Η -χωρίς όπλα- κούρσα εξοπλισμού τής Κίνας | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η -χωρίς όπλα- κούρσα εξοπλισμού τής Κίνας

Η ενίσχυση του Ναυτικού τού Πεκίνου δεν είναι όπως φαίνεται
Περίληψη: 

Τα τελευταία χρόνια, η Κίνα έχει αναπτύξει μια πολύ πιο δυναμική ναυτιλιακή πολιτική. Αλλά θα ήταν ένα επικίνδυνο λάθος για τους γείτονές της να το δουν μια επίδειξη ισχύος εκεί όπου ουσιαστικά δεν υφίσταται.

Ο CHRISTIAN LE MIERE είναι βασικός συνεργάτης για τις Ναυτικές Δυνάμεις και την Ναυτική Ασφάλεια στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών. Το βιβλίο του, «Regional Disorder: The South China Sea Disputes», εκδόθηκε τον Μάρτιο.

Είναι εύκολο να συμπεράνουμε, με βάση την πρόσφατη παρουσία της Κίνας στις εγγύς θάλασσές της, ότι μια ναυτική σύγκρουση στην Ασία είναι αναπόφευκτη. Πράγματι, κρίνοντας από τα στρατιωτικά προγράμματα προμηθειών που ξεκίνησαν από μερικούς από τους γείτονες της Κίνας ως απάντηση - για να μην αναφέρουμε την απόφαση της Ουάσινγκτον να εξισορροπήσει τις στρατιωτικές της προσπάθειες προς την Ασία ως μέρος της λεγόμενης «στροφής» της - φαίνεται να είναι ακριβώς αυτό στο οποίο έχουν καταλήξει οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί της στην περιοχή.

Αλλά πριν κατηγορήσουμε το Πεκίνο για την έναρξη μιας κούρσας εξοπλισμών, αξίζει να ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά στις πολιτικές του. Όποιος το κάνει, θα ανακαλύψει ότι ο δυναμισμός της Κίνας συνήθως δεν είναι καθόλου ένοπλος.

Πρώτον, ας ασχοληθούμε λίγο με το ευρύτερο πλαίσιο. Η Κίνα βρίσκεται σήμερα σε μια τεράστια στρατηγική μεταστροφή στον ναυτιλιακό τομέα. Αυτό θα πρέπει να θεωρηθεί ως η φυσική εξέλιξη μιας αναπτυσσόμενης δύναμης καθώς μετακινείται από το να βλέπει τον εαυτό της ως μια δύναμη ξηράς που κατά κύριο λόγο ασχολείται με τις εσωτερικές ταραχές στο να δει τον εαυτό της ως μια ναυτική δύναμη που ασχολείται με τα θαλάσσια σύνορά της. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, για παράδειγμα, στράφηκαν προς τη θάλασσα μόνο αφού είχαν ολοκληρώσει την επέκταση προς τα δυτικά τους, εγκαταστάθηκαν στο νότιο σύνορό τους μετά τον πόλεμο Μεξικού-ΗΠΑ και τελείωσαν με την αγορά της Αλάσκα. Ομοίως, το Πεκίνο έχει γίνει πιο σίγουρο για την ικανότητά του να εξασφαλίζει τις εσωτερικές υποθέσεις της Κίνας και τα χερσαία σύνορά της (πολλά από τα οποία είχαν προηγουμένως αμφισβητηθεί, αλλά τα ζητήματα αυτά έχουν πλέον επιλυθεί), κι έχει μετατοπίσει την προσοχή του σε τρωτά σημεία στα κοντινά ύδατα.

Η σημασία αυτής της ιστορικής στροφής προς την θάλασσα είναι δύσκολο να υπερεκτιμηθεί. Οι αντιπειρατικές επιχειρήσεις που δρομολογούνται από το Ναυτικό του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (PLA) από το 2008 ήταν οι πρώτες «εκτός περιοχής» επιχειρήσεις του κινεζικού στρατού για περισσότερα από 600 χρόνια. Γενικότερα, η Κίνα έχει καταλάβει πόσο πολύ βασίζεται στο θαλάσσιο εμπόριο για την προμήθεια ενέργειας και πρώτων υλών και την διοχέτευση των εξαγωγών της, οι οποίες οδηγούν την οικονομική ανάπτυξη της. Το 2004, ο Πρόεδρος Χου Ζιντάο αναφέρθηκε για πρώτη φορά στο «δίλημμα Malacca» της Κίνας, σημειώνοντας ότι το 85% του εισαγόμενου πετρελαίου της χώρας διέρχεται μέσω των Στενών της Malacca και της Θάλασσας της Νότιας Κίνας. Αργότερα εκείνο το έτος, τον Νοέμβριο, ο απερχόμενος πρόεδρος Χου τόνισε ρητά κατά την ομιλία του στο Εθνικό Λαϊκό Κογκρέσο τον στόχο της οικοδόμησης της Κίνας «σε μια ναυτική δύναμη». Και το 2012, το Πεκίνο ίδρυσε τον πρώτο Οργανισμό, επιφορτισμένο ειδικά με την χάραξη θαλάσσιας πολιτικής για το Politburo.

Ένας αριθμός παρατηρητών των θεμάτων της Ασίας ερμήνευσαν την νέα στάση του Πεκίνου ως την έναρξη μιας μεγάλης συσσώρευσης όπλων. Αλλά, αυτό είναι μια μάλλον κινδυνολογική ερμηνεία. Ναι, υπάρχουν κάποια στοιχεία κινεζικών στρατιωτικών προμηθειών. Αλλά το κλειδί για την κατανόηση της πιο σημαντικής θαλάσσιας πολιτικής που πραγματοποιείται από την Κίνα τα τελευταία χρόνια - η πρόσφατη ενοποίηση των τεσσάρων από τις πέντε ναυτικές Υπηρεσίες της χώρας – καθιστά κατανοητό ότι αυτό δεν εμπλέκει τον κινεζικό στρατό. Είναι μια πολιτική που έχει σχεδιαστεί για να είναι διεκδικητική χωρίς να είναι συγκρουσιακή.

Αυτό που συνεπάγεται στην πραγματικότητα αυτή η αλλαγή είναι η δημιουργία ενός ενιαίου οργανισμού επιβολής του νόμου, ουσιαστικά η πρώτη ενοποιημένη ακτοφυλακή της Κίνας. Προηγουμένως, πέντε φορείς – η Θαλάσσια Επιτήρηση της Κίνας(CMS), η Επιβολή του Νόμου για την Αλιεία (FLEC), ο Φορέας Καταπολέμησης του Λαθρεμπορίου, το Λιμενικό Σώμα καθώς και η Διοίκηση Ναυτιλιακής Ασφάλειας - ανταγωνίζονταν για επιρροή και χρηματοδότηση. Από αυτούς τους πέντε, τέσσερις θα πρέπει τώρα να ενταχθούν σε μια διοικητική δομή: την Κρατική Ωκεάνιας Διοίκησης που υπάγεται στο Υπουργείο Γης και Πόρων. (Η Διοίκηση Ναυτιλιακής Ασφάλειας παραμένει εκτός της νέας εξορθολογισμένης δομής). Εντός της Κρατικής Ωκεάνιας Διοίκησης, η νέα Εθνική Ωκεάνια Επιτροπή θα βοηθήσει στην διαμόρφωση της θαλάσσιας πολιτικής.

Είναι φυσικό η Κίνα να θέλει τον εξορθολογισμό των εν λόγω Οργανισμών. Μέχρι τώρα, ο καθένας αναφερόταν σε ένα ξεχωριστό Υπουργείο με εντελώς ξεχωριστές γραφειοκρατικές διαδικασίες και στόλους. Το σύστημα ήταν αφόρητο, κυρίως διότι οι στόλοι των CMS και FLEC είχαν επεκταθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. (Η CMS έλαβε 11 παροπλισμένα πολεμικά πλοία τον Δεκέμβριο του 2012, και η FLEC έλαβε πρόσφατα αρκετά πρώην πολεμικά πλοία, συμπεριλαμβανομένου ενός τεράστιου πλοίου ανεφοδιασμού 15.000 τόνων, ενός υποβρύχιου σκάφους διάσωσης, πρώην φορτηγών πλοίων και ενός πρώην δεξαμενόπλοιου). Μια ενιαία ακτοφυλακή θα πρέπει θεωρητικά να επιτρέψει στην Κίνα μια πιο σαφή αλληλεπίδραση με άλλους φορείς στην περιοχή, περιορίζοντας την πιθανότητα ακούσιων συγκρούσεων. Προηγουμένως, σε περίπτωση επεισοδίου, ιδιαίτερα σε κάποιο που θα περιελάμβανε πολλές Υπηρεσίες, δεν ήταν σαφές ποιος θα έπρεπε να φροντίσει για την επίλυσή του. Τώρα, υπάρχει μόνο ένας Οργανισμός να επιληφθεί όταν προκύπτει ένταση.

Παρ’ όλα αυτά, οι γείτονες της Κίνας δεν έχουν λόγο να ανησυχούν για αυτούς τους πρόσφατους ναυτικούς ελιγμούς. Η CMS και η FLEC είναι στην πρώτη γραμμή της παρουσίας της Κίνας στην Ανατολική και την Νότια Θάλασσα της Κίνας. Ήταν σκάφη από αυτούς τους Οργανισμούς που αναχαίτισαν το USNS Impeccable το 2009, και που έκοψαν τα καλώδια παρακολούθησης (survey cables) από τα πλοία του Βιετνάμ και των Φιλιππίνων το 2011, και αντιμετώπισαν την ναυαρχίδα του Ναυτικού των Φιλιππίνων τον Απρίλιο του 2012. Χωρίς οπλισμό και βαμμένα λευκά, τα σκάφη της FLEC και της CMS προσφέρουν στην Κίνα ένα λιγότερο συγκρουσιακό τρόπο για να κάνει αισθητή την παρουσία της στις διαμφισβητούμενες θάλασσες - ακόμα και να καταλάβει de facto ύδατα κοντά σε επίμαχα νησιά.