Πού βαδίζει πλέον η Χαμάς

Από την ίδρυσή της το 1987, η Χαμάς έχει προσπαθήσει να φθάσει σε ισχύ την Φατάχ. Με το στόχο αυτό να πραγματοποιείται κατά ένα μεγάλο ποσοστό μέχρι το 2007, συνέχισε ωθώντας την Φατάχ τελείως στο περιθώριο, με το να διατηρεί μια αφοσίωση στον ισλαμισμό και μια πλήρη αντίθεση στο εβραϊκό κράτος. Αντίθετα, η Φατάχ έχει παραμείνει κοσμική και έχει συμφωνήσει να αναγνωρίσει το Ισραήλ και να πραγματοποιήσει ένα πείραμα κοινής διακυβέρνησης μαζί του μέσω της Παλαιστινιακής Αρχής. Δύο δεκαετίες εντός της διαδικασίας του Όσλο, η Φατάχ έχει να επιδείξει λίγα για τις προσπάθειές της. Εν τω μεταξύ, η Χαμάς δεν έχει χρειαστεί να αντιμετωπίσει τους Παλαιστίνιους ψηφοφόρους από το 2006. Δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι Παλαιστίνιοι - κυρίως οι κάτοικοι της Γάζας - έχουν χάσει την υπομονή τους με τη Χαμάς. Αλλά κάθε σύγκρουση με το Ισραήλ δίνει στο κίνημα μια νέα παράταση ζωής.

Την περασμένη εβδομάδα, το Ισραήλ περιέγραψε με αυστηρούς όρους τα τελευταία χλιαρά κατορθώματα του ηλικιωμένου ηγέτη της Φατάχ, Μαχμούντ Αμπάς, ο οποίος βρίσκεται στα πρόθυρα της απόκτησης της ιδιότητας του μη–μέλους παρατηρητή στα Ηνωμένα Έθνη. Το υπουργείο Εξωτερικών του Ισραήλ φέρεται να διέδιδε διάφορες πολιτικές επιλογές για να αντιμετωπίσει το τέχνασμά του Αμπάς, οι οποίες περιελάμβαναν την διάλυση της Παλαιστινιακής Αρχής και την παρακράτηση των νόμιμων φορολογικών εσόδων, κάτι που θα υπέβαλε αποτελεσματικά τη Δυτική Όχθη στο ίδιο είδος απομόνωσης που έχει αντιμετωπίσει η Γάζα από τότε που η Χαμάς ανέλαβε την εξουσία. Αυτό θα εξυπηρετούσε απευθείας τους μακροπρόθεσμους στόχους που έχουν από κοινού οι ηγέτες της Χαμάς στη Γάζα και εκείνοι της εξορίας: να αναλάβουν από τη Φατάχ του ρόλο του εκπροσώπου όλων των Παλαιστινίων.

Επιπλέον, οι εξελίξεις στην περιοχή έχουν προωθήσει τη θέση της Χαμάς. Αυτή δεν είναι η Μέση Ανατολή του τελευταίου πολέμου, το 2008-09, όταν ως επί το πλείστον, ο αραβικός κόσμος διαμορφώθηκε από τη συντριπτική και δυσανάλογη βομβιστική επίθεση του Ισραήλ στη Γάζα. Στη σύγκρουση σκοτώθηκαν 1.387 Παλαιστίνιοι και 13 Ισραηλινοί. Η κυβέρνηση του Χόσνι Μουμπάρακ στο Κάιρο έφθασε έως και να βοηθήσει την ισραηλινή εκστρατεία εναντίον της Χαμάς, ενώ η Δύση και ο αραβικός κόσμος διέθεσε πολλά χρήματα στην κυβέρνηση της Φατάχ της Δυτικής Όχθης ως αντίβαρο προς τη Χαμάς. Το περιφερειακό τοπίο τώρα είναι εντελώς διαφορετικό.

Ακόμα και παρά την θερμή ρητορική υπέρ της Χαμάς, το αιγυπτιακό κράτος δεν έχει αλλάξει ακόμη σημαντικά την πολιτική του. Δεν έχει ανοίξει τα σύνορα με τη Γάζα, ούτε έχει την πρόθεση να κάνει κάτι για να επιτρέψει στο Ισραήλ να μεταθέσει στην Αίγυπτο την ευθύνη για τη Γάζα. Στις διαπραγματεύσεις για την κατάπαυση του πυρός, το Ισραήλ δήλωνε ότι η Αίγυπτος θα είναι υπεύθυνη για τη διατήρηση της ειρήνης. Αλλά, ανεξάρτητα από το τι λέει το Ισραήλ τώρα, η γλώσσα της συμφωνίας και η επιτότια πραγματικότητα καθιστούν σαφές ότι το Ισραήλ σύναψε συμφωνία με τη Χαμάς κατόπιν επιμονής της Αιγύπτου, καθώς και ότι η Αίγυπτος σίγουρα δεν θα είναι εγγυήτρια της συμπεριφοράς της Χαμάς. Αυτό είναι ένα επίτευγμα για την κυβερνώσα Μουσουλμανική Αδελφότητα. Καθώς η επιρροή της (όπως και της Αιγύπτου) μεγαλώνει, μπορεί να είναι σε θέση να προωθήσει τους εξόριστους ηγέτες της Χαμάς που προτιμά, εις βάρος των πιο αδιάλλακτων ηγετών της Γάζας.

Η Χαμάς έχει άλλους ανταγωνιστές για να ανησυχεί τώρα. Μέχρι τις εξεγέρσεις πριν από δύο χρόνια, τα ισλαμικά κινήματα της Μέσης Ανατολής ήταν ως επί το πλείστον στο περιθώριο, αγωνιζόμενα ενάντια στους κοσμικούς εθνικιστές δυνάστες. Στην πραγματικότητα, η Χαμάς και η Χεζμπολάχ ήταν τα μόνα ισλαμικά κινήματα που θα μπορούσαν να ισχυριστούν ότι ανήλθαν στην εξουσία με λαϊκές νίκες στην κάλπη. Στον προ-εξεγέρσεων αραβικό κόσμο, λοιπόν, η Χαμάς (όπως και η Χεζμπολάχ) θα μπορούσε να απαιτήσει μερίδιο ηγεσίας ενός περιφερειακού ισλαμικού κινήματος. Όχι πια. Η Μουσουλμανική Αδελφότητα κυβερνά τώρα την Αίγυπτο. Στην εξουσία της Τυνησίας εξελέγησαν ισλαμιστές. Έχουν επίσης αναδειχθεί ως κέντρα εξουσίας στη Λιβύη και μέσα στην συριακή αντιπολίτευση. Τώρα που αυτοί οι ισλαμιστές ανταγωνίζονται για την εξουσία σε μεγάλα κράτη, η Χαμάς (και η Χεζμπολάχ) θα μπορούσαν να συρρικνωθούν στο κατάλληλο μέγεθος τους από άποψη επιρροής. Το αποτέλεσμα αυτό φαίνεται ακόμη πιο πιθανό τώρα που η Χαμάς βρίσκεται αντιμέτωπη με μια ζωηρή πρόκληση από φονταμενταλιστές της Τζιχάντ στη Γάζα, οι οποίοι θεωρούν τη Χαμάς πολύ μετριοπαθή.

Η Χαμάς έχει παρουσιάσει τον εαυτό της μια φωνή αντίστασης, αλλά καθώς η Γάζα προσπαθεί να ανοικοδομηθεί και να ανακάμψει από τον τελευταίο πόλεμο, η οργάνωση θα πρέπει να αντιμετωπίσει το δικό της αυταρχικό και διεφθαρμένο ιστορικό στην εξουσία. Οι εξόριστοι ηγέτες της μπορεί να ακούγονται πιο λογικοί στα δυτικά «αυτιά», αλλά δεν είναι αυτοί που ελέγχουν πραγματικά το έδαφος και διαχειρίζονται την κυβέρνηση. Αν η Χαμάς πάρει αυτό που επιθυμεί - έναν κεντρικό ρόλο στην παλαιστινιακή ηγεσία - θα πρέπει να συμβιβάσει τις εσωτερικές παρατάξεις ή αλλιώς να ρισκάρει να προκληθεί διάσπαση. Στο ταχέως μεταβαλλόμενο έδαφος των νέων αραβικών πολιτικών, η Χαμάς, όπως και τα άλλα κινήματα που κυβερνούν, θα πρέπει να δημιουργήσουν ένα ολοένα και πιο λεπτομερές, εποικοδομητικό πρόγραμμα, ώστε να πείσουν και όχι να εξαναγκάσουν τους εκλογείς τους.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/138444/thanassis-cambanis/where-h...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση www.twitter.com/#!/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr