Η εξωτερική πολιτική γίνεται τοπική υπόθεση

Μια αιτία για την αλλαγή αυτή είναι ότι θα ήταν πάρα πολύ ακριβό και αντιπαραγωγικό να ενισχυθούν τα ομοσπονδιακά Υπουργεία Εξωτερικών για να ανταποκριθούν ακριβώς στα ειδικά συμφέροντα των τοπικών κυβερνήσεων. Δεν έχει πολύ νόημα για τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Τζον Κέρι, να χάνει το χρόνο του συζητώντας ζητήματα εξυγίανσης ή διεθνείς διαγωνισμούς για γραμμές του μετρό. Αντ' αυτού, η παραδιπλωματία εξουσιοδοτεί τις τοπικές και πολιτειακές κυβερνήσεις να ασχοληθούν με τις διεθνείς διαστάσεις αυτών των θεμάτων από μόνες τους. Στο παρελθόν, η παραδιπλωματία ήταν, ως επί το πλείστον, ένα προνόμιο των περιφερειακών κυβερνήσεων που φλέρταραν με την ανεξαρτησία, όπως η Καταλονία και το Κεμπέκ. Σήμερα, έχει γίνει πιο καθολική.

Ακριβώς όπως έκαναν πριν από αυτούς η Φλάνδρα και η Βαλονία, κάποια κρατίδια της Νότιας Αφρικής, συμπεριλαμβανομένης της Γκαουτένγκ και του Δυτικού Ακρωτηρίου, καθώς και επαρχιών της Νότιας Κορέας, όπως η Τσουνγκτσεονγκνάμ-ντο, διεξάγουν επιχειρηματικές δράσεις στο εξωτερικό κι επιδιώκουν επίσημες σχέσεις με ξένες χώρες. Οι κινεζικές επαρχίες - από την πλούσια Γκουανγκντόνγκ και την Σαντόνγκ ως τις φτωχότερες στο εσωτερικό της Μογγολίας - έχουν δημιουργήσει μεγάλες διεθνείς υπηρεσίες, στελεχωμένες με άρτια εκπαιδευμένους, πολύγλωσσους γραφειοκράτες. Στο κρατίδιο του Σάο Πάολο και μόνο, 25 περιφερειακά κράτη και επαρχίες από τη Βόρεια Αμερική και τις ευρωπαϊκές χώρες έχουν ανοίξει τοπικές αντιπροσωπείες. Οι καναδικές, οι αμερικανικές και οι γερμανικές υποεθνικές περιοχές έχουν, συνολικά, πάνω από εκατό γραφεία στο εξωτερικό.

Στις περισσότερες χώρες, ο νόμος ή η λογική είναι που υπαγορεύουν την κατανομή των καθηκόντων. Σε γενικές γραμμές, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση ασκεί εξωτερική πολιτική, ενώ οι υπο-εθνικές κυβερνήσεις επικεντρώνονται μόνο στις περιοχές τής συνταγματικής τους ευθύνης. Το ένα συμπληρώνει το άλλο. Το Σύνταγμα της Γερμανίας αναφέρει μάλιστα ότι «πριν από τη σύναψη μιας [ξένης] συνθήκης που επηρεάζει τις ειδικές συνθήκες ενός Land [ομόσπονδου κρατιδίου], αυτό το Land θα πρέπει να εκφέρει τη γνώμη του εν ευθέτω χρόνω». Ο ενισχυόμενος παγκόσμιος ανταγωνισμός και η οικονομική φιλελευθεροποίηση έχουν επιταχύνει την διαδικασία και έχουν ανοίξει νέους χώρους για νέους παίκτες.

Οι ομοσπονδιακές και πολιτειακές εκλογές τής Βραζιλίας, το 2010, έφεραν μια νέα ηγεσία στην εξουσία που κατανοεί την προοπτική ενός νέου είδους διπλωματίας. Πέρυσι, ο τότε υπουργός Εξωτερικών τής Βραζιλίας, Αντόνιο Πατριότα, ανακοίνωσε ότι το Υπουργείο έχει ήδη αναγνωρίσει «τη νέα πραγματικότητα της ομοσπονδιακής διπλωματίας κι έχει εργαστεί εκτενώς σε συντονισμό με τα κρατίδια και τις μητροπολιτικές Αρχές για να αναζητήσουν συνέργειες». Το πλούσιο Σάο Πάολο, με τα 42 εκατομμύρια κατοίκους του, έχει αντλήσει τα μεγαλύτερα δυνατά οφέλη από αυτή την ευκαιρία. Ο κυβερνήτης του, Τζεράλντο Αλκμίν, έχει υπογράψει περισσότερες διεθνείς συμφωνίες (50 ετησίως), έχει υποδεχτεί περισσότερες ξένες αντιπροσωπείες (κατά μέσο όρο 450 ετησίως), και διαχειρίζεται περισσότερα προγράμματα διεθνούς συνεργασίας (150), από οποιονδήποτε άλλο περιφερειακό κυβερνήτη τής Λατινικής Αμερικής. Μεταξύ όλων των ηγετών τής Λατινικής Αμερικής, μόνο η πρόεδρος της Βραζιλίας, Ντίλμα Ρούσεφ υποδέχεται περισσότερους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων από τον Αλκμίν.

Με την υποστήριξη του Υπουργείου Εξωτερικών τής Βραζιλίας, η κυβέρνηση του κρατιδίου τού Σάο Πάολο πέρασε ένα διάταγμα το 2012, με το οποίο υιοθετούσε το δικό του σχέδιο για την σύναψη διεθνών σχέσεων. Στους 54 στόχους τού σχεδίου περιλαμβάνονται οι ξένες επενδύσεις και οι δανειακοί στόχοι, καθώς και οι τρόποι για την ενίσχυση της εκμάθησης ξένων γλωσσών. Όπως σημείωσε ο Ρούμπενς Μπαρμπόζα, πρώην πρέσβης τής Βραζιλίας στις Ηνωμένες Πολιτείες, σε ένα άρθρο του στην εφημερίδα Estado de São Paulo, το κρατίδιο έχει γίνει ένα από τα λίγα ομοσπονδιακά κρατίδια στον κόσμο που έχει θεσπίσει σαφείς κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με το πώς να ενεργεί στο εξωτερικό.

Κατά τα τελευταία τρία χρόνια, ξένοι εταίροι έχουν συμμετάσχει σε σχέδια και προγράμματα και των 26 κυβερνητικών τομέων τού Σάο Πάολο, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αφορούν ζωτικής σημασίας υποδομές, όπως νέες σήραγγες, αυτοκινητόδρομους, καθώς και γραμμές μετρό που φτιάχτηκαν από ξένες εταιρείες ή σε συνεργασία με ξένους συμβούλους. Ο Καναδάς, η Ιαπωνία, το Ηνωμένο Βασίλειο και δεκάδες άλλες χώρες έχουν υπογράψει συμφωνίες για την δημόσια ασφάλεια του κρατιδίου, για περιβαλλοντικές πρωτοβουλίες και για εκπαίδευση. Χιλιάδες μαθητές από δημόσια σχολεία έχουν στηριχθεί σε αυτές τις συμφωνίες για να σπουδάσουν αγγλικά, γαλλικά ή ισπανικά στο εξωτερικό. Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών υποστηρίζει τις προσπάθειες του Σάο Πάολο για τη μείωση της φτώχειας και την πάταξη της διαφθοράς. Ως αποτέλεσμα, ξένη τεχνογνωσία και κεφάλαια έχουν αρχίσει να ρέουν από την Ασία, την Ευρώπη και την Βόρεια Αμερική προς την χώρα – αλλά και από την χώρα προς τα έξω. Η Ανγκόλα αντέγραψε το πρόγραμμα δημόσιας στέγασης του Σάο Πάολο, η ΠΓΔΜ υιοθέτησε το πρόγραμμα πληροφορικής-τεχνολογίας, και το Μεξικό την πολιτική του για τα βιοκαύσιμα. Το Μάιο, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών άνοιξε το πρώτο γραφείο του στο Σάο Πάολο για «τη διάδοση επιτυχών πολιτικών μέσω του Παγκόσμιου Νότου», σύμφωνα με τα λόγια τού Χόρχε Τσέντιεκ, μόνιμου συντονιστή τού ΟΗΕ στη Βραζιλία.