Μια νέα μετασοβιετική χάρτα

Τίποτα από αυτά δεν αποτελεί απολύτως καμία δικαιολογία για το ότι η Ρωσία παραβιάζει το διεθνές δίκαιο με την αποστολή ενόπλων δυνάμεων να καταλάβουν τμήμα τής Ουκρανίας. Δεν είμαι επιδοκιμασία αυτών των παράνομων ενεργειών, αλλά προσφέρει ένα πλαίσιο και την εξήγηση για τις πράξεις αυτές. Κατά την άποψή μου, η Ρωσία δεν θέλει να προκαλέσει μια μάχη με την Δύση. Ακόμη λιγότερο βρίσκεται εκεί έξω για να αναδημιουργήσει την ρωσική αυτοκρατορία, όπως μερικοί δυτικοί σχολιαστές το θέτουν με πομπώδη τρόπο. Η Ρωσία ενεργεί λόγω πραγματικών ανησυχιών ριζωμένων στην ιστορία της και τα αντίστοιχα εθνικά της συμφέροντα, συμπεριλαμβανομένης της βασικής εθνικής ασφάλειας. Ανησυχεί για μια ανταγωνιστική Ουκρανία καθοδηγούμενη από αντι-ρωσικά αισθήματα στο Κίεβο, και για το ενδεχόμενο ότι η Δύση θα προσπαθήσει να εκμεταλλευτεί αυτά τα συναισθήματα.

Το γεγονός είναι ότι η ουκρανική σταθερότητα μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την συνεργασία τής Ρωσίας. Η συνεργασία αυτή μπορεί να επιτευχθεί μόνο με διαλλακτική, όχι ανταγωνιστική, διαχείριση κρίσεων εκ μέρους των δυτικών δυνάμεων. Αντί να καταφεύγει σε επιθετικές οικονομικές και πολιτικές παρεμβάσεις στην Ουκρανία, η Δύση θα πρέπει να ενθαρρύνει την Ρωσία και την Ουκρανία να συνεχίσουν τις μακροπρόθεσμες και αμοιβαία επωφελείς σχέσεις. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να ενθαρρύνουν αυτή την «win-win» προοπτική, όχι μέσω της επιβολής κυρώσεων, αλλά μέσω της ήπιας διπλωματίας τόσο στο Κίεβο όσο και στη Μόσχα. Μέρος τής συμφωνίας, φυσικά, θα είναι η διατήρηση της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΣΜΟΙ ΠΟΥ ΕΝΩΝΟΥΝ

Φυσικά, η απελπιστική οικονομική κατάσταση της Ουκρανίας απαιτεί άμεση προσοχή. Το εξωτερικό χρέος τής Ουκρανίας έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, και αυτό το χρέος καλείται τώρα να εξοφληθεί. Δεν μπορεί να επιστραφεί ξαφνικά, ούτε μπορεί να μετακυλισθεί χωρίς μέτρα έκτακτης ανάγκης. Η Δύση μπορεί να μιλά με θάρρος για την διάσωση της Ουκρανίας, αλλά αυτό είναι μια φαντασίωση. Παρά τους λεονταρισμούς των τελευταίων ημερών, η Δύση δεν είναι έτοιμη πραγματικά να επωμιστεί το πλήρες κόστος τής αναδιάρθρωσης της Ουκρανίας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν υποσχεθεί 1 δισ. δολάρια σε εγγυήσεις δανείων, αλλά αυτό δεν θα πάει πολύ μακριά, δεδομένου ότι το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών τής Ουκρανίας φέτος εκτιμάται σε περίπου 13,5 δισεκατομμύρια. Και αν η Ουκρανία πρόκειται να τα σπάσει οριστικά με την Ρωσία, το κόστος θα αυξηθεί περαιτέρω - απολύτως πέρα από κάθε τίμημα που η Δύση θα μπορούσε να εξετάσει. Από την άλλη πλευρά, με την αποκατάσταση των εύλογων σχέσεων μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας, η Ρωσία πιθανότατα θα είναι έτοιμη να εργαστεί από κοινού με την Ουκρανία και την Ευρωπαϊκή Ένωση ώστε να βοηθήσει στην χρηματοδότηση της οικονομικής αναδιάρθρωσης της Ουκρανίας.

Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι η Ουκρανία βρίσκεται σε πολύ διαφορετική κατάσταση από την Πολωνία ή άλλες πρώην κομμουνιστικές χώρες στα δυτικά της. Η βιομηχανία τής Ουκρανίας είναι πολύ πιο συνυφασμένη με εκείνη της Ρωσίας. Η Ουκρανία είναι πολύ περισσότερο εξαρτώμενη από την Ρωσία για την ενέργεια. Η γεωγραφία τής Ουκρανίας καθιστά πιο δύσκολο για την χώρα να προσελκύσει ξένους επενδυτές από την Δυτική Ευρώπη, με εξαίρεση το να εκληφθεί ως τμήμα των βιομηχανικών δεσμών που περιλαμβάνουν επίσης τις ρωσικές αγορές και τις ρωσικές επιχειρήσεις. Εν ολίγοις, η οικονομική πραγματικότητα της Ουκρανίας αντανακλά την γεωγραφική πραγματικότητά της. Η Ουκρανία συνδέεται τόσο με την Ευρώπη όσο και με την Ρωσία, και δεν είναι σε θέση να ξεφύγει από καμία από τις δύο εκτός αν αναλάβει καταστροφικό κόστος.

Όλο αυτό συνηγορεί υπέρ στενότερων οικονομικών σχέσεων μεταξύ της Ουκρανίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά μόνον εφόσον δεν γίνονται σε βάρος τής Ρωσίας. Στόχος τής Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν θα πρέπει να είναι να τραβήξει την Ουκρανία μακριά από την Ρωσία, ή να τορπιλίσει τα οικονομικά δίκτυα της Ρωσίας με τον γείτονά της, αλλά μάλλον να διευρύνει τους οικονομικούς δεσμούς μεταξύ τής Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ρωσίας, της Ουκρανίας και των άλλων χωρών τής Ευρασίας. Αυτή η ευρύτερη συνεργασία θα ενισχύσει επίσης την Ευρωπαϊκή Ένωση με την επέκταση των αγορών για τα ευρωπαϊκά προϊόντα και τις τεχνολογίες.

Η Ουκρανία όσο και η Ρωσία αναμένεται να πραγματοποιήσουν σημαντική και ταχεία πρόοδο μέσω της στενότερης συνεργασίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς και μέσω της αύξησης του μεταξύ τους εμπορίου. Τόσο η Ουκρανία όσο και η Ρωσία χρειάζονται επειγόντως τεχνολογικές αναβαθμίσεις στις βιομηχανίες τους. Στην περίπτωση της Ουκρανίας, αυτές περιλαμβάνουν βασικές βαριές βιομηχανίες όπως οι χαλυβουργίες. Οι δυνατότητες της Ρωσίας κατά την επόμενη δεκαετία βρίσκονται σε πιο εξελιγμένες βιομηχανίες, όπως η αεροπορία, τα αυτοκίνητα, οι σιδηρόδρομοι, η αεροδιαστημική και τα βιομηχανικά μηχανήματα (όπως ο εξορυκτικός και ο αγροτικός εξοπλισμός). Ωστόσο, η Ρωσία μπορεί να κερδίσει διεθνή ανταγωνιστικότητα σε αυτούς τους τομείς μόνο μέσω στενότερων παραγωγικών και επενδυτικών σχέσεων με σημαντικούς Ευρωπαίους παραγωγούς (ιδίως μεγάλες γερμανικές βιομηχανικές επιχειρήσεις).

ΜΙΑ ΛΥΣΗ WIN-WIN