Δεν επρόκειτο για τους συνήθεις Τσετσένους τζιχαντιστές | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Δεν επρόκειτο για τους συνήθεις Τσετσένους τζιχαντιστές

Βγάζοντας λάθος συμπεράσματα για τις βόμβες στην Βοστώνη
Περίληψη: 

Από την στιγμή που αναγνωρίστηκαν ως Τσετσένοι οι ύποπτοι για την βομβιστική επίθεση στον Μαραθώνιο της Βοστώνης, η συζήτηση για το περιστατικό έχει επικεντρωθεί στην σύνδεση μεταξύ της βίας και της τρομοκρατίας στην Τσετσενία. Ιδού γιατί είναι λάθος αυτή η άποψη.

Ο KING CHARLES είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Διακυβέρνησης στο Πανεπιστήμιο Georgetown και συνεργάτης στο Διεθνές Κέντρο Μελετητών Woodrow Wilson. Είναι ο συγγραφέας του βιβλίου The Ghost of Freedom: A History of the Caucasus.

Από την στιγμή που οι ύποπτοι για την βομβιστική επίθεση στον Μαραθώνιο της Βοστώνης αναγνωρίστηκαν ως Τσετσένοι, η συζήτηση για το περιστατικό φάνηκε να εστιάζει στην σύνδεση μεταξύ της βίας και της Τσετσενίας. Τα δύο αδέλφια, ο Tamerlan και ο Dzhokhar Tsarnaev, σίγουρα ζούσαν σε δύο μέρη ταυτόχρονα: στο Cambridge της Μασαχουσέτης και σε μια φανταστική πατρίδα στην Τσετσενία και τον Βόρειο Καύκασο γενικότερα. Και παρ’ όλο που η πατρίδα τους ήταν κάτι που ήξεραν κυρίως μέσα από τις ιστορίες της οικογένειας και την εθνικιστική μυθολογία, αναδείκνυαν αυτό το σημείο της ταυτότητάς τους - τουλάχιστον αν κρίνουμε από το κοινωνικό προφίλ των μέσων ενημέρωσης και τα άλλα ίχνη που άφησαν σε δημόσια θέα. Κατά τα λοιπά, οι αδελφοί Tsarnaev φαίνονταν κατεξοχήν Αμερικανοί. Ίσως αυτός είναι ένας λόγος που τη συμμετοχή τους στην βομβιστική επίθεση της Βοστώνης είναι τόσο τρομακτική.

Οι παρατηρητές έχουν ήδη υπογραμμίσει δύο στοιχεία από την ιστορία των αδελφών που οι ερευνητές αμφιβολία θα λάβουν υπόψη: την επίσκεψη Αμερικανών αστυνομικών στον Tamerlan το 2011, έπειτα από υπόδειξη μιας «ανώνυμης» ξένης κυβέρνησης και την επίσκεψή του διάρκειας ενός εξαμήνου στην Ρωσία, συμπεριλαμβανομένης της επίσκεψης στο σπίτι τού πατέρα του, στο Νταγκεστάν του Βόρειου Καυκάσου, το 2012.

Στην περιοχή του Βορείου Καυκάσου υπάρχει πληθωρισμός από βόμβες και δολοφονίες, και άτομα από εκείνη την περιοχή ήταν υπεύθυνα για θεαματικές βίαιες επιθέσεις εναντίον αμάχων και σε άλλες περιοχές της Ρωσίας, όπως η ομηρία το 2004 σε ένα δημοτικό σχολείο που άφησε 380 νεκρούς και οι βομβιστικές επιθέσεις αυτοκτονίας το 2010 στο μετρό της Μόσχας που σκότωσαν σαράντα ανθρώπους.

Μέχρι στιγμής, ωστόσο, δεν υπάρχουν άμεσες πληροφορίες που να συνδέουν τον Βόρειο Καύκασο με την επίθεση στην Βοστώνη. Οι ένοπλες ομάδες στην περιοχή, συμπεριλαμβανομένου του κλάδου του Νταγκεστάν στο λεγόμενο Εμιράτο του Καυκάσου - το δίκτυο των τζιχαντιστών στον Βόρειο Καύκασο, με επικεφαλής τον πολέμαρχο της Τσετσενίας, Doku Umarov - εξέδωσε επίσημη δήλωση με την οποία αρνείται κάθε σύνδεση με τους αδερφούς Tsarnaev. Οι τζιχαντιστές υποστήριξαν, αντίθετα, ότι οι αδελφοί ήταν πιόνια σε μια επιμελημένη προσπάθεια των ρωσικών υπηρεσιών ασφαλείας να στρέψουν υπογείως την αμερικανική κοινή γνώμη ενάντια στον Βόρειο Καύκασο και σε βάρος των μουσουλμάνων γενικότερα. Αυτό ίσως είναι τραβηγμένο, αλλά δύσκολα θα μπορούσε να αποτελεί την επιχειρηματολογία του «Εμιράτου» αν όντως χρησιμοποιούσε ξαφνικά Αμερικανούς ως ενεργούμενα για να επεκτείνει τις επιθέσεις του έξω από την Ρωσία. Το λογικό θα ήταν το «Εμιράτο» να αναλάβει την ευθύνη.

Στο ταξίδι του στην Ρωσία, ο Tamerlan μπορεί κάλλιστα να παρακινήθηκε από την συνεχή πάλη μεταξύ των ρωσικών δυνάμεων ασφαλείας και των μαχητών του «Εμιράτου», αλλά το modus operandi στην μάχη αυτή είναι σαφώς διαφορετικό από εκείνο που ακολούθησαν οι αδελφοί Tsarnaev. Στο Νταγκεστάν, οι στόχοι συνήθως είναι ένστολοι αστυνομικοί και αξιωματούχοι ασφαλείας. Στην Τσετσενία - ένα σχετικά ήσυχο μέρος μετά την επίσημη διακοπή των ρωσικών στρατιωτικών επιχειρήσεων το 2009 - οι στόχοι είναι συνήθως άνθρωποι που οι τζιχαντιστές χαρακτηρίζουν ως «αποστάτες»: ντόπιοι Τσετσένοι που είναι πιστοί στην περιφερειακή κυβέρνηση του προέδρου Ραμζάν Καντίροφ, ο οποίος έχει διοικήσει την Τσετσενία ως μαριονέτα της Μόσχας από το 2007. (Ο πατέρας του, ο Αχμάντ Καντίροφ, επίσης πρόεδρος της Τσετσενίας, δολοφονήθηκε από τους ντόπιους τζιχαντιστές το 2004). Ο στόχος, στις περισσότερες περιπτώσεις, είναι να σκοτωθούν υποστηρικτές της ρωσικής κυβέρνησης, ανεξάρτητα από την εθνικότητα ή την θρησκεία τους.

Ο Umarov βεβαίως και ανέλαβε την ευθύνη για μερικές από τις πλέον συγκλονιστικές τρομοκρατικές επιθέσεις που έπληξαν κατά καιρούς την Ρωσία. Αλλά αυτά χρονολογούνται πριν από τις αρχές του 2012, οπότε έκανε επισήμως έκκληση για τον τερματισμό των επιθέσεων κατά των αμάχων. Άλλες επιθέσεις ήταν έργο ανεξάρτητων μαχητών ή τοπικών οπλαρχηγών. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η βιαιότητα και το εύρος των επιθέσεων θεωρείται ότι ήταν μέρος της προσπάθειας των μαχητών να αυξήσουν το δικό τους κύρος εντός της οργάνωσης. Οι αδελφοί Tsarnaev μπορεί να ήταν ανεξάρτητοι, αλλά μια σχετικά μικρής κλίμακας - αν και βάρβαρη επίθεση - σε μια ξένη χώρα, θα ήταν μια περίεργη ενέργεια για κάποιον που θέλει να κερδίσει την προσοχή του «Εμιράτου». Και αν ο Tamerlan εκπαιδεύτηκε στον Βόρειο Καύκασο κατά την διάρκεια του πιο πρόσφατου ταξιδιού του εκεί, όπως κάποιοι υποστηρίζουν, δεν αξιοποίησε ιδιαίτερα τις γνώσεις του. Ο βομβαρδισμός της Βοστώνης ήταν πολύ λιγότερο εξελιγμένος από τις υψηλού προφίλ επιθέσεις που έλαβαν χώρα στο παρελθόν στην Ρωσία (ή εδώ που τα λέμε, από ορισμένα θεαματικά χτυπήματα που έχουν καταφέρει ορισμένοι βαριά οπλισμένοι Αμερικανοί εκτελεστές).

Αμερικανοί και Ρώσοι αξιωματούχοι αναμφίβολα θα εργαστούν από κοινού για την παρακολούθηση των τυχόν διασυνδέσεων του Tamerlan, που θα μπορούσε να έχει κάνει κατά την διάρκεια του πιο πρόσφατου ταξιδιού του στον Βόρειο Καύκασο. Σύμφωνα με το FBI, οι Ρώσοι αξιωματούχοι ασφαλείας, όντως τον υπέδειξαν στο αμερικανικό προσωπικό ασφαλείας το 2011, αλλά εάν η Μόσχα ήταν πραγματικά σοβαρή για την ενδεχόμενη απειλή, θα ήταν αδιανόητο οι Ρώσοι αξιωματούχοι να μην τον έλεγξαν κατά την επιστροφή του στο Νταγκεστάν το επόμενο έτος. Και αν η Ρωσία δεν εξέφραζε πλέον κανένα ενδιαφέρον για την υπόθεση, ακόμη και μετά το ταξίδι του Tamerlan, δεν θα προκαλούσε έκπληξη εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες διερεύνησαν και στην συνέχεια εγκατέλειψαν την υπόθεση απολύτως για λόγους νομιμότητας.