Ο Πούτιν κερδίζει στη Συρία (Ι) | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ο Πούτιν κερδίζει στη Συρία (Ι)

Πώς πήρε το πάνω χέρι – και πώς θα το χρησιμοποιήσει
Περίληψη: 

Παρά το ότι έδωσε στον Ομπάμα και στις Ηνωμένες Πολιτείες μια διέξοδο στο εγχώριο μέτωπο, οι περισσότεροι παρατηρητές συμφωνούν ότι ο Πούτιν είναι ο πραγματικός νικητής τού συγκεκριμένου γύρου τής συριακής σύγκρουσης, «στα σημεία». Το ερώτημα τώρα είναι αν οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους μπορούν να υπερκεράσουν τον ελιγμό τού Πούτιν και να ανακτήσουν το διπλωματικό πλεονέκτημα. Αν η ιστορία σύγκρουσης στην Συρία αποτελεί κάποιου είδους οδηγό, δεν θα τους είναι εύκολο...

Η FIONA HILL [1] είναι βασική συνεργάτις στο Ινστιτούτο Brookings και συν-συγγραφέας με τον Clifford Gaddy του βιβλίου με τίτλο Mr. Putin: Operative in the Kremlin.

Την Δευτέρα, 9 Σεπτεμβρίου, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν έκανε μια διπλωματική κίνηση που φάνηκε να εξέπληξε το σύνολο της διεθνούς κοινότητας, όχι μόνο τον πρόεδρο των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα και την ομάδα του. Άδραξε την πιο δραματική στιγμή που ήταν δυνατόν - την παραμονή τής ημέρας που επρόκειτο να γίνει η μοιραία ψηφοφορία στο Κογκρέσο των ΗΠΑ σχετικά με την απόφαση του Ομπάμα να ξεκινήσει μια στοχευμένη επίθεση ενάντια στον Σύριο ηγέτη Μπασάρ αλ-Άσαντ – για να προτείνει ότι η Συρία θα παραδώσει χημικά όπλα της σε μια διεθνή επιτροπή με επικεφαλής τα Ηνωμένα Έθνη. Ο Άσαντ συμφώνησε γρήγορα με την πρόταση, τουλάχιστον κατ’ αρχήν.

Μέχρι το βράδυ τής 10ης Σεπτεμβρίου, μετά από μια μέρα γεμάτη εκκλήσεις από κάθε πιθανή μεριά ώστε να ακολουθήσει το σχέδιο του Πούτιν, ο Ομπάμα φαίνεται να απομακρύνεται από τις απειλές του για επικείμενη στρατιωτική δράση. Σε ένα ζωντανό διάγγελμα προς το έθνος, ζήτησε την καθυστέρηση της ψηφοφορίας στο Κογκρέσο, ανακοίνωσε ότι ο υπουργός Τζον Κέρι θα συναντηθεί με τους Ρώσους για να βάλουν σε μια σειρά τα πράγματα, πίεσε τα Ηνωμένα Έθνη να διατηρήσουν την διπλωματική πίεση στον Άσαντ και να έθεσε σε κίνηση άλλον έναν γύρο τού παιχνιδιού γύρω από την Συρία. Ο Πούτιν, στην συνέχεια, πίεσε περαιτέρω το πλεονέκτημα που είχε αποκτήσει, απαιτώντας μια υπόσχεση από την Ουάσιγκτον ότι δεν θα επιτεθεί στον Άσαντ αν ο Σύριος ηγέτης παραδώσει τα χημικά όπλα του.

Είτε το ρωσικό σχέδιο πετύχει είτε όχι, η ομάδα του Πούτιν θα το παρουσιάσει σίγουρα ως διπλωματικό χτύπημα, ως επίδειξη μιας ομάδας με πολύ μεγαλύτερη φινέτσα από εκείνην της ομάδας τού Ομπάμα. Κατ’ αρχήν, ο Πούτιν ήταν σε θέση να επωφεληθεί από αυτό που φαινόταν να είναι μια γκάφα του Κέρι στην συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε στο Ηνωμένο Βασίλειο, την Δευτέρα. Απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφου, ο Κέρι είχε δηλώσει ότι ο μόνος τρόπος να αποφύγει το χτύπημα ο Άσαντ ήταν να παραδώσει ολόκληρο το χημικό οπλοστάσιό του. Το αμερικανικό Στέιτ Ντιπάρτμεντ στη συνέχεια πήρε πίσω την δήλωση του Κέρι, αλλά ήταν τότε που ο Πούτιν εφόρμησε για να υποστηρίξει το σχέδιο αφοπλισμού. Σε συνεντεύξεις, ο Ομπάμα υπονόησε ότι είχε συζητήσει το περίγραμμα της πρότασης με τον Πούτιν, όταν ο Ρώσος πρόεδρος τον τράβηξε παράμερα στην σύνοδο κορυφής του G-20. Άλλοι διεθνείς παίκτες ισχυρίστηκαν ότι η γενική ιδέα ήταν δική τους. Επίσης, άλλοι υποστηρίζουν η βασική ιδέα ήταν μέσα στις διπλωματικές συζητήσεις για κάποιο χρονικό διάστημα.

Όποια και αν είναι τα πραγματικά γεγονότα, ήταν ο Πούτιν αυτός που διεκδίκησε πρώτος την πατρότητα του σχεδίου. Ήταν έτσι σε θέση να το πιστωθεί καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλοι προσπάθησαν να γυρίσουν την κατάσταση προς όφελός τους. Παρά το ότι έδωσε στον Ομπάμα και τις Ηνωμένες Πολιτείες μια «δωρεάν κάρτα εξόδου από την φυλακή» στο εσωτερικό τους πολιτικό μέτωπο, οι περισσότεροι παρατηρητές συμφωνούν ότι ο Πούτιν είναι ο πραγματικός νικητής του συγκεκριμένου γύρου της συριακής σύγκρουσης «στα σημεία». Πράγματι, βοηθώντας τον Ομπάμα να αποφύγει την πιθανότητα μιας ήττας στο Κογκρέσο, ο Πούτιν έχει κάπως υποχρεώσει απέναντί του τον πρόεδρο των ΗΠΑ καθώς εκτυλίσσεται η επόμενη φάση του παιχνιδιού στην Συρία. Αυτή είναι μια κατάσταση που ο Πούτιν απολαμβάνει ως πρώην αξιωματικός τής KGB, των οποίων η επιτυχία στη δουλειά τους συχνά εξαρτάται από την ανταλλαγή κάποιας χάρης παρασκηνιακά. Το ερώτημα τώρα είναι αν οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους μπορούν να υπερκεράσουν τον ελιγμό τού Πούτιν και να ανακτήσουν το διπλωματικό πλεονέκτημα. Αν η ιστορία τής σύγκρουσης στην Συρία μπορεί να αποτελέσει κάποιου είδους οδηγό, τότε δεν θα είναι εύκολο. Όπως κι αν επιλυθεί τελικά η σύγκρουση, τώρα φαίνεται πιο πιθανό να γίνει σύμφωνα με τους όρους που ορίζονται από τη Μόσχα παρά από την Ουάσιγκτον.

ΑΡΧΙΚΟ ΑΡΘΡΟ: 6 Σεπτεμβρίου 2013

Μετά από μήνες ακλόνητης στάσης (και σχεδόν μόνος) εναντίον μιας διεθνούς επέμβασης στη Συρία, από τα τέλη του Αυγούστου, ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν φάνηκε ότι τελικά υποχωρεί [2] στην προοπτική ενός χτυπήματος των ΗΠΑ κατά του καθεστώτος τού Μπασάρ αλ-Άσαντ. Σίγουρα, δεν ήταν χαρούμενος γι’ αυτό, αλλά η χρήση χημικών όπλων κατά των αμάχων σε ένα προάστιο της Δαμασκού φαινόταν να είχε φέρει την τρέχουσα φάση τής κρίσης τής Συρίας στην αναπόφευκτη κορύφωση της. Απέναντι σε επανειλημμένες αμερικανικές και διεθνείς προειδοποιήσεις ότι μια χημική επίθεση ήταν η κόκκινη γραμμή για τιμωρία, η επίθεση της συμμαχίας στην Συρία φαινόταν απλώς ότι επίκειται σε μερικές ημέρες.

Ωστόσο, τα γεγονότα μετά την ρίψη των χημικών απροσδόκητα λειτούργησαν υπέρ τού Πούτιν. Πρώτα ήρθε η βρετανική κοινοβουλευτική ψηφοφορία που εμπόδισε την πρωτοβουλία τού πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον να συμμετάσχει σε οποιαδήποτε αμερικανική στρατιωτική επίθεση. Στη συνέχεια, ήρθε η απόφαση του προέδρου των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα να θέσει το θέμα σε ψηφοφορία ενώπιον ενός απρόθυμου Κογκρέσου. Η γαλλική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι - σε αντίθεση με το Μάλι - δεν θα προχωρήσει μόνη της στη Συρία. Και ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Μπαν Κι-Μουν δήλωσε ότι η ομάδα επιθεώρησης χημικών όπλων που είχε αποσταλεί στη Συρία θα χρειαστεί χρόνο για να ολοκληρώσει το έργο της πριν αποφασίσει εάν υπάρχουν επαρκή αποδεικτικά στοιχεία για να εγκρίνει ο ΟΗΕ την χρήση βίας.

Τώρα, καθώς ο Πούτιν φιλοξενεί την σύνοδο κορυφής των χωρών τού G-20 στην Αγία Πετρούπολη, βλέπει μια νέα ευκαιρία για τη Ρωσία. Δεδομένης της σαφούς απροθυμίας όλων των πλευρών να αναλάβουν αποφασιστική δράση, ο Πούτιν πιστεύει ότι μια επίθεση μπορεί να αποτραπεί, ή, τουλάχιστον, να περιοριστεί σε μια μονομερή αμερικανική δράση. Πέρα από κάποια γαλλική υποστήριξη, και κάποιες δευτερεύουσες επευφημίες από τους Τούρκους και τον Αραβικό Σύνδεσμο, ο Ομπάμα – και όχι ο Πούτιν - θα βρεθεί μόνος του. Και η Ρωσία δεν θα είναι πλέον απομονωμένη σχετικά με την Συρία.