Πώς θα σταματήσει ο πόλεμος στη Γάζα | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Πώς θα σταματήσει ο πόλεμος στη Γάζα

Τι μορφή πρέπει να έχει μια αιγυπτιακή εκεχειρία
Περίληψη: 

Με το Ισραήλ και τη Χαμάς να είναι για άλλη μια φορά εγκλωβισμένοι σε έναν καταστροφικό πόλεμο, ήρθε η ώρα να σκεφτούμε πώς θα μπορούσε να είναι μια πιο διατηρήσιμη κατάπαυση του πυρός.

O EHUD YAARI είναι διεθνής συνεργάτης στην έδρα Lafer στο Ινστιτούτο Πολιτικής Εγγύς Ανατολής της Ουάσινγκτον και σχολιαστής των εξελίξεων στη Μέση Ανατολή στις ειδήσεις του Channel 2 στο Ισραήλ.

Το Ισραήλ και η Χαμάς είναι εγκλωβισμένοι για άλλη μια φορά σε έναν καταστροφικό πόλεμο. Κάθε μέρα, εκατοντάδες ρουκέτες εκτοξεύονται προς ισραηλινές πόλεις και χωριά. Εν τω μεταξύ, η ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία επιτίθεται συστηματικά στη Λωρίδα της Γάζας, πραγματοποιώντας τουλάχιστον 1000 χτυπήματα σε στρατιωτικούς στόχους της Χαμάς τις τελευταίες ημέρες. Καθώς οι έμμεσες διαπραγματεύσεις για μια κατάπαυση του πυρός εξελίσσονται αυτή τη στιγμή, με την ενεργό συμμετοχή των ΗΠΑ, είναι καιρός να χαραχθεί ένας «οδικός χάρτης» για το τέλος αυτού του γύρου των εχθροπραξιών.

Το Ισραήλ έχει θέσει αρκετά μέτριους στόχους για την εκστρατεία του, που ονομάστηκε «Επιχείρηση Πυλώνας της Άμυνας». Δεν προσπαθεί να ανατρέψει το καθεστώς της Χαμάς στη Γάζα, όπως είχε επιδιώξει στο παρελθόν, ούτε θέλει να επιφέρει την πλήρη κατάρρευση της στρατιωτικής πτέρυγας της Χαμάς. Όπως προκύπτει από τις δηλώσεις ανώτερων ισραηλινών αξιωματούχων, ο στόχος είναι μια μακροπρόθεσμη κατάπαυση του πυρός κατά μήκος των συνόρων Ισραήλ-Γάζας. Η Χαμάς, από την πλευρά της, έχει έναν στόχο: να διατηρήσει την αυτοδυναμία της. Προσπαθεί να προκαλέσει μεγαλύτερη ζημιά και θύματα, προκειμένου να αποδείξει ότι η στρατιωτική υπεροχή του Ισραήλ από μόνη της δεν θα την αναγκάσει να υποχωρήσει. Με τη σωστή φόρμουλα «χωρίς νικητές και νικημένους», που να υποστηρίζεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλους διεθνείς «παίκτες», μπορεί να πετύχει μια συμφωνία για να εξασφαλιστεί η μακροχρόνια ηρεμία.

Οι προηγούμενες συγκρούσεις μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς, συμπεριλαμβανομένου του πολέμου του 2009, έχουν επιλυθεί με τη μεσολάβηση της Αιγύπτου, μέσα από μια απλή φόρμουλα: η κάθε πλευρά αναλαμβάνει την υποχρέωση να απέχει από το άνοιγμα του πυρός όσο ο αντίπαλος της κάνει το ίδιο. Αλλά αυτές οι περίοδοι ηρεμίας – οι tahdia, όπως ονομάζονται στα Αραβικά- βάσει της Ιστορίας δεν διαρκούν πολύ. Η Χαμάς επιτρέπει ολοένα και σε περισσότερες βαριά οπλισμένες τρομοκρατικές ομάδες της Γάζας, όπως η Παλαιστινιακή Ισλαμική Τζιχάντ, να εξαπολύουν επιθέσεις κατά του Ισραήλ. Και τους τελευταίους μήνες, παρά τις προειδοποιήσεις της Αιγύπτου, η Χαμάς έχει στόχο ισραηλινούς στρατιώτες καθώς επίσης και στρατιωτικά φυλάκια κατά μήκος των συνόρων.

Αυτή τη φορά, για τον τερματισμό της σύγκρουσης και την αποκατάσταση της σταθερότητας απαιτείται ένα διαφορετικό είδος συμφωνίας. Η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός θα πρέπει να περιλαμβάνει και άλλες πλευρές και να περιέχει πρόσθετους ελέγχους σχετικά με τη βία. Αν βασίζεται κυρίως σε μια συμφωνία ανάμεσα στο Ισραήλ και την Αίγυπτο, την οποία θα υποστηρίζουν οι Ηνωμένες Πολιτείες και ενδεχομένως η Ευρωπαϊκή Ένωση, θα έχει την ευκαιρία να διαρκέσει. Θα εξαρτάται από τη Χαμάς αν θα τηρήσει τους όρους.

Η κυβέρνηση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας της Αιγύπτου έχει πλημμυρίσει τη Χαμάς με δηλώσεις αλληλεγγύης και ο πρωθυπουργός της έκανε μια πρωτοφανή επίσκεψη στη Γάζα κατά τη δεύτερη ημέρα των ισραηλινών επιχειρήσεων. Αλλά αυτό που θέλει τελικά το Κάιρο είναι μια γρήγορη κατάπαυση του πυρός. Παρά την υποστήριξή του στη Χαμάς, το νέο αιγυπτιακό καθεστώς είναι απρόθυμο να της χορηγήσει εγγυήσεις για την άμυνά της ή να ανοίξει το πέρασμα της Ράφα μεταξύ Γάζας και Αιγύπτου. Ο πρόεδρος της Αιγύπτου Μοχάμεντ Μόρσι την Παρασκευή το τόνισε επαρκώς: «Δεν θέλουμε πόλεμο αυτή τη στιγμή».

Η Αίγυπτος γνωρίζει καλά ότι η συνεχιζόμενη υποστήριξη στη Χαμάς για το βομβαρδισμό των Ισραηλινών πολιτών θα έθετε σε κίνδυνο τα δισεκατομμύρια δολάρια της διεθνούς βοήθειας από την οποία εξαρτώνται τα πτωχευμένα ταμεία της - 450 εκατομμύρια δολάρια ετησίως από τις Ηνωμένες Πολιτείες, 4,3 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως από το ΔΝΤ και 6,3 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως από την Αναπτυξιακή Τράπεζα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό εξηγεί γιατί, παρά τη δηλητηριώδη αντι-ισραηλινή ρητορική του Καΐρου κατά τη διάρκεια των τελευταίων ημερών, η Αίγυπτος δεν είχε λάβει σοβαρά μέτρα πέρα από την ανάκληση του διαπιστευμένου πρέσβη της από το Τελ Αβίβ. Επιπλέον, ο αιγυπτιακός στρατός και οι υπηρεσίες πληροφοριών διστάζουν να προκαλέσουν μια σύγκρουση με το Ισραήλ.

Λαμβάνοντας υπόψη την αντίθεση της Αιγύπτου στη σύγκρουση, η Αίγυπτος και το Ισραήλ θα πρέπει να επιδιώξουν να καταλήξουν σε συμφωνία σχετικά με τη Γάζα. Με αυτόν τον τρόπο, θα επαναβεβαιώσουν τη συνθήκη ειρήνης του 1979 μεταξύ Αιγύπτου και Ισραήλ για την μετά την Αραβική Άνοιξη εποχή. Μια τέτοια κατανόηση μεταξύ Αιγύπτου και Ισραήλ θα μπορούσε να περιλαμβάνει πολλά στοιχεία.

Κατ' αρχάς, θα πρέπει η Αίγυπτος να μεσολαβήσει μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς για την κατάπαυση του πυρός στο υψηλότερο πολιτικό επίπεδο και όχι μέσω παρασκηνιακών συνομιλιών που οργανώνονται από την αιγυπτιακή Γενική Διεύθυνση Πληροφοριών. Αυτό, από μόνο του θα αποτελούσε απόκλιση από την πολιτική της κυβέρνησης Μόρσι που έχει «παγώσει» την εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ και αποφεύγει κάθε επαφή μαζί του, με εξαίρεση την στρατιωτική συνεργασία ή αυτήν των υπηρεσιών πληροφοριών. Η Αίγυπτος αντιμετωπίζει το εξής δίλημμα: έναρξη ενός υψηλού επιπέδου πολιτικού διαλόγου με το Ισραήλ για να επιτευχθεί η κατάπαυση του πυρός, κάτι το οποίο επιθυμεί ή να δώσει συνέχεια στη βία στη Γάζα. Μια άρνηση της Αιγύπτου να κατευθύνει την πολιτική διεργασία θα πρέπει να κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου στην Ουάσινγκτον.