Βουδιστές με κακή συμπεριφορά | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Βουδιστές με κακή συμπεριφορά

Πού οδηγεί ο φανατισμός στη Σρι Λάνκα

Πέρσι τον Σεπτέμβριο στη Σρι Λάνκα, ένας όχλος Sinhala με επικεφαλής περίπου 100 βουδιστές μοναχούς κατεδάφισε ένα μουσουλμανικό τέμενος στην αρχαία πόλη της Ανουραντχαπούρα. Καθώς το πλήθος ανέμιζε τα βουδιστικά χρώματα, το χρυσό και το κόκκινο, ένας μοναχός έβαλε φωτιά σε μια πράσινη μουσουλμανική σημαία. Οι μοναχοί υποστήριξαν ότι το τέμενος ήταν σε γη που είχε δοθεί στους Sinhala πριν από 2.000 χρόνια - μια νύξη στα ιδιοκτησιακά δικαιώματά τους σε όλη τη νησιωτική χώρα, όπως αναγράφονται σε αρχαία θρησκευτικά κείμενα.

Η επίθεση στην Ανουραντχαπούρα δεν ήταν το μόνο πρόσφατο περιστατικό κακής συμπεριφοράς Βουδιστών στη Σρι Λάνκα. Τον Απρίλιο, οι μοναχοί ηγήθηκαν πορείας σχεδόν 2.000 Sinhala εναντίον ενός τζαμιού στη Νταμπούλα, μια ιερή πόλη όπου οι Sinhala βασιλιάδες πιστεύεται ότι είχαν βρει καταφύγιο σε ένα τεράστιο δίκτυο σπηλαίων, σχεδόν δύο χιλιετίες πριν, όταν είχαν δεχθεί εισβολή από τη νότια Ινδία. Η έντονα φορτισμένη - αλλά σε μεγάλο βαθμό συμβολική - επίθεση σηματοδότησε μια «ιστορική ημέρα», όπως είπε στο πλήθος ένας μοναχός ο οποίος ηγήθηκε της επίθεσης, «μια νίκη για όσους αγαπούν την φυλή [Sinhala], έχουν αίμα Sinhala και είναι Βουδιστές».

Αυτός ο σοβινισμός έρχεται σε αντίθεση με τις δυτικές προκαταλήψεις περί Βουδισμού - μια θρησκεία που υπογραμμίζει τη μη βία και τη μη εξάρτηση - αλλά ταιριάζει με τη θρησκευτική ιστορία της Σρι Λάνκα. Ο στρατευμένος βουδισμός εκεί έχει τις ρίζες του σε μια αρχαία αφήγηση που ονομάζεται Mahavamsa (Μεγάλο Χρονικό), η οποία συντάχθηκε από μοναχούς κατά τον έκτο αιώνα. Σύμφωνα με την Mahavamsa, ο Βούδας προέβλεψε τη διάλυση του βουδισμού στην Ινδία, αλλά είδε ένα λαμπρό μέλλον για αυτόν στη Σρι Λάνκα. «Στη Λάνκα, ώ Άρχοντα των Θεών, η θρησκεία μου θα καθιερωθεί και θα ευδοκιμήσει», είπε. Οι Sinhala το εξέλαβαν αυτό ως ένα σημάδι ότι είναι ο εκλεκτός λαός του Βούδα, εντεταλμένοι να «διατηρήσουν και να προστατεύσουν» τον Βουδισμό στην πιο παρθένα μορφή του. Σύμφωνα με το μύθο, ένας νεαρός πρίγκιπας Sinhala τνο δεύτερο αιώνα π.Χ. οπλίστηκε με ένα δόρυ με αιχμή από το λείψανο του Βούδα και οδήγησε μια ομάδα από 500 μοναχούς να νικήσουν τους Ταμίλ εισβολείς. Εκτός από την υπεράσπιση το βασίλειού του από τον θανάσιμο κίνδυνο, η νίκη του πρίγκιπα νομιμοποίησε την θρησκευτική βία ως μέσο για εθνική επιβίωση.

Ο μαχητικός βουδισμός ήταν η κινητήρια δύναμη πίσω από τον 25ετή πόλεμο μεταξύ της πλειοψηφίας Sinhala (74%) και της μειονότητας των Ταμίλ (18%), οι οποίοι αγωνίζονται για ένα ανεξάρτητο κράτος στα βόρεια και ανατολικά του νησιού. (Μουσουλμάνοι, οι οποίοι αποτελούν το 6% του πληθυσμού της Σρι Λάνκα, συχνά μπλέκονται στη μέση). Κατά τη διάρκεια του πολέμου, οι μοναχοί επανειλημμένα σταμάτησαν τις προσπάθειες να συναφθεί μια ειρηνευτική συμφωνία.

Η Sangha, όπως οι κληρικοί συλλογικά αναφέρονται στον βουδισμό Theravada (σ.σ.: ένα συντηρητικό κλάδο του βουδισμού που είναι κυρίαρχος στη Σρι Λάνκα), έχει ασκήσει ιστορικά πολιτική εξουσία από τα παρασκήνια, ενσωματώνοντας μια ευρεία μορφή θρησκευτικού εθνικισμού. Αλλά στα τελευταία χρόνια του πολέμου, έγινε πολιτικοποιημένη πιο απροκάλυπτα. Το 2004, η σκληρή γραμμή του Κόμματος Εθνικής Κληρονομιάς (γνωστό ως JHU) εξέλεξε επτά μέλη της στο Κοινοβούλιο. Όλα ήταν μοναχοί και το κόμμα λειτούργησε με βάση μια πολιτική πλατφόρμα που έκανε έκκληση για επιστροφή της βουδιστικής ηθικής στη δημόσια ζωή. Σύντομα μετά από την είσοδο στην Βουλή, το JHU δημιούργησε μια φιλονικία εντός των τειχών του Κοινοβουλίου.

Το JHU εργάστηκε επίσης για να αποφύγει μια ειρηνευτική συμφωνία υπό νορβηγική διαμεσολάβηση τον Μάρτιο του 2002, που καλούσε για περιορισμένη αυτονομία των Ταμίλ. Οι μοναχοί δήλωσαν ότι η Σρι Λάνκα ήταν ανέκαθεν ένα βασίλειο Sinhala, ότι η αυτονομία παραβιάζει την σχεδόν μυστικιστική ιδέα ενός ενιαίου κράτους και ότι δεν υπήρχε άλλη επιλογή εκτός από την στρατιωτική. Οι ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις απλά έκαναν ισχυρότερους τους «Τίγρεις» Ταμίλ, όπως υποστήριξε ένας από τους πιο ειλικρινείς κληρικούς του κόμματος, ο Athuraliye Rathana, τον οποίο τα ΜΜΕ στη Σρι Λάνκα αποκάλεσαν ως ο «Μοναχός Πόλεμος». «Αν παραδώσουν τα όπλα τους, τότε μπορούμε να μιλήσουμε», είπε. «Αν όχι, τότε θα τους ελέγξουμε με οποιοδήποτε μέσο είναι απαραίτητο. Πρέπει να αγωνιστούμε τώρα και να μιλήσουμε αργότερα». Την άνοιξη του 2006, οι μοναχοί επιτέθηκαν σε μια οικουμενική ομάδα ειρηνικών διαδηλωτών και ηγήθηκαν μιας μακράς καθιστικής διαμαρτυρίας ενάντια σε μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός που σύντομα κατέρρευσε, οδηγώντας σε έναν ακόμα γύρο συγκρούσεων.

Καθώς η αιματοχυσία επεκτεινόταν, ένα μεγάλο μέρος του βουδιστικού κλήρου έδωσε την ευλογία του για μια τελική επίθεση εναντίον των αυτονομιστών Τίγρεων Ταμίλ. Τον Μάιο του 2009, ο στρατός της Σρι Λάνκα αναδύθηκε θριαμβευτής από την εν λόγω μάχη. Αλλά η βάναυση επίθεσή του εναντίον των Τίγρεων έκανε την κυβέρνηση του προέδρου Mahinda Rajapaksa στόχο ευρείας διεθνούς κατακραυγής. Αξιόπιστες εκτιμήσεις ανεβάζουν τον αριθμό των θανάτων των αμάχων ως και τους 40.000 και το Channel Four της Βρετανίας έχει τεκμηριώσει τις συνοπτικές εκτελέσεις κρατουμένων Τίγρεων Ταμίλ στο πρόγραμμά του «Killing Fields της Σρι Λάνκα». Παρά το γεγονός ότι οι οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως η Διεθνής Αμνηστία και το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, έχουν απευθύνει έκκληση για μια έρευνα σχετικά με τις ανθρωπιστικές καταχρήσεις και τα πιθανά εγκλήματα πολέμου, η κυβέρνηση Rajapaksa έχει αντισταθεί. Οι μοναχοί έχουν υποστηρίξει αυτή την άρνηση, λέγοντας ότι οι εν λόγω απαιτήσεις επιτίθενται σε αυτό που οι Sinhala θεωρούν ως την «πατρίδα» των βουδιστών.

Από τότε που τέλειωσε ο πόλεμος, βουδιστές κληρικοί έχουν βρεθεί στην πρώτη γραμμή της προώθησης μιας τιμωρητικής θριαμβολογίας. Η Sinhala πλειοψηφία βλέπει ευρέως τη νίκη της επί των Ταμίλ ως επικύρωση της δοσμένης από τις Γραφές κυριαρχία της, με τις άλλες ομάδες να καταλαμβάνουν μια υποδεέστερη θέση. Κατά συνέπεια, τα βήματα προς την κατεύθυνση της συμφιλίωσης είναι ασταθή. Οι κυβερνητικές προσπάθειες για επανεγκατάσταση σχεδόν 300.000 εκτοπισμένων λόγω των μαχών Ταμίλ, που πλέον ως επί το πλείστον έχει επιτευχθεί, ήταν αργές και χαοτικές, δημιουργώντας δυσαρέσκεια. Ο στρατός έχει δημιουργήσει μεγάλες μονάδες σε περιοχές Ταμίλ, αντιμετωπίζοντας τους πολίτες με βαρύ χέρι. Σύμφωνα με το International Crisis Group, «Όταν προκλήθηκε από διαδηλώσεις, ο στρατός έδειξε ότι είναι έτοιμος να επιτεθεί σωματικά στους διαδηλωτές και δικαίως κατηγορείται για συμμετοχή σε βίαιες εξαφανίσεις και άλλες εξωδικαστικές τιμωρίες». Παρά το γεγονός ότι η αποκατάσταση των πρώην στελεχών των Τίγρεων - τουλάχιστον 11.000 άτομα - σε μεγάλο βαθμό έχει προχωρήσει σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, υπήρξαν καταγγελίες για κακομεταχείριση κρατουμένων από τους στρατιωτικούς ενώ τελούσαν υπό κράτηση και παρενόχληση μετά την αποφυλάκισή τους.

Ο υπουργός Άμυνας Gotabaya Rajapaksa, αδελφός του προέδρου, δήλωσε πρόσφατα ότι οι περιοχές στα βόρεια και ανατολικά δεν ήταν αποκλειστικά Ταμίλ, υπαινισσόμενος ότι η κυβέρνηση θα μπορούσε να συνεχίσει τα προγράμματα εποικισμού των Sinhala, τα οποία αποτελούσαν ένα σημαντικό σημείο τριβής στην πορεία προς τον πόλεμο. Εν τω μεταξύ, οι Ταμίλ έχουν παραπονεθεί ότι ο στρατός επέτρεψε να ανεγερθούν βουδιστικοί ναοί εκεί όπου είχαν καταστραφεί από τις μάχες ναοί Hindu ή κοντά σε παραδοσιακά ιερά των Hindu. Υπάρχουν επίσης κατηγορίες ότι οι μοναχοί έχουν επωφεληθεί από την μεταπολεμική σύγχυση για να αρπάξουν γαίες των Ταμίλ, κυρίως σε περιοχές που γειτνιάζουν με τις νέες στρατιωτικές βάσεις. Πέρυσι, η ICG προειδοποίησε για μια «συνταγή που οδηγεί σε ανανέωση της σύγκρουσης» και είπε ότι η συμφιλίωση «φαίνεται πιο δύσκολη από ποτέ».

Ένα άλλο σημάδι της διαχρονικής ισχύος του μαχητικού Βουδισμού είναι η άρνηση της κυβέρνησης να αντιμετωπίσει τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράχθηκαν στο τελικό στάδιο του πολέμου. Ο πρόεδρος Rajapaksa, ο οποίος πήγε στην Kandy, την πολιτιστική πρωτεύουσα, αμέσως μετά τη νίκη του 2009 για να προσκυνήσει στους κορυφαίους κληρικούς βουδιστές της χώρας, απέρριψε το ψήφισμα του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, που ψηφίστηκε το Μάρτιο, και το οποίο έκανε έκκληση για μια έρευνα σχετικά με τις ανθρωπιστικές καταχρήσεις και τα πιθανά εγκλήματα πολέμου. Μόνο πρόσφατα η κυβέρνηση Rajapaksa παραδέχθηκε ότι υπήρξαν απώλειες αμάχων. Στην πραγματικότητα, καθώς το Σ.Α.Δ. συζητούσε το ψήφισμα του Μαρτίου, εκατοντάδες βουδιστές μοναχοί ηγούνταν μιας προσευχητικής αγρυπνίας στην Κολόμπο εναντίον του ψηφίσματος. Εκατοντάδες περισσότεροι ηγήθηκαν διαδηλώσεων όταν το ψήφισμα πέρασε. Οι Los Angeles Times ανέφεραν ότι ένας διαδηλωτής είπε πως «Οι δυνάμεις του κακού, τόσο οι τοπικές όσο και οι διεθνές, έδωσαν τα χέρια για να στερήσουν από τη Σρι Λάνκα το σημερινό ειρηνικό περιβάλλον και να ρίξουν αυτό το ευλογημένο νησί πίσω σε μια σκοτεινή εποχή».

Κάποιοι διαβλέπουν μια ειρωνεία στο ότι οι βουδιστές μοναχοί ευθυγραμμίζονται τόσο στενά με μια κυβέρνηση που αντιστέκεται στην λογοδοσία για ανθρωπιστικές καταχρήσεις. Αλλά η μεγαλύτερη ειρωνεία είναι ότι, προστατεύοντας και διατηρώντας αυτή την ιδιαίτερη μορφή του βουδισμού τους, οι Sinhala φαίνεται να τον έχουν πληγώσει σοβαρά. Η ενασχόληση του Sangha με την πολιτική έγινε σε βάρος της εστίασης στην πνευματικότητα. Οι περισσότεροι μοναχοί στη Σρι Λάνκα δεν διαλογίζονται, κάτι που υποτίθεται ότι είναι πυρήνας του βουδισμού. Μερικοί δυτικοί βουδιστές έχουν πάει σε ιεραποστολικά ταξίδια στη Σρι Λάνκα για να αναβιώσουν την πρακτική του διαλογισμού. Όμως, η επιτυχία τούς διαφεύγει.

Υπήρξε επίσης ένα ρήγμα στη μοναστική πειθαρχία. Τον περασμένο Φεβρουάριο, ένας μοναχός καταδικάστηκε σε θάνατο για φόνο - ο πρώτος μοναχός που καταδικάστηκε από τότε που ο Talduwe Somarama σκότωσε τον πρωθυπουργό SWRD Bandaranaike το 1959 ο οποίος είχε υπαναχωρήσει από την πλήρη εφαρμογή της βουδιστική εθνικιστικής ατζέντας. Κατά την τελευταία δεκαετία, υπήρξαν περίπου 100 περιπτώσεις στις οποίες βουδιστές μοναχοί έχουν κατηγορηθεί με σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκων, καθώς και πολλές περιπτώσεις μοναχών, ιδιαίτερα νέων, που αναφέρονται για δημόσια μέθη και χουλιγκανισμό. Η φονταμενταλιστική ιδέα ότι ο βουδισμός είναι μια μοναδική εθνική αξία έχει ενθαρρύνει μια αίσθηση ηθικής ανωτερότητας, γεγονός που καθιστά δύσκολο για πολλούς Sinhala να δεχτούν το πόσο τρωμένος έχει καταντήσει ο βουδισμός τους. Όπως ένας εξέχων βουδιστής οδυνηρά (και διακριτικά) μου εξήγησε πάνω από πριν είκοσι χρόνια πριν, «ο Βουδισμός είναι κούφιος τώρα στη Σρι Λάνκα. Πηγαίνουμε απλώς με το ρεύμα». Σήμερα, αυτό το ρεύμα είναι ολοένα και πιο ανησυχητικό.

Οι δηλητηριώδεις πολιτικές σχετικά με την ταυτότητα της Σρι Λάνκα δεν είναι εντελώς μοναδικές, ειδικά σε σύγκριση με άλλα βουδιστικά Theravada έθνη. Ο βουδιστικός εθνικισμός στη Μιανμάρ, για παράδειγμα, παρήγαγε παρόμοια συσπείρωση ενάντια στη βρετανική αποικιοκρατία. Αλλά η ταύτιση της «γης, της φυλής και της πίστης» στην εκεί πλειοψηφία, μαζί με την άποψη ότι αυτή η πλειοψηφία είναι ο διαχειριστής της δικής της μοναδικής καθαρής μορφής βουδισμού, υπήρξε μεγάλη πηγή πολιτικής και πολιτιστικής δυσαρμονίας με πολλές μη-βουδιστικές μειονοτικές ομάδες της χώρας, και πιο πρόσφατα των μουσουλμάνων Rohingya. Παρά το γεγονός ότι ο βουδισμός μπορεί να απορρίπτει τη βία σε δογματικό επίπεδο, δεν είναι απρόσβλητος από εθνικιστικούς μύθους που βλέπουν ότι υπάρχει θέση για την βία στην πραγματικότητα.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/137812/william-mcgowan/buddhists-...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση www.twitter.com/#!/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr