Η επόμενη μέρα τής νίκης τού Άσαντ

Εμείς μάλλον δεν θα μάθουμε ποτέ αν ο Μπασάρ αλ Άσαντ έχει χάσει τον ύπνο του σχετικά με τις φρικτές επιθέσεις με χημικά όπλα που φέρεται να διέταξε στη διάρκεια του συνεχιζόμενου εμφυλίου πολέμου της χώρας του. Αλλά, ο πρόεδρος της Συρίας έχει πιθανότατα ήδη λάβει παρηγοριά στο γεγονός ότι, παρά το ότι εκατοντάδες χιλιάδες Σύριοι έχασαν τη ζωή τους στις μάχες, τα πράγματα θα μπορούσαν εύκολα να έχουν πάει χειρότερα για τον ίδιο προσωπικά. Με τους αντάρτες να χάνουν έδαφος απέναντι στις δυνάμεις τού καθεστώτος και να υποκύπτουν σε όλο και περισσότερη φαγωμάρα μεταξύ τους, φαίνεται όλο και πιο πιθανό ότι ο Άσαντ θα αποφύγει την ήττα στον πόλεμο – κάτι που θα φανεί, στο πλαίσιο αυτό, ως μια ολοκληρωτική νίκη.

Για πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, που έχουν βασίσει τις πολιτικές τους στην ελπίδα ότι ο Άσαντ θα μπορούσε ενδεχομένως να αναγκαστεί να εγκαταλείψει την εξουσία, η ανθεκτικότητά του έχει πιθανότατα αποτελέσει μια απογοήτευση. (Αλλά με δεδομένες τις γενικώς αναποφάσιστες παρεμβάσεις τους στον πόλεμο, το αποτέλεσμα αυτό δεν θα πρέπει να έρθει ως ένα σοκ). Παρ’ όλα αυτά, η Ουάσιγκτον και οι σύμμαχοί της πρέπει να λάβουν υπόψη τους την πικρή πορεία στην οποία βρίσκεται τώρα η Συρία. Το καθεστώς που θα προκύψει από τον εμφύλιο πόλεμο θα είναι πιο καταπιεστικό και πιο άναρχο από το βάναυσο αλλά σταθερό καθεστώς που υπήρχε πριν από τον πόλεμο.

Πρώτον, είναι σημαντικό να καταλάβουμε τι θα σημαίνει η νίκη. Για να θεωρήσει ο Άσαντ τον εαυτό του νικητή αυτής της σύγκρουσης, οι δυνάμεις του θα πρέπει να αποκτήσουν τον έλεγχο τού 40% του συριακού εδάφους, κυρίως στο δυτικό τμήμα της χώρας, όπου ζει το 60% έως 70% των Συρίων. (Ένας βασικός στρατιωτικός στόχος θα είναι να εξασφαλίσει τον αυτοκινητόδρομο M5 Βορρά-Νότου που συνδέει τη Δαμασκό με την Χομς, την Χάμα, και την σκληρά διαμφισβητούμενη πόλη του Χαλεπίου). Ταυτόχρονα, ο Άσαντ θα πρέπει να καθαρίσει θύλακες αντίστασης πίσω από τις κεντρικές γραμμές του καθεστώτος του. (Αυτό ακριβώς έχει ήδη επιτευχθεί στην Quşayr και την περιοχή γύρω από την Χόμς, δίνοντας στους μαχητές του ανεμπόδιστη πρόσβαση στην κοιλάδα Μπεκάα και τις ελεγχόμενες από την Χεζμπολάχ περιοχές του Λιβάνου). Αν ο Άσαντ τα πετύχει όλα αυτά, θα έχει αποκτήσει έναν ασφαλή έλεγχο στο κουτσουρεμένο κράτος του για το αόριστο μέλλον - και μια ευνοϊκή θέση σε ενδεχόμενες διαπραγματεύσεις με την αντιπολίτευση.

Φυσικά, αν ο Άσαντ κατορθώσει να παραμείνει στην εξουσία, το επίπεδο του ελέγχου του επί της χώρας δεν θα είναι ποτέ ξανά αυτό που ήταν πριν από τον πόλεμο. Εν μέρει, αυτό θα οφείλεται στο γεγονός ότι το γεωγραφικό εύρος ελέγχου τής κυβέρνησής του θα είναι περικεκομμένο: τμήματα της χώρας (κυρίως στα βορειοδυτικά και κατά μήκος του ποταμού Ευφράτη) θα παραμείνουν υπό τον έλεγχο της συριακής αντιπολίτευσης - συμπεριλαμβανομένων των οργανωμένων τρομοκρατικών ομάδων - ακόμη και αν έχουν παραιτηθεί από τον άμεσο στόχο τής ανατροπής τού καθεστώτος τού Άσαντ.

Ακόμη και στις περιοχές όπου ο Άσαντ διατηρεί τον έλεγχο, η εξουσία του θα μειωθεί σημαντικά. Έχει εξαπολύσει ολομέτωπο πόλεμο εναντίον της ίδιας του της χώρας, καταφεύγοντας στη χρήση πυραύλων Scud και χημικών όπλων κατά του άμαχου πληθυσμού. Αυτές οι τακτικές μπορεί να τον έχουν βοηθήσει να παραμείνει στην εξουσία, αλλά θα του κοστίσουν και το τελευταίο ίχνος λαϊκής νομιμοποίησης.

Με τη σειρά του, ο Άσαντ θα καταφεύγει όλο και περισσότερο στην ωμή βία για να αποδείξει την εξουσία του στους Σύριους. Η μεταπολεμική βασιλεία τού τρόμου θα στοχεύσει πιθανώς την σουνιτική πλειοψηφία του πληθυσμού που δημιούργησε την εξέγερση εναντίον του. Οι πρώην «απελευθερωμένες» περιοχές της Συρίας θα έχουν ίσως να φοβούνται τα περισσότερα. Εάν το καθεστώς κάνει μια προσπάθεια να ξαναπάρει τις περιοχές αυτές, έστω και προσωρινά, είναι εύκολο να φανταστεί κανείς χιλιάδες σουνίτες να περικυκλώνονται και να οδεύουν στο αρχιπέλαγος των εθνικών φυλακών και των βασανιστηρίων. Και τούτο θα μπορούσε να οδηγήσει σε κύματα προσφύγων που θα φεύγουν αναζητώντας ασφάλεια σε άλλες ελεγχόμενες από την αντιπολίτευση περιοχές στη Συρία ή σε γειτονικές χώρες.

Οποιαδήποτε τέτοια εκστρατεία θρησκευτικής εκκαθάρισης θα διαμορφώσει ολόκληρη την περιοχή με νέους τρόπους. Ο Άσαντ θα βασιστεί πιθανότατα στις Σαμπιχά, τις πολιτοφυλακές αλεβιτών που υποστηρίζονται από τη Χεζμπολάχ και τους Φρουρούς της Ιρανικής Επανάστασης, για να πραγματοποιήσουν την καταστολή που επιθυμεί. Κατά τη διάρκεια του πολέμου, οι πολιτοφυλακές αυτές έχουν αποδειχθεί πιο αξιόπιστες από τις παραδοσιακές υπηρεσίες ασφαλείας της Συρίας στο να πολιορκούν τους ελεγχόμενους από την αντιπολίτευση θύλακες στη Συρία. (Οι Σαμπιχά έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί για να εκτοπίσουν - και, όπως η αντιπολίτευση ισχυρίζεται, να σφαγιάσουν σουνίτες Σύρους στην Χομς και την παρακείμενη κοιλάδα του Ορόντη). Με άλλα λόγια, η Συρία θα μπορούσε να συρθεί σε βαθύτερες συμμαχίες με το Ιράν και τη Χεζμπολάχ. Σε απάντηση, οι σουνιτικές χώρες τής περιοχής πιθανότατα θα προσπαθήσουν να υποστηρίξουν μια συνεχιζόμενη εξέγερση των σουνιτών - ακόμη και αν αυτό σήμαινε ότι θα βασίζονται αποκλειστικά σε τζιχαντιστές που έχουν την δική τους ατζέντα.

Το αποτέλεσμα: δυνάμεις του Ιράν και της Χεζμπολάχ θα παραμείνουν κατά πάσα πιθανότητα στη Συρία επ’ αόριστον, θεσμοθετώντας μόνιμα αυτό που αρχικά ήταν μια ad hoc ρύθμιση. Και η υποστηριζόμενη από το εξωτερικό εξέγερση των σουνιτών, εγκλωβισμένη σε ένα αδιέξοδο με τον Άσαντ, πιθανόν να αρχίσει να επικεντρώνεται στην διεθνή τρομοκρατία. Είναι απίθανο η κοσμική αντιπολίτευση της Συρίας να βρει μια δεκτική βάση σε αυτούς τους ακυβέρνητους χώρους. Όσοι κατορθώνουν να αποφύγουν τα βασανιστήρια ή τον θάνατο στα χέρια του καθεστώτος Άσαντ θα προσπαθήσουν να σχηματίσουν τους δικούς τους θύλακες, ή να ενταχθούν στα κύματα των προσφύγων που εξαναγκάζονται σε εξορία.