Βουλευτικές εκλογές στην Ουκρανία: τί πρόκειται να γίνει | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Βουλευτικές εκλογές στην Ουκρανία: τί πρόκειται να γίνει

Άλλα πέντε χρόνια με τον Γιανουκόβιτς
Περίληψη: 

Όπως το περιμένουν σχεδόν όλοι, από τις βουλευτικές εκλογές της 28ης Οκτωβρίου στην Ουκρανία νικητής θα αναδειχθεί το κυβερνών Κόμμα των Περιφερειών. Το ουσιαστικό αποτέλεσμα, όμως, θα είναι μια περαιτέρω διάβρωση της δημοκρατίας, μεγαλύτερη αστάθεια και μετατόπιση του Κιέβου προς τη Μόσχα.

Ο ALEXANDER MOTYL είναι καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Rutgers στο Newark.
Ο RAJAN MENON είναι καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στην έδρα Anne και Bernard Spitzer στο City College της Νέας Υόρκης και στο Πανεπιστήμιο City της Νέας Υόρκης και βασικός συνεργάτης στο Atlantic Council.

Στις 28 Οκτωβρίου, οι Ουκρανοί θα προσέλθουν στις κάλπες για τις βουλευτικές εκλογές. Όπως σχεδόν όλοι στη χώρα πιστεύουν, το αποτέλεσμα θα είναι μια νίκη για το κυβερνών Κόμμα των Περιφερειών (PR), κάτι που, εκ πρώτης όψεως, φαίνεται να ενισχύει τη νομιμοποίηση του ολοένα και πιο αυταρχικού προέδρου Βίκτορ Γιανουκόβιτς.

Αλλά λίγοι αναμένουν να επακολουθήσει μεγαλύτερη σταθερότητα ή αποτελεσματικότητα. Έτοιμες να υποδεχθούν τους βουλευτές είναι 450 έδρες στο κοινοβούλιο της Ουκρανίας, το Ράντα. Από αυτούς, 225 θα συμπληρωθούν από κομματικές λίστες. Οι άλλες 225 θα καλυφθούν από άτομα που κατεβαίνουν σε περιοχές της χώρας και θα εκλεγούν με απλή πλειοψηφία. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το PR θα κερδίσει περίπου το 20% με 25% των εδρών της κομματικής λίστας. Ο συνασπισμός Πατρίδα, με επικεφαλής την φυλακισμένη πρώην πρωθυπουργό Γιούλια Τιμοσένκο και τον πρώην υπουργό Εξωτερικών Αρσένι Γιατσένιουκ (Arseniy Yatsenyuk,) και ο πρώην πυγμάχος Βιτάλι Κλιτσκο (Vitali Klitschko) της Δημοκρατικής Συμμαχίας της Ουκρανίας για τη Μεταρρύθμιση (UDAR) θα πάρουν περίπου 15% με 20% ο καθένας. Και οι Κομμουνιστές - που προσφέρουν απλές, σαφείς, ελκυστικές και ανεφάρμοστες λύσεις για τα πολλά δεινά της Ουκρανίας - θα διπλασιάσουν τους ψηφοφόρους τους και θα κερδίσουν περίπου 10%. Το μερίδιο του PR για τους εκτός λίστας βουλευτές θα μπορούσε να φθάσει ως το 75%, χάρη στους τεράστιους οικονομικούς πόρους του και την κυριαρχία του επί των τοπικών εκλογικών επιτροπών. Συνολικά, το PR φαίνεται να κερδίζει περίπου τις μισέ εκ των 450 εδρών του Rada.

Αν ήταν πραγματικά ελεύθερες και δίκαιες εκλογές – και αυτές οι εκλογές δεν θα είναι τίποτε από τα δύο - δεν θα οδηγούσαν σε νίκη του PR. Σχεδόν κάθε Ουκρανός πιστεύει ότι το PR έχει κάνει, και θα κάνει, ό, τι μπορεί για να κατασκευάσει μια νίκη, συμπεριλαμβανομένων των διασπάσεων εκλογικών περιοχών με τρόπο που να το συμφέρει, της εξαγορά ψήφων, της χειραγώγησης της καταμέτρησης των ψήφων, της συμπλήρωσης των εκλογικών επιτροπών με οπαδούς του, του εκφοβισμού της αντιπολίτευσης, του περιορισμού της ελευθερίας του δημοκρατικού Τύπου και της διάπραξης απροκάλυπτης νοθείας. Διεθνείς παρατηρητές θα καταφέρουν να παρακολουθήσουν μόνο ένα μικρό τμήμα της συνολικής εκλογικής διαδικασίας: την χρήση της κάλπης.

Το PR έχει πολλά να χάσει. Η ανεξέλεγκτη συσσώρευση (και η συνεχιζόμενη διακράτηση) πλούτου από την κομματική ελίτ εξαρτάται από την διατήρηση της εξουσίας. Εάν χάσουν την εξουσία, οι ελίτ θα χάσουν τα παράνομα πλούτη τους και την ασυλία από την ποινική δίωξη που τους δίνει η βουλευτική ιδιότητα. Επιπλέον, ο εξαιρετικά αντιδημοφιλής Γιανουκόβιτς δεν θα βρεθεί ποτέ σε θέση να κερδίσει τις γενικές εκλογές του 2015, που θα αναδείξουν τον επόμενο πρόεδρο. Ο μόνος τρόπος με τον οποίο θα είναι σε θέση να ασκεί εξουσία μέσα στην επόμενη δεκαετία είναι αν το Rada δώσει στον εαυτό του τη δυνατότητα να επιλέγει τον πρόεδρο. Αυτό μπορεί να συμβεί μόνο αν το Κόμμα των Περιφερειών μπορέσει να συγκεντρώσει την συνταγματική πλειοψηφία 300 βουλευτών.

Με τη σειρά της, μια συνταγματική πλειοψηφία είναι δυνατή μόνον εάν το PR συμμαχήσει με τους κομμουνιστές ή αν κερδίσει την εμπιστοσύνη ενός σημαντικού τμήματος των ανεξάρτητων βουλευτών που εκλέγονται με το πλειοψηφικό σύστημα. Οι Κομμουνιστές θα μπορούσαν να είναι απρόβλεπτοι εταίροι καθώς η αφοσίωσή τους στον σταλινισμό και τον λαϊκισμό έρχεται σε έντονη αντίθεση με την κουλτούρα πλουτισμού του PR. Από την πλευρά τους, ακόμη και οι ανεξάρτητοι που είναι συνδεδεμένοι με το PR μπορεί να ανακαλύψουν, αφού εκλεγούν, ότι έχουν κότσια αλλά και δικά τους συμφέροντα. Με άλλα λόγια, οι ίδιες οι κινήσεις που έχουν ως στόχο να εξασφαλιστεί μια σταθερή κυβέρνηση υπό την ηγεσία του Γιανουκόβιτς θα μπορούσαν να δημιουργήσουν ένα κοινοβούλιο που είναι πιο πολωμένο, πιο επιρρεπές στα γρονθοκοπήματα, αντικείμενο περισσότερης λαϊκής περιφρόνησης και λιγότερο ικανό να περνά καλή νομοθεσία.

ΣΥΣΣΩΡΕΥΣΗ ΠΛΟΥΤΟΥ ΚΑΙ ΔΥΣΑΡΕΣΚΕΙΑΣ

Το PR θα διαλαλήσει τη νίκη του ως απόδειξη της λαϊκής εντολής σε αυτό, αλλά τίποτα δεν θα μπορούσε να απέχει περισσότερο από την αλήθεια. Το PR είναι σχεδόν τόσο ευρέως απεχθές όσο και ο ίδιος ο Γιανουκόβιτς - ακόμη και μέσα στο εκλογικό του προπύργιο, την ζώνη των ουκρανικών επαρχιών της «σκουριάς» με επίκεντρο την πόλη Donbas. Πριν από δύο χρόνια, όταν εξελέγη ο Γιανουκόβιτς, οι ελπίδες στα νοτιοανατολικά ήταν μεγάλες για οικονομική άνθηση και για μείωση της διαφθοράς. Αντ’ αυτού, το βιοτικό επίπεδο έχει πέσει, η οικονομία θα μπορούσε κάλλιστα να αρχίσει μια ελεύθερη πτώση το 2013, και η Οικογένεια - όπως αποκαλούνται ο Γιανουκόβιτς και οι δύο γιοι του μαζί με τους στενούς τους εμπίστους - έχει αναδειχθεί ως η πλουσιότερη και η πιο ισχυρή φατρία στην ουκρανική πολιτική.

Η αποτελεσματικότητα του καθεστώτος, ήδη ελάχιστη έως ανύπαρκτη, θα μειωθεί μετά τις εκλογές. Η υπερσυγκεντρωτική φύση της κυβέρνησης του Γιανουκόβιτς έχει εντείνει τις γραφειοκρατικές παθογένειες που πλήττουν το ουκρανικό κράτος. Αυτές κυμαίνονται από την μετάθεση ευθυνών και τις εσωτερικές διαμάχες ως τον τεράστιο φόρτο στην λήψη αποφάσεων, και όλα αυτά μεταφράζονται σε αυξανόμενη ανικανότητα και αναποτελεσματικότητα.

Ένα από τα τελευταία τέτοια παραδείγματα ανικανότητας ήταν η υιοθέτηση πριν από λίγους μήνες του νόμου περί γλωσσών. Το νομοσχέδιο είχε δήθεν στόχο να διασφαλίσει τα δικαιώματα των μειονοτικών γλωσσών. Αντ' αυτού, επέβαλε διακρίσεις εις βάρος της πλειοψηφίας - των ομιλούντων ουκρανικά - με την ενίσχυση του στάτους της ρωσικής γλώσσας που είναι ήδη κυρίαρχη στον πολιτισμό, τα μέσα ενημέρωσης και την πολιτική. Και γνήσιες μειονότητες, όπως οι Τάταροι της Κριμαίας, οι Πολωνοί, οι Ούγγροι, οι Ρουθήνιοι, οι Βούλγαροι, οι Εβραίοι και οι Ρουμάνοι, δεν είδαν κανένα όφελος.