Έχει δρόμο ακόμα η Γεωργία

Ένας ηγέτης έρχεται στην εξουσία στη Γεωργία, καθώς η χώρα βρίσκεται σε οικονομική αναταραχή και οι πολίτες της βρίσκονται σε κατάσταση απελπισίας. Οι άνθρωποι τον καλωσορίζουν ως μεσσία. Σταδιακά, κινητοποιεί μια ομάδα ταλαντούχων αξιωματούχων και βάζει τη χώρα και πάλι στο προσκήνιο. Παρά το γεγονός ότι το έργο αυτό περιπλέκεται από μια δηλητηριώδη σχέση με τη Ρωσία, έχει πολλούς φίλους στην Ουάσιγκτον και λαμβάνει μεγάλη βοήθεια από τις ΗΠΑ και πολιτική στήριξη. Με τον καιρό όμως, χάνει την επαφή με το λαό της Γεωργίας και ολοένα απομακρύνεται. Πολλά μέλη της κυβέρνησής του τον κατηγορούν για απολυταρχικές τάσεις και αυτομολία στην αντιπολίτευση. Τελικά, οι εκλογές πραγματοποιούνται και η λαϊκή ψήφος πηγαίνει εναντίον του. Μη όντας ούτε ένας ενστικτώδης δημοκράτης ούτε ένας αιμοδιψής τύραννος, παραδέχεται την ήττα – έστω και μόνο για να προστατεύσει τη φήμη του στη Δύση.

Παραδόξως, αυτή η ιστορία δεν έχει συμβεί μία φορά στην σύγχρονη Γεωργία, αλλά δύο φορές. Η πιο πρόσφατη είναι αυτή της πορείας του Μιχαήλ Σαακασβίλι, ο οποίος ανέβηκε στην εξουσία στην ειρηνική Ροζ Επανάσταση του 2003. Ο Σαακασβίλι έχασε παταγωδώς στις βουλευτικές εκλογές τον Οκτώβριο από τον Μπιτζίνα Ιβανισβίλι, τον πλουσιότερο άνθρωπο της Γεωργίας, ο οποίος είναι σήμερα πρωθυπουργός της χώρας και πρόκειται να γίνει ο πιο ισχυρός πολιτικός άνδρας όταν το σύνταγμα αλλάξει το επόμενο έτος. (Ο Σαακασβίλι, ωστόσο, θα παραμείνει πρόεδρος μέχρι να λήξει η θητεία του τον Οκτώβριο του 2013.) Αλλά είναι επίσης και η ιστορία του ανθρώπου Σαακασβίλι που το 2003 νίκησε τον Έντβαρντ Σεβαρντνάτζε. Το 1992, ο Σεβαρντνάτζε – ευνοημένος από την Δύση λόγω της θητείας του ως υπουργός Εξωτερικών των Σοβιετικών, στην οποία έπαιξε σημαντικό ρόλο στον τερματισμό του Ψυχρού Πολέμου – ανέλαβε μια Γεωργία που μαστιζόταν από εμφύλιο πόλεμο και κυριαρχείτο από πολέμαρχους. Αρχικά, έφερε πρόοδο στην πατρίδα του σε διάφορους τομείς, αλλά μετά από μερικά χρόνια έχασε το δρόμο του, επιτρέποντας στη χώρα να διολισθήσει στην διαφθορά και την αδράνεια. Τελικά, η Ροζ Επανάσταση τον ανέτρεψε.

Παρόλο που υπολείπονταν κατά πολύ των ευρωπαϊκών δημοκρατικών προτύπων, οι βουλευτικές εκλογές στη Γεωργία τον Οκτώβριο ήταν μια ανάσα φρέσκου αέρα σε μία παραδοσιακά αυταρχική γειτονιά. Το κυβερνών κόμμα έχασε και ο αρχηγός του παραδέχθηκε την ήττα ειρηνικά. Το κόμμα της αντιπολίτευσης περιέγραψε νίκη του ως θρίαμβο του λαού πάνω σε μια εκκολαπτόμενη δικτατορία. Ο Σαακασβίλι και οι υποστηρικτές του, εν τω μεταξύ, απεικόνισαν την ήττα τους ως ένα βήμα προς τη λάθος κατεύθυνση για τη χώρα, μια αντιστροφή των ιδανικών της Ροζ Επανάστασης και μια συγκεκαλυμμένη νίκη για τη Μόσχα. Και οι δύο ερμηνείες είναι λανθασμένες: οι πρόσφατες εκλογές ερμηνεύονται καλύτερα ως ένα σημαντικό βήμα σε μία πορεία γεμάτη με ελιγμούς, αλλά τελικά προς τα εμπρός για μια χώρα που έχει να διανύσει ακόμα μια κάποια απόσταση για να φτάσει στην δημοκρατία.

Παρά τις συχνές πολιτικές αναταραχές, η Γεωργία έχει εξελιχθεί, παρότι ασταθώς, από το 1989 και εξακολουθεί να εξελίσσεται. Μερικές από τις ανατροπές και τις μεταστροφές της, ιδίως εκείνες υπό τον Ζβιάντ Γκαμσαχουρντία, τον πρώτο μετα-σοβιετικό ηγέτη της το 1990 και το 1991, αποδείχθηκαν καταστροφικές αλλά οι λάθος επιλογές της έχουν διορθωθεί περισσότερες φορές από όσες έχουν μείνει αδιόρθωτες. Οι Γεωργιανοί έχουν αποδειχθεί αρκετά ισχυροί ώστε να αντιστέκονται στα λάθη των ηγετών τους, ενώ το πολιτικό σύστημα, αν και δεν είναι πλήρως δημοκρατικό, έχει γίνει αρκετά ανταγωνιστικό ώστε να καταστεί δυνατή η αλλαγή πορείας.

ΧΩΡΙΣ ΤΟΥΣ ΠΑΛΙΟΥΣ

Ο Σαακασβίλι και οι υποστηρικτές του παρουσίασαν την Ροζ Επανάσταση του 2003 ως έτος μηδέν για τη Γεωργία, ως τον καταλύτη για μια «κοινωνική, ηθική και ψυχική μεταμόρφωση» της χώρας. Αλλά τελικά, η ιστορία θα καταγράψει πιθανότατα ότι ο ισχυρισμός αυτός ήταν υπερβολικός. Η Ροζ Επανάσταση πήγε γενικά τη χώρα μπροστά και αντιμετώπισε πολλά προβλήματα, κυρίως την γραφειοκρατική διαφθορά και το οργανωμένο έγκλημα. Η γεωργιανή κοινωνία, όμως, έχει δείξει αυξημένα σημάδια κούρασης από τις αυταρχικές πολιτικές της προηγούμενης κυβέρνησης.
Μια διαφορετική Γεωργία, πιο συντηρητική αλλά και πιο δημοκρατική, έχει αποθέματα πείσματος. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, το πώς η πολιτική οικονομικής φιλελευθεροποίησης του Σαακασβίλι αγνόησε -και μάλιστα πολύ έντονα- τους αγρότες της Γεωργίας, οι οποίοι αποτελούν τον μισό πληθυσμό της χώρας. Ο Ιβανισβίλι αντιλήφθηκε αυτό το γεγονός και τόνισε τα προβλήματα της φτώχειας στις αγροτικές περιοχές και τα υψηλά ποσοστά ανεργίας καθ’ όλη την εκστρατεία του. Ήταν επίσης πιο κοντά στην κουλτούρα της πλειοψηφίας των Γεωργιανών, των οποίων ο κοινωνικός συντηρητισμός είναι πιο έντονος από ό, τι του Σαακασβίλι και πολλοί από τους οποίους τρέφουν εθνικιστικές προκαταλήψεις. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία της Γεωργίας, ένα προπύργιο των συντηρητικών αντιλήψεων, ουσιαστικά έτεινε σιωπηλά προς το κόμμα του Ιβανισβίλι, «Το Γεωργιανό Όνειρο» , παρά τους ισχυρισμούς της περί ουδετερότητας. Εν τω μεταξύ, η αστική Γεωργία – που επικεντρώνεται στην Τιφλίδα - υποστήριζε επίσης σε μεγάλο βαθμό την αντιπολίτευση, καθώς εκτιμούσε ότι ο Σαακασβίλι και ο επιδεικτικός και από καθέδρας τρόπος διακυβέρνησής του απειλούν τις δημοκρατικές αξίες, όπως την ελευθερία του λόγου και την ισότητα ενώπιον του νόμου.