Κερδίζοντας την ειρήνη… αποτυγχάνοντας στην Γενεύη | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Κερδίζοντας την ειρήνη… αποτυγχάνοντας στην Γενεύη

Πώς πρέπει να γίνουν οι διαπραγματεύσεις για την Συρία
Περίληψη: 

Ναι, η Γενεύη II πιθανότατα θα αποτύχει να παράξει μια λύση για την συριακή σύγκρουση. Αλλά, το κρίσιμο ερώτημα είναι το πώς θα αποτύχει και τι θα συμβεί μετά. Εάν η Ουάσινγκτον παίξει τα χαρτιά της σωστά, μπορεί να χρησιμοποιήσει μια αποτυχία στις διαπραγματεύσεις ώστε να βάλει μια σφήνα μεταξύ Μόσχας και Άσαντ.

Ο JEREMY SHAPIRO [1] είναι επισκέπτης συνεργάτης για μελέτες διεθνών σχέσεων στο Ινστιτούτο Brookings.
Ο SAMUEL CHARAP [2] είναι βασικός συνεργάτης για την Ρωσία και την Ευρασία στο International Institute for Strategic Studies.
Αμφότεροι υπηρέτησαν στο Προσωπικό Σχεδιασμού Πολιτικής στο Υπ. Εξωτερικών των ΗΠΑ.

Αργότερα αυτόν τον μήνα, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ρωσία, οι βασικές χώρες τής περιοχής και άλλα μέλη τής διεθνούς κοινότητας θα παρακολουθήσουν το συνέδριο ειρήνης τής Γενεύης II. Στην Ουάσιγκτον, η συζήτηση μαίνεται μεταξύ των σκεπτικιστών, που απορρίπτουν την διάσκεψη ως μια μάταιη προσπάθεια, και των αισιόδοξων, που την βλέπουν ως μια πραγματική ειρηνευτική διαδικασία που θα μπορούσε να επιλύσει την κρίση στην Συρία. Και οι δύο πλευρές χάνουν το νόημα.

Είναι δύσκολο να αμφισβητήσει κανείς το επιχείρημα των σκεπτικιστών ότι ο χρόνος δεν είναι ο κατάλληλος για μια συνολική συμφωνία μεταξύ του προέδρου τής Συρίας, Μπασάρ αλ-Άσαντ, και των ανταρτών που πολεμούν το καθεστώς του. Κανένα μέρος δεν είναι έτοιμο να εγκαταλείψει την πιθανότητα νίκης, και οι περιφερειακοί χορηγοί και των δύο πλευρών συνεχίζουν να τους στηρίζουν, να τους χρηματοδοτούν και να τους εξοπλίζουν. Αλλά, η ειρήνη δεν είναι το σωστό σημείο αναφοράς βάσει του οποίου κρίνεται η Γενεύη II. Ιστορικά, ο τερματισμός εμφυλίων πολέμων περιελάμβανε μακρές και δύσκολες διαπραγματεύσεις, που, στην καλύτερη περίπτωση, είναι πολύ σημαντικό να δημιουργήσουν σταδιακά τις προϋποθέσεις για διαρκή ειρήνη.

Ναι, η Γενεύη II πιθανότατα θα αποτύχει να παράξει μια λύση στην συριακή σύγκρουση. Αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να λάβουν μέτρα για να εξασφαλίσουν ότι θα αποτύχει με τρόπο που να προάγει την ειρήνη. Την ίδια στιγμή, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ρωσία μπορούν να βελτιώσουν τις προοπτικές για ειρήνη με την δημιουργία ενός γύρου διαπραγματεύσεων μεταξύ των περιφερειακών χορηγών τών αντιμαχόμενων μερών τής Συρίας.

ΡΩΣΙΚΗ ΡΟΥΛΕΤΑ

Αντί για μια ευκαιρία επίτευξης ειρήνης, η Γενεύη ΙΙ είναι μια ευκαιρία για να μπει μια σφήνα μεταξύ Μόσχας και Άσαντ και έτσι να προωθηθεί η ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ρωσίας σχετικά με την σύγκρουση στην Συρία. Μια τέτοια συνεργασία είναι το κλειδί τόσο για την ανακούφιση της ανθρωπιστικής καταστροφής στην Συρία όσο και για έναν τερματισμό τού πολέμου μέσω διαπραγματεύσεων. Στις συνομιλίες, λοιπόν, ο στόχος των ΗΠΑ θα πρέπει να είναι να δημιουργηθούν οι συνθήκες ώστε ο Άσαντ να απορρίψει ανοιχτά μια συμφωνία για την οποία όλες οι άλλες πλευρές, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας, συναινούν.

Η επίτευξη ενός τέτοιου αποτελέσματος θα είναι εξαιρετικά δύσκολη. Αλλά δεν χρειάζεται να είναι αδύνατη, στο μέτρο που οι Ηνωμένες Πολιτείες θα κατανοήσουν τους ρωσικούς στόχους. Η ρωσική προσέγγιση στην Γενεύη θεωρείται ευρέως στην Ουάσιγκτον ως μια προσπάθεια να διατηρηθεί το status quo, αντί να προκαλέσει μια πραγματική μετάβαση. Αλλά αυτή η ερμηνεία είναι άστοχη.

Στην πραγματικότητα, η Ρωσία είναι σοβαρή για την Γενεύη ΙΙ, έστω και αν έχει μια πολύ διαφορετική προοπτική για το τι μπορεί να επιτύχει εκεί. Για την Ρωσία, η συνάντηση είναι ένα όχημα για να διευκολύνει μια πολιτική διευθέτηση μεταξύ Σύριων, όχι μια ευκαιρία των εξωτερικών παραγόντων να διαπραγματευτούν το τέλος τού καθεστώτος Άσαντ. Η Μόσχα επέμεινε ότι αυτό είναι μια κατευθυντήρια αρχή στο ανακοινωθέν τής Γενεύης, το έγγραφο τού Ιουλίου τού 2012 που διέπει την Γενεύη II, και οι πολιτικές και οι δράσεις της δεν έχουν αλλάξει από τότε. Πάνω από όλα, η Μόσχα θέλει να αποφευχθεί η νομιμοποίηση μιας καθοδηγούμενης από τις ΗΠΑ αναγκαστικής απομάκρυνσης μιας νυν κυβέρνησης ή μια προσπάθεια να επιλέξουν οι ΗΠΑ τους νικητές σε μια εσωτερική σύγκρουση. Σε κάθε περίπτωση, όπως πιστεύει η Ρωσία, θα δημιουργηθεί ένα εξαιρετικά επικίνδυνο προηγούμενο - τόσο για την περιοχή όσο και, ενδεχομένως, για τον εαυτό της.

Η συμφωνία ΗΠΑ-Ρωσίας τού Σεπτεμβρίου για τα χημικά όπλα τής Συρίας αποδεικνύει αυτό το σημείο. Η Μόσχα συμφώνησε σε μια ρύθμιση που στερεί τον Άσαντ από τα χημικά όπλα του, κάτι που υπήρξε μια μεγάλη παραχώρηση, αν υπολογίσει κανείς ότι είχε, μόλις λίγες εβδομάδες πριν, απορρίψει πολύ λιγότερο φιλόδοξες προτάσεις. Ο λόγος τής μεταστροφής; Η Ρωσία θεώρησε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν στα πρόθυρα στρατιωτικού χτυπήματος, και αντιλήφθηκε ότι η συμφωνία για τα χημικά όπλα θα μπορούσε να αποτρέψει κάτι τέτοιο. Ως ένα ωραίο μπόνους, κέρδισε επίσης την προώθηση ενός από τα λίγα παγκόσμια δημόσια αγαθά για τα οποία ενδιαφέρεται η Ρωσία: την μη διάδοση των όπλων μαζικής καταστροφής, ιδιαίτερα σε εξτρεμιστικές ομάδες.

Επιπλέον, η Μόσχα έχει δηλώσει με διάφορους τρόπους ότι η πολιτική της δεν καθοδηγείται από ανησυχία σχετικά με την θέση τού Άσαντ στο μέλλον τής Συρίας. Ανώτεροι αξιωματούχοι το έχουν πει, και η Ρωσία ψήφισε υπέρ των ψηφισμάτων 2042 και 2118 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, τα οποία έκαναν λόγο για «πολιτική μετάβαση» στην Συρία. Με το να υποστηρίξει το ανακοινωθέν τής Γενεύης, το οποίο προβλέπει ότι η αντιπολίτευση θα συνυπογράψει την σύνθεση της μελλοντικής συριακής ηγεσίας, η Μόσχα έχει ήδη εγκρίνει σιωπηρά μια μετάβαση που δεν περιλαμβάνει τον Άσαντ.

Εάν οι ενέργειες της Ρωσίας καθοδηγούντο από την επιθυμία της να κρατήσει τον Άσαντ στην εξουσία με κάθε κόστος, θα έπρεπε να δίνει στο καθεστώς καραβιές όλμων, βλημάτων και αρμάτων μάχης, και να στέλνει ένστολους στρατιωτικούς συμβούλους (δηλαδή, όλα όσα κάνει το Ιράν). Αντ’ αυτού, οι πωλήσεις όπλων περιορίζονται σε μεγάλο βαθμό σε εξελιγμένα συστήματα αεράμυνας, τα οποία είναι άχρηστα στον αγώνα εναντίον των ανταρτών. Οι όροι των εν λόγω συμφωνιών είναι εμπορικοί - μετρητά κατά την παράδοση - και δεν αποτελούν στρατιωτική βοήθεια.

Αν οι Ηνωμένες Πολιτείες αναγνωρίσουν ότι οι στόχοι τής Ρωσίας είναι σχετικοί με την διαδικασία και όχι με τα αποτελέσματα μιας διευθέτησης, και ενεργήσουν με αυτόν τον τρόπο, οι διαπραγματεύσεις θα μπορούσαν να παράξουν στενότερη συνεργασία ΗΠΑ-Ρωσίας για την Συρία. Η Ουάσιγκτον πρέπει να αφήσει να εξελίσσονται οι συνομιλίες με έναν τρόπο που να δείχνει στη Μόσχα ότι ο Άσαντ και η παρέα του - και όχι η αντιπολίτευση, η πολιτική των ΗΠΑ ή άλλων κρατών τής περιοχής - είναι το κύριο εμπόδιο για την ειρήνη και την σταθερότητα.