Οι σχέσεις τής Κύπρου με την Ευρωπαϊκή Ένωση | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Οι σχέσεις τής Κύπρου με την Ευρωπαϊκή Ένωση

Το παρελθόν, οι κυβερνητικές ευθύνες, το Eurogroup και το μέλλον

Είναι γεγονός ότι μια χώρα βρίσκεται σε πολύ αδύναμη θέση όταν χρειάζεται δάνειο που υπερβαίνει το μισό της ΑΕΠ και βρίσκεται εκτός των αγορών δανεισμού. Είναι επίσης γεγονός ότι το Eurogroup, με δεδομένη την κυπριακή αδυναμία, ενήργησε όπως δρα ένας διακυβερνητικός θεσμός στο άναρχο διεθνές περιβάλλον, σύμφωνα με το ισοζύγιο ισχύος ή όπως μια ομάδα που δεν υπόκειται ούτε σε διαδικασία συναπόφασης με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ούτε σε δικαστικό έλεγχο, ενώ ήταν και υποβαθμισμένος ο θεσμικός ρόλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που απλώς συμμετείχε.

Η συμπεριφορά προς τον Πρόεδρο Αναστασιάδη υπήρξε εκβιαστική, με απειλές για άμεση διακοπή της έκτακτης βοήθειας ρευστότητας προς τις τράπεζες, απόφαση που θα προκαλούσε κλείσιμο του κυπριακού τραπεζικού συστήματος και χρεοκοπία του κράτους. Δεν δόθηκε κανένα περιθώριο χρόνου στον μόλις δύο εβδομάδων Πρόεδρο της Κύπρου, που ανήκει μαζί με το κόμμα του στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, και που είχε εξαγγείλει ως μια από τις πρώτες πράξεις του, μετά την εκλογή του, την πρόθεση υποβολής αίτησης εκ μέρους της Κύπρου για συμμετοχή στο Συνεταιρισμό για την Ειρήνη, συμβάλλοντας έτσι στην άμβλυνση προβλημάτων συνεργασίας μεταξύ ΕΕ και ΝΑΤΟ και κατευθύνοντας την Κύπρο σε μια πιο σταθερά φιλοευρωπαϊκή πολιτική.

Οι εξηγήσεις που δόθηκαν δημόσια για τη συμπεριφορά αυτή είναι επίσης απαράδεκτες και παράλογες. Το κυπριακό οικονομικό μοντέλο έχει πράγματι αδυναμίες, μερικές από τις οποίες καταγράφονται πιο πάνω. Αλλά δεν είναι λογική η απαίτηση να αλλάξει το κυπριακό οικονομικό μοντέλο εν μία νυκτί, ούτε και στηρίζεται αυτή η απαίτηση στις Συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η δικαιολογία που προβλήθηκε για την απαίτηση αυτή, πέραν του ισχυρισμού ότι οι τράπεζες ήταν υπερβολικά μεγάλες για το μέγεθος της Κύπρου και το ότι «το μοντέλο δεν είναι βιώσιμο», ήταν ο ισχυρισμός ότι το κυπριακό τραπεζικό σύστημα λειτουργούσε ως «πλυντήριο» για τον μαύρο πλούτο Ρώσων ολιγαρχών. Εντούτοις, το τραπεζικό σύστημα της Κύπρου είναι, σε αναλογία με το μέγεθος του ΑΕΠ, πιο μικρό από αυτό της Μάλτας και πολύ πιο μικρό από αυτό του Λουξεμβούργου. Η μόνη μαρτυρία που προβλήθηκε για το υποτιθέμενο ξέπλυμα ήταν κάποιες μη δημοσιευμένες εκθέσεις των γερμανικών μυστικών υπηρεσιών. Στο μεταξύ, στο Eurogroup της 13ης Μαΐου 2013, εξετάσθηκαν τα αποτελέσματα ερευνών της Moneyval και της ιταλικής ιδιωτικής εταιρείας Deloitte για ζητήματα ξεπλύματος στις κυπριακές τράπεζες, χωρίς να έχουν φαινομενικά εντοπισθεί ζητήματα πέραν αυτών που θα αναδείκνυε η εξέταση οποιουδήποτε άλλου ευρωπαϊκού χρηματοοικονομικού συστήματος, και πάντως οι όποιες αδυναμίες θα ήταν θεραπεύσιμες.

Το κυπριακό οικονομικό μοντέλο είχε τα τρωτά του αλλά η βιωσιμότητά του δεν είχε τεθεί σε αμφιβολία μέχρι την απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, τον Οκτώβριο του 2011 για την απομείωση των ελληνικών ομολόγων. Το Eurogroup θα έπρεπε να είχε λάβει υπόψη του το γεγονός ότι ο πιο άμεσος λόγος για την χρεοκοπία της κυπριακής οικονομίας ήταν αυτή η απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Βέβαια, τη μεγαλύτερη ευθύνη για τις καταστροφικές επιπτώσεις φέρει η τότε κυπριακή κυβέρνηση καθώς ψήφισε την απόφαση χωρίς να ζητήσει παράλληλα τη στήριξη των κυπριακών τραπεζών, όπως έγινε με τις ελληνικές τράπεζες. Εντούτοις, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι θεσμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης με μια Γραμματεία που συμβουλεύει τους αρχηγούς κρατών για τις αποφάσεις τους. Και είχαν υποχρέωση να τους συμβουλεύσουν ότι με την απόφαση εκείνη θα σημειωνόταν απώλεια 4,5 δισ. ευρώ, εν μια νυκτί, που αντιστοιχεί περίπου στο 25% του ΑΕΠ της Κύπρου. Κάτι που δεν έπραξαν.

ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙ Η ΚΥΠΡΟΣ ΦΕΥΓΟΝΤΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΕΥΡΩ;

Μήπως πρέπει η Κύπρος να εγκαταλείψει το ευρώ; H απάντηση είναι όχι. Εάν η Κύπρος αντιδράσει με τέτοιες αποκηρύξεις, και αποχωρήσει από το ευρώ, φαίνεται πολύ πιθανό να προσθέσει έναν αυτοτραυματισμό στον τραυματισμό που της προκάλεσε η οικονομική κρίση και το Eurogroup, και τούτο για τους ακόλουθους λόγους:

Οι οικονομολόγοι που στηρίζουν την αποχώρηση δεν έχουν, τουλάχιστον από ό,τι έχω υπόψη μου, καταγράψει και αναλύσει ποσοτικά το κόστος της παραμονής ή αποχώρησης από το ευρώ.

Έχει πρόσφατα αποκαλυφθεί ότι η κυπριακή κυβέρνηση, μετά την αρνητική ψήφο της Βουλής των Αντιπροσώπων για την πρώτη συμφωνία στο Eurogroup της 16ης Μαρτίου, μελέτησε την πιθανότητα εξόδου από το ευρώ, την οποία όμως απέρριψε λόγω του κόστους της υποτίμησης, κατά τουλάχιστον 40% όπως υπολογίσθηκε, που θα ακολουθούσε την υιοθέτηση κυπριακού νομίσματος. Ο καθηγητής Θεόδωρος Παναγιώτου, του Διεθνούς Ινστιτούτου Διοίκησης Κύπρου, έχει δημοσιεύσει υπολογισμό του ότι σε περίπτωση επιστροφής σε κυπριακό νόμισμα, το νόμισμα αυτό θα υποτιμηθεί από 50% ως 70%.[6] Αυτό θα έχει ως συνέπεια ανάλογη απώλεια επί όλων των καταθέσεων/αποταμιεύσεων, και όχι μόνο σ’ αυτές της Λαϊκής Τράπεζας και της Τράπεζας Κύπρου.

Ανάλογα, όλες οι εισαγωγές θα γίνουν πιο ακριβές κατ’ αυτό το ποσοστό. Σε μια χώρα που εισάγει τα πάντα, αυτό θα καταστήσει πολλά εισαγόμενα προϊόντα, όπως τα φάρμακα και η ενέργεια, πέραν των δυνατοτήτων του περισσότερου κόσμου και της οικονομίας γενικά, και θα ανατιμήσει το κόστος της παροχής τουριστικών και άλλων υπηρεσιών.

Είναι γεγονός ότι διακεκριμένοι επιστήμονες όπως ο νομπελίστας Paul Krugman έχουν προτείνει την αποχώρηση από το ευρώ και την επιστροφή της Κύπρου στην κυπριακή λίρα, σε μια οικονομία που θα γίνει ανταγωνιστική με την γεωργία και τον τουρισμό. Δεν είναι γνωστό, όμως, αν έχει προσέξει ότι η γεωργία σήμερα συνεισφέρει μόνο το 2% του ΑΕΠ της Κύπρου, ή ότι το 70% των μαθητών στην Κύπρο ακολουθούν τριτοβάθμια εκπαίδευση ή ακόμη αν έλαβε υπόψη του ότι εισάγονται τα περισσότερα είδη που χρειάζεται η τουριστική βιομηχανία.