Είναι καλή η ανάπτυξη; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Είναι καλή η ανάπτυξη;

Οι πόροι, η εξέλιξη και το μέλλον του πλανήτη

Η επέκταση της οικονομικής παραγωγής κατά τα τελευταία 250 χρόνια έχει δημιουργήσει τεράστια οφέλη για την ανθρώπινη ευημερία. Όμως, οι συνθήκες έχουν αλλάξει. Η ανθρωπότητα πρέπει να γίνει τώρα πιο διαφοροποιημένη στις πολιτικές της. Το σημειώσαμε αυτό στο «The Limits to Growth», γράφοντας ότι «Κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα που δεν απαιτεί μεγάλη ροή των αναντικατάστατων πόρων ή δεν οδηγεί σε σοβαρή υποβάθμιση του περιβάλλοντος θα μπορούσε να συνεχίσει να αυξάνεται επ' αόριστον».

Ο Lomborg αναφέρει μόνο την πρώτη έκδοση του βιβλίου μας, η οποία έχει εξαντληθεί από καιρό. Έτσι, οι αναγνώστες δεν μπορούν να βγάλουν εύκολα τα δικά τους συμπεράσματα. Στο βιβλίο «Τα όρια της ανάπτυξης: Η τριακονταετής επικαιροποίηση» χρησιμοποιήσαμε πιο πρόσφατα στοιχεία, αλλά πάλι καταλήξαμε στα αρχικά συμπεράσματα.

Η κριτική της έκθεσης από τον Lomborg βασίζεται στον ισχυρισμό ότι είχαμε προβλέψει την εξάντληση των πόρων πριν από το έτος 2000. Αλλά είπαμε επανειλημμένα στο The Limits to Growth ότι είναι αδύνατο να προβλέψουμε το μέλλον των κοινωνικών συστημάτων επακριβώς. Αντ' αυτού, ο στόχος μας ήταν να κατανοήσουμε τα μακροπρόθεσμα σχέδια ανάπτυξης του παγκόσμιου πληθυσμού, του κεφαλαίου και άλλων φυσικών μεταβλητών. Δείξαμε 12 διαφορετικά σενάρια για το μέλλον, επτά που απεικονίζουν κατάρρευση και πέντε δυνατότητες για ένα βιώσιμο μέλλον. Έχουμε δηλώσει σαφώς ότι τα σενάρια ήταν «μη ακριβείς προβλέψεις των τιμών των μεταβλητών σε κανένα συγκεκριμένο έτος στο μέλλον. Είναι ενδείξεις των τάσεων της συμπεριφοράς του συστήματος και μόνο». Μας ενδιέφεραν τα σχέδια, τα πρότυπα και όχι οι προβλέψεις.

Σε αντίθεση με τον Lomborg, οι περισσότεροι αναγνώστες έδωσαν βάση σε αυτό το σημείο. Όπως ο φυσικός Graham Turner έγραψε σε μια μελέτη το 2008 για τον Οργανισμό Επιστημονικής και Βιομηχανικής Έρευνας της Κοινοπολιτείας της Αυστραλίας (CSIRO), συγκρίνοντας τις προβλέψεις που υπήρχαν στα «Όρια της Ανάπτυξης» με «τριάντα χρόνια πραγματικότητας», το βιβλίο «δεν προορίζεται να είναι προφητικό ή να κάνει λεπτομερείς προβλέψεις, αλλά να παρέχει ένα μέσο για την καλύτερη κατανόηση της συμπεριφοράς του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος».

Ο Lomborg ισχυρίζεται ότι «Τα όρια της ανάπτυξης» «ανησυχούν σχετικά με το να ξεμείνουμε από πετρέλαιο (το 1990) και φυσικό αέριο (το 1992)». Αλλά, όπως ο Matthew Simmons, ο οποίος ήταν σύμβουλος για ενεργειακά θέματα στον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους τον νεώτερο και μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Πετρελαίου, έγραψε σε μια Λευκή Βίβλο για την ενέργεια το 2000, «Πουθενά στο βιβλίο δεν υπήρχε καμία αναφορά σχετικά με το να ξεμείνουμε από οτιδήποτε το 2000. Αντ' αυτού, η ανησυχία του βιβλίου ήταν εντελώς επικεντρωμένη σε αυτό που ο κόσμος θα μπορούσε να μοιάζει 100 χρόνια αργότερα. Δεν υπήρχε ούτε μια φράση ούτε καν μία λέξη σχετικά με μια ενδεχόμενη έλλειψη πετρελαίου ή ένα όριο σε οποιονδήποτε συγκεκριμένο πόρο το έτος 2000».

Ο Lomborg σφάλλει γιατί η κριτική του βασίζεται κατά κύριο λόγο σε αριθμούς που πήρε από έναν πίνακα δεδομένων στην πρώτη έκδοση του The Limits to Growth. Παρουσιάζει αυτούς τους αριθμούς σαν προβλέψεις που προκύπτουν από το υπολογιστικό μας μοντέλο, παρότι οι αναφορές μας έδειχναν ότι ο πίνακας αυτός παρουσίαζε στοιχεία του 1970 από το αμερικανικό Γραφείο Ορυχείων και άλλες πηγές. Χρησιμοποιήσαμε τους αριθμούς αποκλειστικά και μόνο για να δείξουμε τις σημαντικές διαφορές μεταξύ γραμμικής και εκθετικής αύξησης. Δεν είχαν καμία σχέση με τα σενάριά μας. Επιπλέον, ο Lomborg αγνοεί το γεγονός ότι εξαλείψαμε εντελώς αυτόν τον πίνακα εντελώς από τη δεύτερη και την τρίτη έκδοση του βιβλίου μας χωρίς καμία απολύτως επίδραση στα αποτελέσματά μας.

Ο Lomborg κάνει και πολλά άλλα σημαντικά λάθη. Η ενασχόλησή του με τον Πίνακα 2, σχετικά με τις τιμές των εμπορευμάτων, αγνοεί την αύξηση του δείκτη τιμών των βασικών εμπορευμάτων από το έτος 2000, που μπορεί να σημαίνει μια μόνιμη αλλαγή στην τάση. Ο Πίνακας 3 που παραθέτει, σχετικά με τα επίπεδα των φυσικών πόρων, συγχέει τα αποθέματα των πόρων με την επιφανειακή αφθονία τους. Το πρώτο μπορεί να αυξηθεί με την αύξηση των τιμών. Το δεύτερο δεν μπορεί. Ο Πίνακας 4 που παραθέτει, συγκρίνει τα αποτελέσματα της βραχύβιας ατμοσφαιρικής ρύπανσης με τις τιμές του σεναρίου μας για τα μακρόβια τοξικά, μια κατηγορία από την οποία ρητά εξαιρέσαμε την ατμοσφαιρική ρύπανση.

Αγνοώντας την κλιματική αλλαγή, ο Lomborg προτείνει ότι οι συμβατικές πολιτικές μπορούν να λύσουν τα προβλήματα της κοινωνίας. Πολλές επιστημονικές μελέτες αντικρούουν την άποψη αυτή, και πιο πρόσφατα μια έκθεση από το ΙΑΡ, ένα παγκόσμιο δίκτυο από 105 επιστημονικές ακαδημίες. Τον Ιούνιο, το ΙΑΡ δημοσίευσε μια κοινή δήλωση αναγνωρίζοντας ότι το παγκόσμιο σύστημα βρίσκεται «στην κατεύθυνση εναλλακτικών μελλοντικών εξελίξεων με σοβαρές και δυνητικά καταστροφικές συνέπειες για την ευημερία των ανθρώπων».

«Τα όρια της ανάπτυξης» το είπαν αυτό το 1972 και η έκθεση του Turner στο CSIRO επαναβεβαίωσε τις ανησυχίες μας. Μετά την ανάλυση των εμπειρικών πληροφοριών για την ανάπτυξη της παγκόσμιας κοινωνίας, ο Turner κατέληξε στο συμπέρασμα, «Η ανάλυση δείχνει ότι 30 χρόνια ιστορικών δεδομένων συγκρίνονται ευνοϊκά με βασικά χαρακτηριστικά του business-as-usual σεναρίου (των Ορίων στην Ανάπτυξη) που ονομάζεται σενάριο της “τυπικής διαδρομής”, που οδηγεί στην κατάρρευση του παγκόσμιου συστήματος στα μέσα του 21ου αιώνα».