Νέα πλήγματα στην ασφάλεια της Μέσης Ανατολής

Οι γεωπολιτικές ανησυχίες τής Σαουδικής Αραβίας σε αυτά τα δύο πεδία είναι πολυδιάστατες: αρχικά, η Σαουδική Αραβία αντιμετωπίζει με μεγάλη ανησυχία την αυξημένη επιρροή τού Ιράν επί σημαντικών, γεωπολιτικά, χωρών τού συστήματος της Μέσης Ανατολής, όπως το Ιράκ και ο Λίβανος, καθώς και την επιβίωση –μέσω της καταλυτικής εμπλοκής τού Ιράν και της Χεζμπολά στο συριακό έδαφος- του φιλο-ιρανικού καθεστώτος τού Μπασάρ αλ Άσαντ. Το Ριάντ αντιμετωπίζει αυτές τις χώρες (Ιράκ, Συρία και Λίβανο) ως το κύριο πεδίο περιφερειακής αντιπαραθέσεως με την Τεχεράνη, αλλά και ως την πρώτη γραμμή της σαουδαραβικής άμυνας εναντίον τής κλιμακούμενης ιρανικής επιρροής στη Μέση Ανατολή.

Υπ' αυτόν το πρίσμα, κάθε γεωπολιτική υποχώρηση σ’ αυτές τις χώρες, αυτομάτως ενεργοποιεί τις ακόμη βαθύτερες ανησυχίες τής Σαουδικής Αραβίας περί την ασφάλεια του υποσυστήματος του Περσικού Κόλπου, και ειδικότερα την ασφάλεια των σουνιτικών καθεστώτων των χωρών τού Οργανισμού Συνεργασίας τού Κόλπου (Σαουδική Αραβία, Μπαχρέιν, Κουβέιτ, Κατάρ, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Ομάν). Το Ριάντ ανησυχεί ότι τυχόν εδραίωση της ιρανικής επιρροής επί του υποσυστήματος Ιράκ-Συρίας-Λιβάνου θα ενεργοποιήσει το σιιτικό στοιχείο των χωρών τού υποσυστήματος του Κόλπου, απειλώντας την σταθερότητα όχι μόνο των άλλων σουνιτικών καθεστώτων τού Κόλπου, αλλά και του ιδίου του σαουδαραβικού καθεστώτος (βλ. Χάρτης 2).

Αυτές τις σαουδαραβικές γεωπολιτικές ανησυχίες, αλλά και την απόφαση του Ριάντ να ακολουθήσει μια πιο αποφασιστική περιφερειακή πολιτική έναντι του Ιράν, εξέφρασε με άρθρο-παρέμβαση στους Τάιμς τής Νέας Υόρκης ο πρεσβευτής τής Σαουδικής Αραβίας στην Μεγάλη Βρετανία, Μοχάμεντ μπιν Ναοουάφ μπιν Αμπντουλαζίζ. Το άρθρο με τίτλο «Η Σαουδική Αραβία θα προχωρήσει μόνη της» ανέφερε, μεταξύ άλλων, τα εξής: «Πιστεύουμε πως πολλές από τις πολιτικές τής Δύσης αναφορικά με το Ιράν και την Συρία θέτουν σε κίνδυνο την σταθερότητα και την ασφάλεια της Μέσης Ανατολής. Πρόκειται για ένα επικίνδυνο ρίσκο, για το οποίο δεν μπορούμε να παραμείνουμε σιωπηλοί και αδρανείς (…) Αυτό σημαίνει πως το Βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας δεν έχει άλλη επιλογή από το να γίνει πιο δυναμικό στα διεθνή ζητήματα (…) Η Σαουδική Αραβία, ως το λίκνο του Ισλάμ και μια από τις πιο σημαντικές πολιτικές δυνάμεις τού αραβικού κόσμου, έχει τεράστιες περιφερειακές υποχρεώσεις. Επιπλέον, ως η ντε φάκτο κεντρική ενεργειακή τράπεζα, έχει οικονομικές και πολιτικές υποχρεώσεις σε παγκόσμιο επίπεδο (…) Θα ενεργήσουμε ώστε να εκπληρώσουμε αυτές τις υποχρεώσεις, με ή χωρίς την στήριξη των δυτικών εταίρων μας».

Ενώ και ο πρίγκηπας Τούρκι αλ Φαϊζάλ, μεταξύ άλλων και πρώην επικεφαλής τής Υπηρεσίας Πληροφοριών τής Σαουδικής Αραβίας και πρέσβης της στις ΗΠΑ, σε πρόσφατη επίσκεψή του στο Λονδίνο, τόνισε πως «η Σαουδική Αραβία θα αντιταχθεί σε κάθε ενέργεια του Ιράν σε άλλες χώρες, γιατί η θέση της είναι πως το Ιράν δεν έχει κανένα δικαίωμα να αναμειγνύεται στις εσωτερικές υποθέσεις άλλων κρατών, και ειδικότερα σε εκείνες των αραβικών κρατών».

ΤΟ ΣΑΟΥΔΑΡΑΒΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΣΧΕΣΗΣ ΤΗΣ ΙΡΑΝΙΚΗΣ ΕΠΙΡΡΟΗΣ

Βάσει των νέων περιφερειακών συνθηκών που διαμορφώθηκαν ως απόρροια των δύο συμφωνιών για την Συρία και το Ιράν, η Σαουδική Αραβία προχώρησε στην συγκρότηση μιας στρατηγικής ανασχέσεως της αυξημένης ιρανικής επιρροής στην Μέση Ανατολή και ειδικότερα στο ασταθές υποσύστημα Συρίας-Λιβάνου.

Το κύριο πεδίο ανασχέσεως της ιρανικής επιρροής παραμένει το συριακό έδαφος, με μόνιμο στόχο την ανατροπή τού καθεστώτος τού Μπασάρ αλ Άσαντ. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, το Ριάντ έχει αποφασίσει την εκπαίδευση στρατού Σύρων αντικαθεστωτικών ο οποίος θα αλλάξει τους συσχετισμούς ισχύος εντός τής Συρίας και θα συμβάλλει καταλυτικά στην ανατροπή τού υπάρχοντος καθεστώτος τής Δαμασκού. Οι πρώτες κινήσεις έχουν ήδη γίνει, δια της συνθέσεως διαφόρων μονάδων αντικαθεστωτικών σε έναν σχηματισμό υπό την ονομασία «Στρατός τού Ισλάμ» (Jaysh al Islam), από τον οποίο έχουν εξαιρεθεί εξτρεμιστικές οργανώσεις σχετιζόμενες με την αλ Κάιντα, ιδεολογικό αντίπαλο του σαουδαραβικού καθεστώτος. Επικεφαλής τού νέου σχηματισμού έχει τεθεί ο σαλαφιστής Ζαχράν Αλούς [12]. Ο Αλούς είναι επίσης επικεφαλής τής μεγαλύτερης οργάνωσης που αποτελεί τον πυρήνα τού «Στρατού τού Ισλάμ», δηλαδή της «Ταξιαρχίας Λίβα αλ Ισλάμ», την οποία ίδρυσε σε συνεργασία με τον σαλαφιστή κληρικό πατέρα του Αμπντάλα, ο οποίος είναι εγκατεστημένος στην Σαουδική Αραβία [13].

O κύριος γεωστρατηγικός στόχος αυτής της σαουδαραβικής πρωτοβουλίας είναι πάντοτε η ανάσχεση της ιρανικής επιρροής στην Συρία, που προϋποθέτει την ανατροπή τού καθεστώτος Άσαντ. Σημαίνει, επίσης, τον στρατιωτικό, και επομένως, πολιτικό έλεγχο της Συρίας μετά την αλλαγή καθεστώτος. Ωστόσο, στο άμεσο μέλλον, και δεδομένου του γεγονότος ότι το καθεστώς Άσαντ εμφανίζεται σταθερότερο από ό,τι προ ενός έτους, δηλοί την ανάγκη αυξήσεως της στρατιωτικής και πολιτικής προβολής ισχύος τής Σαουδικής Αραβίας επί του συριακού πεδίου των συγκρούσεων.

Ένας δεύτερος στόχος αυτής της γεωστρατηγικής πρωτοβουλίας, στερρώς συνδεδεμένος με τον πρώτο, είναι ο περιορισμός τής προσφάτως αυξημένης ισχύος και επιρροής των εξτρεμιστικών ισλαμιστικών οργανώσεων που επιχειρούν στην Συρία και που συνδέονται με την αλ Κάιντα ή ενεργούν κατά τα ιδεολογικά πρότυπά της (κυρίως το «Μέτωπο Αλ Νούσρα» και το «Ισλαμικό Κράτος στην Συρία και την Λεβαντίνη»).