«Ναι» -αλλά με σοβαρότητα- στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

«Ναι» -αλλά με σοβαρότητα- στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας

Πώς θα γίνουν οικονομικά προσιτές η αιολική και η ηλιακή ενέργεια
Περίληψη: 

Οι υποστηρικτές των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είχαν δυσκολίες τον τελευταίο καιρό χάρη στην ύφεση, τον ανταγωνισμό από το φυσικό αέριο, και αποτυχίες όπως η Solyndra. Αλλά είναι πολύ νωρίς για να παραιτηθούν, δεδομένου ότι οι πρόσφατες εξελίξεις έχουν κάνει την αιολική και την ηλιακή ενέργεια πιο ανταγωνιστικές από ποτέ. Ωστόσο, οι κυβερνήσεις πρέπει να επανασχεδιάσουν τις πολιτικές τους και να βοηθήσουν να περικοπεί το κόστος εκμετάλλευσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Ο JEFFREY BALL είναι Εσωτερικός Μελετητής στο Κέντρο Steyer-Taylor για την Ενεργειακή Πολιτική και την Χρηματοδότηση, στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ. Πριν από αυτό έγραφε για θέματα ενέργειας και περιβάλλοντος στην εφημερίδα The Wall Street Journal, όπου δούλεψε 14 χρόνια σαν δημοσιογράφος, αρθρογράφος και αρχισυντάκτης, με πιο πρόσφατη θέση εκείνη του αρχισυντάκτη για το Περιβάλλον.

Κατά την τελευταία δεκαετία, οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο έριξαν χρήματα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Οι ιδιώτες επενδυτές ακολούθησαν, ελπίζοντας να επωφεληθούν από αυτό που φαινόταν σαν μια επικείμενη επική αλλαγή στον τρόπο που ο κόσμος παράγει ηλεκτρική ενέργεια. Όλα έμοιαζαν μεθυστικά και επαναστατικά: ένας τρόπος για την ενίσχυση της απασχόλησης, να «παγώσουν» οι τιμές των ορυκτών καυσίμων και να περιοριστεί η υπερθέρμανση του πλανήτη, ενώ ταυτόχρονα θα δημιουργούνται νέες περιουσίες στη διαδικασία.

Μεγάλο μέρος αυτού του ενθουσιασμού έχει πλέον ξεθυμάνει. Οι τιμές του φυσικού αερίου έχουν μειωθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες ως αποτέλεσμα της τεχνολογίας που έχει απελευθερώσει τεράστια αποθέματα ενός καυσίμου που είναι καθαρότερο από τον άνθρακα. Η παγκόσμια ύφεση έχει ωθήσει την υπερθέρμανση του πλανήτη πολύ κάτω στην πολιτική ατζέντα και οδήγησε τις χώρες που αντιμετωπίζουν ταμειακά ελλείμματα να μεταθέσουν για το μέλλον τις επιδοτήσεις για την εκμετάλλευση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Και μερικές μεγάλες προσπάθειες της αμερικανικής κυβέρνησης για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έχουν πάει άσχημα, με πιο θεαματική την περίπτωση της Solyndra, τον καλιφορνέζικο κατασκευαστή ηλιακών πάνελ που έλαβε εγγύηση δανείου για 535 εκατομμύρια δολάρια από το Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ πριν πτωχεύσει το περασμένο φθινόπωρο.

Οι επικριτές των «πράσινων» ενεργειακών επενδύσεων που επιδοτούνται με χρήματα των φορολογουμένων, καταδεικνύουν την Solyndra ως παράδειγμα του πόσο ασύνετη έχει καταντήσει η προώθηση της ηλιακής και αιολικής ενέργειας. Πράγματι, τα κίνητρα έχουν δοθεί με προχειρότητα, μην καταφέρνοντας να αποκομίσουν το μέγιστο αποτέλεσμα για κάθε δολάριο. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η κυβέρνηση έχει αυξήσει και μειώσει σχιζοφρενικά την υποστήριξη στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, προκαλώντας σύγχυση στους επενδυτές και περιστέλλοντας την ανάπτυξη των σχετικών τεχνολογιών. Έχει επίσης δομήσει τις επιδοτήσεις με αναποτελεσματικό τρόπο. Στην Ευρώπη, όπου η στήριξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έχει διατηρηθεί περισσότερο, οι κυβερνήσεις πολλές φορές ήταν γενναιόδωρες πέραν του δέοντος, μοιράζοντας τόσες πολλές επιδοτήσεις που αποδείχθηκαν δυσβάσταχτες. Και στην Κίνα, που είναι το νέο επίκεντρο της παγκόσμιας ώθησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, μια εθνική προσπάθεια για τη δημιουργία εγχώριων αιολικών και ηλιακών εταιρειών έχει κεντρίσει τους ισχυρισμούς των ΗΠΑ για εμπορικές παραβιάσεις ενώ έχει κάνει ελάχιστα για να περιοριστεί η εξάρτηση της Κίνας από τα ορυκτά καύσιμα.

Αλλά αυτές οι προκλήσεις δεν μπορούν να δικαιολογήσουν τον τερματισμό της επιδίωξης για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Δικαιολογούν, όμως, τη μεταρρύθμισή της. Είναι καιρός για μεγαλύτερες πιέσεις υπέρ των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, αλλά οι πιέσεις πρέπει να γίνουν με έναν πιο έξυπνο τρόπο. Πρόσφατες εξελίξεις έχουν κάνει την αιολική και την ηλιακή ενέργεια πιο ανταγωνιστικές από ποτέ. Τώρα, για να φθάσουν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στα όρια των δυνατοτήτων τους, η προσέγγιση του κόσμου σε αυτές θα πρέπει επίσης να διευκολυνθεί. Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να επανασχεδιάσουν τις πολιτικές τους για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στην κατεύθυνση της ανηλεούς περικοπής του κόστους. Οι παραγωγοί ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές θα πρέπει επίσης να ενεργούν πιο στρατηγικά, διαλέγοντας τις τεχνολογίες που αναπτύσσουν καθώς και τις τοποθεσίες όπου τις εγκαθιστούν με τρόπους που να έχουν περισσότερο οικονομικό νόημα. Καθώς οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ωριμάζουν, χρειάζεται κάποια αυστηρότητα.

Αυτή η αυστηρότητα θα είναι ζωτικής σημασίας, γιατί η ενεργειακή πρόκληση σήμερα είναι θεμελιωδώς πιο δύσκολη από ό, τι εκείνη των προηγούμενων δεκαετιών. Ιστορικά, οι χώρες έχουν πολύ μεγάλες ενεργειακές αλλαγές μόνο όταν έρχονται αντιμέτωπες με οξείες κρίσεις σχετικά με τα ορυκτά καύσιμα: εμπάργκο πετρελαίου, εξουθενωτική ρύπανση ή πολέμους. Αυτός είναι ο λόγος που μετά τις πετρελαϊκές κρίσεις της δεκαετίας του 1970 η Γαλλία αγκάλιασε την πυρηνική ενέργεια, η Δανία βελτίωσε την ενεργειακή της απόδοση και στη συνέχεια ανέπτυξε την αιολική ενέργεια και η Βραζιλία άρχισε να τροφοδοτεί μέρος του στόλου των αυτοκινήτων της με αιθανόλη. Αλλά οι σημερινές απειλές – η κλιματική αλλαγή, οι διακυμάνσεις των τιμών της ενέργειας και η προοπτική ότι άλλες χώρες θα μπορούσαν να κυριαρχήσουν σε μια βιομηχανία καθαρής ενέργειας που βρίσκεται ακόμη εν τη γενέσει - είναι πιο μακροχρόνιες και λιγότερο άμεσες. Έτσι, είναι απίθανο να διατηρηθεί η γενναιόδωρη χρηματοδότηση που τροφοδότησε την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές μέχρι τώρα.

ΤΟΣΟ ΦΡΕΣΚΙΑ ΚΑΙ ΤΟΣΟ ΚΑΘΑΡΗ

Το πρώτο βήμα για την υιοθέτηση μιας πιο ώριμη προσέγγιση για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι να κατανοηθεί πώς λειτουργούν οι διάφορες τεχνολογίες και ποια είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Ιστορικά, οι ανανεώσιμες πηγές ηλεκτρικής ενέργειας προέρχονται από υδροηλεκτρικά φράγματα, τα οποία παρέχουν τώρα περίπου το 16% της παγκόσμιας ηλεκτρικής ενέργειας. Σήμερα, οι πηγές που αναπτύσσονται ταχύτερα και παίρνουν το μεγαλύτερο μερίδιο της προσοχής των επενδυτών είναι η αιολική και ηλιακή ενέργεια.