Η επόμενη οικονομική φούσκα

Η Ουάσιγκτον αντιμετώπισε μια σύγκρουση ανάμεσα στη βραχυπρόθεσμη τόνωση τής οικονομίας και στην υποστήριξη της παροχής εναλλακτικών πηγών ενέργειας σε μακροπρόθεσμη βάση. Με βάση την ιστορία χορηγιών τού Πενταγώνου προς τις ψηφιακές τεχνολογίες, το Υπουργείο Ενέργειας θα μπορούσε να ήταν πιο ανοικτό, ανταγωνιστικό και διαφανές σε πολλαπλές πηγές πρωτοποριακής τεχνολογίας μπαταριών. Αλλά αυτό θα συνεπαγόταν ένα πολυετές πρόγραμμα ασυμβίβαστο με την άμεση ανάγκη να αποτραπεί η κατάρρευση της αμερικανικής οικονομίας.

Σε ένα γενικότερο επίπεδο, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η δημιουργία των βάσεων για μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα θα απαιτήσει άμεση και έμμεση στήριξη από την κυβέρνηση σε μαζική κλίμακα. Αλλά τα ιδεολογικά και θεσμικά εμπόδια γι’ αυτούς τους στόχους είναι τεράστια.

Στο ιδεολογικό μέτωπο, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν πλέον διακριθεί μεταξύ των υπόλοιπων χωρών τού κόσμου για τον αριθμό των πολιτικών ηγετών της οι οποίοι αρνούνται ότι η κλιματική αλλαγή υπάρχει στην πραγματικότητα. Σε θεσμικό επίπεδο, η στήριξη της κυβέρνησης στις καθαρές τεχνολογίες και την πράσινη τεχνολογία είναι πολύ πιο δύσκολο να λάβει χώρα από ό,τι η δέσμευση για την πληροφορική στο όνομα της εθνικής ασφάλειας. Μια τεράστια, κερδοφόρα και πολιτικά εδραιωμένη συμβατική βιομηχανία ενέργειας υπάρχει ήδη, σε αντίθεση με την εκκολαπτόμενη βιομηχανία επεξεργασίας πληροφοριών της εποχής μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Αdvanced Research Projects Agency-Energy (ARPA - E) έχει ρητά ως πρότυπο την θρυλική Defense Advanced Research Projects Agency (DARPA). Αλλά απαιτεί ένα ασήμαντο ποσό πόρων σε σχέση με το κληροδότημα της DARPA κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960 και του 1970. Στερείται επίσης το σύνολο των «μεγάλων αδελφών» - συνολικά το Υπουργείο Άμυνας - ο ρόλος των οποίων ως πελάτες των νέων τεχνολογιών είχε μετασχηματιστικές επενέργειες. Το Υπουργείο Ενέργειας θα μπορούσε να τα καταφέρει καλύτερα στη στήριξη νέων τεχνολογιών μπαταρίας, αλλά δεν είναι σαφές το πού θα βρεθεί η πηγή τής ζήτησης για να φέρουν τις καινοτομίες αρκετά κοντά στην εμπορική αγορά ώστε να αναλάβει ο ιδιωτικός τομέας.

Στο παρασκήνιο και μακριά από τα βλέμματα, πολλές από τις τεχνολογίες που θα δώσουν τελικά δυναμική στην επόμενη νέα οικονομία έχουν χρηματοδοτηθεί από αυτό που ο κοινωνιολόγος Fred Block αποκάλεσε το «κρυφό αναπτυξιακό κράτος». Η πιο εμφανής και οικονομικά σημαντική από τις νέες παραγωγικές τεχνολογίες, η υδραυλική ρηγμάτωση των υδρογονανθράκων σχιστόλιθου (fracking), ευνοήθηκε από διάφορους κλάδους τής ομοσπονδιακής κυβέρνησης, αρχής γενομένης από τη δεκαετία του 1970.

Είναι αλήθεια ότι το fracking χρειάστηκε μια πλήρη γενιά έρευνας και πειραματισμού πριν φθάσει σε μεγάλης κλίμακας ανάπτυξη. Ωστόσο, όσον αφορά αυτό και άλλα μέτωπα, οι σπόροι της καινοτομίας έχουν ριχθεί και ποτίζονται. Όταν επικρατήσει η οικονομική μανία, το κύμα κερδοσκοπικών επενδύσεων στην κλίμακα που απαιτείται για την κατασκευή των θεμελίων μιας νέας οικονομίας, αυτό που θα έχει σημασία θα είναι μια ιστορία με προοπτικές – όχι οι αριθμοί που θα ικανοποιήσουν τα ορθολογικά υποκείμενα της παλιάς νεοκλασικής οικονομικής θεωρίας. Από τους ηλεκτρικούς σταθμούς φόρτισης που πολλαπλασιάζονται στη Silicon Valley μέχρι τις εκτάσεις σχιστόλιθου της Βόρειας Ντακότα και της Δυτικής Βιρτζίνια, μέσω της φούσκας των φωτοβολταϊκών που έσπασε στην Κίνα και τη Γερμανία, αυτές οι ιστορίες έχουν ήδη αρχίσει να πολλαπλασιάζονται.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/139871/william-h-janeway/the-next...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr