Προβλήματα αγωγών

Νωρίτερα αυτόν τον μήνα, καθώς οι Ευρωπαίοι παρακολουθούσαν τους Ρώσους στρατιώτες να εισβάλουν στην Κριμαία, ανατρίχιαζαν στην σκέψη των κρύων μηνών που απομένουν πριν από την άνοιξη, φοβούμενοι ότι η κρίση θα μπορούσε να προκαλέσει διακοπή στις παραδόσεις φυσικού αερίου μέσω αγωγών από την Ρωσία – από τις οποίες πολλές ευρωπαϊκές χώρες εξαρτώνται και οι οποίες διακινούνται κυρίως μέσω Ουκρανίας. Στο μυαλό τους ήταν η ουκρανική κρίση τού φυσικού αερίου του 2009, όταν μια διαφωνία μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας για τις πληρωμές προκάλεσε διακοπή τού εφοδιασμού φυσικού αερίου σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και άφησε πλήθη χωρίς θέρμανση στη μέση τού χειμώνα.

Έκτοτε, οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν σημειώσει πρόοδο εξασφαλίζοντας τον εφοδιασμό τους σε φυσικό αέριο, συμπεριλαμβανομένης της βελτίωσης της υποδομής των ευρωπαϊκών αγωγών, έτσι ώστε το αέριο να μπορεί να ρέει πιο εύκολα μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών. Αλλά η Ευρώπη παραμένει ευάλωτη. Οι προμήθειες έχουν κάτι να κάνουν με αυτό, αλλά ακόμα πιο προβληματικές μακροπρόθεσμα είναι οι ανεπιτυχείς ευρωπαϊκές πολιτικές ενέργειας, οι καταρρέουσες επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας, και η αύξηση της κατανάλωσης άνθρακα. Εξηγούν γιατί η Ευρώπη δεν καταναλώνει τις πρόσθετες προμήθειες φυσικού αερίου που είναι ήδη διαθέσιμες.

Τα προβλήματα αυτά είναι και ο λόγος που οι πρόσφατες προτάσεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που προωθήθηκαν από τον πρόεδρο της αμερικανικής Βουλής John Boehner (R-O.) και τον πρώην ενεργειακό σύμβουλο Jason Bordoff, να επιταχυνθούν οι αμερικανικές εξαγωγές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη για να προστατευθεί η ήπειρος από την κρίση Ουκρανία, είναι αστήρικτες. Πριν οι Ηνωμένες Πολιτείες βγάλουν το ακροφύσιο αερίου, θα πρέπει να εξετάσουν μερικά θέματα σχετικά με τον ενεργειακό εφοδιασμό τής Ευρώπης. Αν το κάνουν, θα συνειδητοποιήσουν ότι η Ευρώπη μπορεί να κάνει τα μέγιστα για την βελτίωση της ενεργειακής της ασφάλειας με μερικές εσωτερικές διορθώσεις.

ΒΑΛΕ ΑΥΤΟ ΣΤΟΝ ΑΓΩΓΟ

Οι παρατηρητές μπορεί να μιλούν για μια ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας, αλλά αυτό αποτελεί ψευδαίσθηση. Κράτη στην περιφέρεια της Ευρώπης, όπως η Βουλγαρία, η Ελλάδα και η Ουγγαρία, έχουν πολύ υψηλότερες ενεργειακές τιμές και μεγαλύτερες προκλήσεις για την ασφάλεια από εκείνες στο κέντρο τής Ευρώπης, όπως η Γερμανία. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το φυσικό αέριο δεν είναι ένα παγκόσμιο αγαθό με μια τιμή, αλλά πωλείται σε διαφορετικές τιμές σε διαφορετικές αγορές, ανάλογα με την τοπική δυναμική τής προσφοράς και της ζήτησης. Οι χώρες τής Δυτικής Ευρώπης έχουν πρόσβαση σε περισσότερες πηγές φυσικού αερίου δια αγωγών από ό, τι οι περισσότερες χώρες στην περιφέρεια της Ευρώπης και ως εκ τούτου, απολαμβάνουν ασφαλέστερες προμήθειες και φθηνότερες τιμές. Οι χώρες τής Ανατολικής Ευρώπης είναι ιδιαίτερα ευάλωτες επειδή οι περισσότερες είναι περίκλειστες και, συνεπώς, δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση σε εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), οι οποίες μπορούν να παραδίδονται μόνο σε θαλάσσιους λιμένες (οι εξαγωγές των Ηνωμένων Πολιτειών στην Ευρώπη θα έρθουν ως LNG). Αυτό δεν θα είχε σημασία αν η Ευρώπη διέθετε ένα ισχυρό και διασυνδεδεμένο δίκτυο αγωγών φυσικού αερίου, αλλά αυτό δεν υπάρχει. Επιπλέον, ακόμη και αν το αμερικανικό LNG θα μπορούσε να φθάσει στην Ανατολική Ευρώπη, οι περισσότερες χώρες δεν θα είχαν την δυνατότητα να το αντέξουν οικονομικά. Το βορειοαμερικανικό LNG, μετά την υγροποίηση, την διαμετακόμιση και την επαναεριοποίηση, θα κόστιζε τουλάχιστον το διπλάσιο της τιμής τού ρωσικού φυσικού αερίου μέσω αγωγών τής Ανατολικής Ευρώπης. Και το φυσικό αέριο είναι ήδη απαγορευτικά ακριβό: Τα τελευταία χρόνια, η υψηλή τιμή του έχει ως αποτέλεσμα την πτώση τής κατανάλωσης φυσικού αερίου και οδήγησε στην ενίσχυση της χρήσης άνθρακα. Με άλλα λόγια, το υγροποιημένο φυσικό αέριο από τις Ηνωμένες Πολιτείες δεν αποτελεί πραγματικό ανταγωνιστή για το φυσικό αέριο του αγωγού από την Ρωσία.

Ίσως συνειδητοποιώντας όλα αυτά, οι Ευρωπαίοι έχουν επικεντρωθεί στην μεταφορά περισσότερου ανατολικού φυσικού αερίου δια αγωγών στην ήπειρο. Στο τέλος τού περασμένου έτους, η Ευρωπαϊκή Ένωση έκανε ένα σημαντικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση με την δημιουργία τού Νοτίου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου (Southern Gas Corridor). Ο αγωγός αυτός θα ξεκινά από το τεράστιο κοίτασμα φυσικού αερίου τού Αζερμπαϊτζάν Shah Deniz [1], και θα καταλήγει στην Ιταλία, συνδέοντας επτά διαφορετικές χώρες. Το έργο θα φθάσει σε μερικές από τις πιο ευάλωτες χώρες τής Ευρώπης και το πιθανότερο είναι να βοηθήσει στη μείωση των τιμών τού φυσικού αερίου εκεί. Με αυτό τον τρόπο, θα περιθωριοποιήσει τον άνθρακα για μια ακόμη φορά και θα βοηθήσει στη μείωση της ρύπανσης και των εκπομπών διοξειδίου τού άνθρακα.

Δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι ο Νότιος Διάδρομος φυσικού αερίου έχει δημιουργήσει οργή στη Μόσχα. Η ρωσική Gazprom επιχειρεί να αγοράσει την διαμετακόμιση του φυσικού αερίου και τις υποδομές μεταφοράς κατά μήκος τής διαδρομής τού αγωγού για να προσπαθήσει να υπονομεύσει το έργο. Ακόμη πιο ύπουλα, έχει πληρώσει περιβαλλοντικά κινήματα για να προσπαθήσουν να αναστείλουν την κατασκευή μέσω περιβαλλοντικών ισχυρισμών. Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που η Gazprom έχει χρησιμοποιήσει κίβδηλα περιβαλλοντικά κινήματα για να προωθήσει τα συμφέροντά της. Έχει επίσης χρηματοδοτήσει εκστρατείες κατά της ρηγμάτωσης [στμ: για το σχιστολιθικό αέριο] στην Ευρώπη, συμπεριλαμβάνοντας την Ουκρανία και την Βουλγαρία, ώστε να επιβραδύνει την ανάπτυξη των τοπικών προμηθειών φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Εάν οι δημόσιοι παρατηρητές στην Ευρώπη δεν παρακολουθούν και δημοσιοποιούν τις πράξεις χειραγώγησης των περιβαλλοντικών ισχυρισμών από πλευράς Ρωσίας, ξεχωρίζοντας τους ισχυρισμούς τους από εκείνους των νομιμοποιημένων περιβαλλοντικών οργανώσεων, η Ευρώπη θα βρεθεί όλο και περισσότερο να εξαρτάται από τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου.