπαράγοντας στερεότυπα περί τεμπέληδων και διεφθαρμένων ανθρώπων. Είναι, όμως, τεμπέληδες οι Έλληνες που πλήττονται σήμερα από την ανεργία; Ή είναι διεφθαρμένη η πλειοψηφία των τίμιων πολιτών που πληρώνει βαρύ τίμημα για την κρίση, χωρίς να φταίει για αυτή;