Προβλήματα και προϋποθέσεις για τον ενεργειακό άξονα Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ

Ωστόσο, η γεωλογία φαίνεται ότι «έπαιξε» ένα περίεργο παιχνίδι στον Νετανιάχου και τους συμμάχους του. Η αποτυχία των γεωτρήσεων στα πεδία Sara & Myrah (υπολογιζόμενα αποθέματα 182,5 δισ. κυβικά μέτρα (ΔΚΜ) σε συνδυασμό με την υποβάθμιση κατά 50 ΔΚΜ των αποθεμάτων του πεδίου Shimshon στα μόλις 15 ΔΚΜ θέτουν υπό άμεση αμφισβήτηση μια απο τις βασικές παραδοχές της Επιτροπής Zemach πάνω στην οποία στηρίχθηκε η πρόταση για την εξαγωγή έως και 500 ΔΚΜ σε βάθος 25ετίας. Η Επιτροπή οικοδόμησε τη συλλογιστική της πρότασής της, που σημειωτέον αύξησε τον επιτρεπόμενο όγκο εξαγωγών κατά 62,5% ή 180 ΔΚΜ, στην υπόθεση εργασίας ότι θα ανακαλύπτονταν τουλάχιστον 150 ΔΚΜ από μια θεωρητική βάση αποθεμάτων φυσικού αερίου της τάξης των 680 ΔΚΜ. Από αυτή τη θεωρητική βάση, το δυναμικό της οποίας θα διερευνυθεί ως επί το πλείστον από νέες γεωτρήσεις που έχουν προγραμματισθεί για την περίοδο 2013 - 2014, τώρα θα πρέπει να αφαιρεθούν 232,5 ΔΚΜ.

Εάν δε επιβεβαιωθούν οι αρχικές απογοητευτικές εκτιμήσεις της πρώτης διερευνητικής γεώτρησης (Ιανουάριος 2013) στην ισραηλινή προέκταση του κυπριακού πεδίου της Αφροδίτης, του λεγόμενου Ishai, τότε το σύνολο των αποθεμάτων που θα πρέπει να αφαιρεθεί από τις εκτιμήσεις της Επιτροπής είναι πολύ πιθανό ότι θα ξεπεράσει τα 300 ΔΚΜ. Ως αποτέλεσμα το αντι-εξαγωγικό «λόμπυ» στο εσωτερικό της ισραηλινής γραφειοκρατίας φαίνεται να επαναδραστηριοποιείται προκειμένου να αναθεωρήσει τις προτάσεις της Επιτροπής κατά τρόπο που θα βλάπτει τα συμφέροντα των Noble/Delek. Σύμφωνα με διασταυρωμένες πηγές, ένα πολύ σημαντικό τμήμα των υψηλόβαθμων στελεχών του ισραηλινού υπουργείου Ενέργειας πιέζει την κυβέρνηση να μειώσει τον προβλεπόμενο όγκο των εξαγωγών κατά τουλάχιστον 20%-25%. Ορισμένοι, μάλιστα, αναλυτές εκτιμούν ότι θα υπάρξει σαφής μείωση του επιτρεπόμενου όγκου εξαγωγής αερίου ανεξαρτήτως των αποτελεσμάτων που θα προκύψουν από τις βουλετικές εκλογές της 22ας Ιανουαρίου, χωρίς να είναι ακόμη σαφές το πόσο μεγάλη θα είναι η μείωση αυτή. Ως αποτέλεσμα αυτών των γεωλογικών ατυχιών η διαδικασία νομοθέτησης των προτάσεων της Επιτροπής και η επικύρωσή τους από τη νέα Βουλή (Knesset) έχει πλέον καταστεί μερικώς αβέβαιη, τουλάχιστον χωρίς τη μείωση του μέγιστου επιτρεπτού ορίου εξαγωγών.

Η επικύρωση των προτάσεων Zemach από τη Βουλή δεν μπορεί πλέον να θεωρείται μια τυπική διαδικασία για τον επιπρόσθετο λόγο ότι το πλέον «αντιεξαγωγικό» τμήμα της ισραηλινής γραφειοκρατίας, δηλαδή το υπουργείο Περιβαλλοντικής Προστασίας, έχει τη δυνατότητα να καθυστερήσει την έκδοση των σχετικών περιβαλλοντικών αδειών που είναι απαραίτητες για την κατασκευή της οποιαδήποτε εξαγωγικής υποδομής αερίου εντός της ισραηλινής επικράτειας έως την απόσταση των 20 χλμ από τις ακτές της χώρας. Μια ενδεχόμενη πλήρης ήττα των θέσεων του υπουργείου Περιβαλλοντικής Προστασίας, που, σημειωτέον, υποστηρίζονται από μερίδα βουλευτών και ανώτατων στελεχών του υπουργείου Ενέργειας (Natural Gas Authority), θα μπορούσε να δημιουργήσει περιπλοκές κατά την κρίσιμη φάση εφαρμογής της προτεινόμενης εξαγωγικής στρατηγικής αυξάνοντας αν μη τι άλλο τόσο το κόστος όσο και τον χρόνο κατασκευής των εν λόγω υποδομών.

Από την άλλη πλευρά, δεδομένου ότι οι εταίροι του Λεβιάθαν έχουν ξεκαθαρίσει ότι δεν θα μπορέσουν να προχωρήσουν στην έναρξη της παραγωγής το 2016 χωρίς να έχει πριν αποσαφηνισθεί το ρυθμιστικό πλαίσιο των εξαγωγών, γίνεται σαφές ότι ενδεχόμενη ριζική ανατροπή των προτάσεων της Επιτροπής μπορεί να καθυστερήσει και την έναρξη της παραγωγής του αερίου που θα αφιερωθεί στην κάλυψη των εσωτερικών αναγκών του Ισραήλ. Οι ίδιοι οι συντάκτες των προτάσεων της Επιτροπής Zemach παραδέχονται ότι για κάθε χρόνο που καθυστερεί η έναρξη της παραγωγής στο Λεβιάθαν η ισραηλινή οικονομία θα ζημιώνεται με απώλεια εσόδων/επενδύσεων ύψους 400 - 700 εκατομμυρίων δολαρίων. Εάν σε αυτήν την παραδοχή προστεθεί το ότι η συμμετοχή της Woodside στο Λεβιάθαν εξαρτάται από το κατά πόσο θα εξαχθεί τουλάχιστον το 50% των αποθεμάτων του πεδίου, τότε η σοβαρότητα του δυνητικού τέλματος καθίσταται προφανής.

Δεδομένου ότι το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων της Woodside θα επενδυθεί στην κοινοπραξία μετά την οριστική απόφαση για την εξαγωγή αερίου, ενδεχόμενος περιορισμός του μέγιστου επιτρεπόμενου ορίου εξαγωγών από το 50% στο 25% ή το 30% επί του συνόλου των αποθεμάτων, είναι πολύ πιθανό να προκαλέσει την αποχώρηση των Αυστραλών από το Λεβιάθαν. Στην περίπτωση αυτή, πέραν από το ισχυρό πλήγμα που θα υποστεί η επενδυτική αξιοπιστία του Ισραήλ έναντι των διεθνών πετρελαϊκών εταιριών (που ούτως ή άλλως αποφεύγουν να επενδύσουν στο Ισραήλ λόγω του φόβου των αραβικών αντιδράσεων), η έναρξη της παραγωγής στο Λεβιάθαν είναι πολύ πιθανό να μετατεθεί για το 2020.

Το Γραφείο του Πρωθυπουργού, το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας του Ισραήλ και το υπουργείο Οικονομικών, που αποτελούν τον πυρήνα του «εξαγωγικού» στρατοπέδου, κατανοούν τους κινδύνους που θα προκύψουν για την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας από μια τέτοια εξέλιξη. Επειδή ακριβώς το ρίσκο μιας πολυετούς καθυστέρησης στην έναρξη της παραγωγής του Λεβιάθαν είναι μεγάλο, εκτιμάται ότι η όποια τυχόν περιστολή των μέγιστων επιτρεπόμενων εξαγωγικών ορίων της Επιτροπής Zemach θα κυμανθεί μεταξύ 10%-15%. Είναι επίσης πιθανόν ότι οι όποιοι περιορισμοί επιβληθούν για το σύνολο των Ισραηλινών αποθεμάτων θα εφαρμοσθούν για τα επιτρεπόμενα όρια εξαγωγής του πεδίου Ταμάρ και όχι του Λεβιάθαν, έτσι ώστε να διασφαλισθεί πλήρως η αυστραλιανή συμμετοχή.

Σε κάθε περίπτωση, ακόμη και εάν τελικά προστατευθεί η επένδυση της Woodside, η διαδικασία επικύρωσης των προτάσεων Zemach δεν θα είναι ένας δρόμος στρωμένος με ροδοπέταλα. Θα χρειαστεί αρκετός χρόνος πριν ληφθούν οι τελικές αποφάσεις, το πιθανότερο κατά τον Μάιο με Ιούνιο του 2013. Πριν ωστόσο ληφθούν αυτές οι αποφάσεις, οι Ισραηλινοί θα κληθούν να λάβουν μια ακόμη σημαντική απόφαση η οποία θα κρίνει ως ένα βαθμό και την περαιτέρω πρόοδο των κυπρο-ισραηλινών ενεργειακών σχέσεων.