Γιατί η Boko Haram επιτίθεται σε σχολεία

Η απαγωγή 276 μαθητριών τον περασμένο μήνα στην βορειοανατολική Νιγηρία από την εξτρεμιστική ισλαμιστική οργάνωση Boko Haram αποτέλεσε είδηση διεθνώς. Σε ένα βίντεο που εμφανίστηκε την περασμένη εβδομάδα, ο ηγέτης τής Boko Haram απηύθυνε ένα ανατριχιαστικό μήνυμα, στο οποίο αποκάλεσε τα κορίτσια «σκλάβες» και απείλησε να τα «πουλήσει στην αγορά». Λίγο μετά, μια εκστρατεία στα social media που ονομάζεται # BringBackOurGirls εξαπλώθηκε ταχέως. Και αυτή την εβδομάδα, η Πρώτη Κυρία των ΗΠΑ, Μισέλ Ομπάμα, μέχρι που ανάρτησε μια φωτογραφία στο Tweeter [2] με τον εαυτό της να κρατά μια πινακίδα με το hashtag τής εκστρατείας. Οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας, έχουν προσφερθεί να βοηθήσουν στον εντοπισμό των τρομοκρατών.

Αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι πήρε τόσο πολύ καιρό μέχρι οι δολοφονικές επιδρομές τής Boko Haram να συγκεντρώσουν τέτοια προσοχή. Παρά το γεγονός ότι συνδέεται με διάφορες ομάδες τής αλ Κάιντα, η Boko Haram είναι μια ντόπια κίνηση στην φτωχή βορειοανατολική Νιγηρία. Γεννήθηκε από απελπισία και θυμό για την διαφθορά και την αναποτελεσματικότητα της κυβέρνησης. Όπως το έθεσε ένας Νιγηριανός δημοσιογράφος [3], ο Mohammed Yusuf, ο πρώτος ηγέτης τής ομάδας, «θα το έβρισκε δύσκολο να κερδίσει πολλούς από αυτούς τους ανθρώπους αν επιχειρούσε σε ένα λειτουργικό κράτος. Αλλά η διδασκαλία του έγινε εύκολα αποδεκτή, επειδή το περιβάλλον, οι απογοητεύσεις, η διαφθορά, [και] η αδικία έκαναν εύφορο το έδαφος για να αναπτυχθεί η ιδεολογία του γρήγορα, πολύ γρήγορα, όπως η πυρκαγιά».

Όπως και οι ρίζες τής ομάδας, οι στόχοι της είναι τοπικοί. Η σκληρή, φονταμενταλιστική εκδοχή της για το Ισλάμ απορρίπτει τις δυτικές και κοσμικές επιρροές και επιζητεί την δημιουργία ενός «καθαρού» ισλαμικού κράτους στη Νιγηρία. Για τον σκοπό αυτό, η ομάδα έχει διαπράξει ειδεχθείς επιθέσεις σε ολόκληρο το βόρειο τμήμα τής χώρας επί χρόνια, συχνά με στόχο τα σχολεία. Σε ένα ιδιαίτερα φρικιαστικό περιστατικό τον Φεβρουάριο, η Boko Haram επιτέθηκε [4] σε ένα οικοτροφείο στα βόρεια, σκοτώνοντας δεκάδες έφηβων αγοριών μέσα στη νύχτα. Μερικοί κάηκαν ζωντανοί. Σε αυτή την επιδρομή, τα κορίτσια είχαν γλιτώσει. Τους είπαν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, να αποκηρύξουν την κοσμική εκπαίδευση και να παντρευτούν.

Οι τρομοκρατικές τακτικές τής Boko Haram σε ολόκληρο το προπύργιό της στην μουσουλμανικής πλειοψηφίας βόρεια Νιγηρία θα μπορούσε να επιδεινώσει τις ήδη σημαντικές περιφερειακές ανισότητες. Ο βορράς υστερεί σημαντικά έναντι του νότου, όταν πρόκειται για την εκπαίδευση (και σχεδόν σε κάθε άλλη αναπτυξιακή μέτρηση). Το 2010, το ποσοστό εγγραφών στα δημοτικά σχολεία [5] στην βόρεια πολιτεία Ζαμφάρα ήταν μόλις 18%, σε σύγκριση με 86% στη νότια πολιτεία τής Anambra. Σε ορισμένες βόρειες περιοχές, μόνο το 20% των γυναικών μπορεί να διαβάσει.

Ο μόνος τρόπος για να βελτιωθούν οι προοπτικές τής περιοχής - και να αποτραπούν οι περαιτέρω επιθέσεις σε μαθήτριες και αγόρια - θα είναι να γίνει στα σοβαρά η αντιμετώπιση της Boko Haram. Και για να γίνει αυτό, η κυβέρνηση της Νιγηρίας πρέπει να επανεξετάσει την στρατηγική της εναντίον τής τρομοκρατίας.

ΜΕΓΑΛΗ ΖΗΜΙΑ

Γιατί λοιπόν βάζει η Boko Haram τα σχολεία ως στόχο; Κατ’ αρχήν, η ομάδα τα βλέπει ως πηγή των διεφθαρμένων δυτικών επιρροών και της κοσμικής εκπαίδευσης, τα οποία θεωρεί ως απειλή για τις αυστηρές ισλαμικές αξίες. (Το όνομα της ομάδας χονδρικά μεταφράζεται ως «η κοσμική παιδεία είναι αμαρτία»).

Επιπλέον, η Boko Haram καταλαβαίνει αρκετά για να αναγνωρίσει ότι το θλιβερό εκπαιδευτικό σύστημα της Νιγηρίας αποτελεί μια τεράστια ευπάθεια. Η χώρα είναι μια από τους μεγαλύτερους παραγωγούς πετρελαίου στον κόσμο [6] πράγμα που σημαίνει ότι θα πρέπει να έχει έσοδα για να χρηματοδοτεί τα σχολεία. Ωστόσο, κάθε χρόνο από το 1991, το ποσό του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματος που πάει προς την εκπαίδευση είναι λιγότερο από 1%, δίνοντας στη Νιγηρία την επαίσχυντη διάκριση ότι δαπανά λιγότερα στην εκπαίδευση ως ποσοστό του ΑΕΠ από κάθε άλλο έθνος στη γη [7], με εξαίρεση τη Μιανμάρ.

Περαιτέρω, αν και τα πολιτειακά σχολεία υποτίθεται ότι είναι δωρεάν, οι Νιγηριανοί μαθητές είναι υποχρεωμένοι να αγοράζουν οι ίδιοι τα βιβλία και τις στολές τους. Το μέσο κόστος είναι 200 δολάρια [8], ποσό που είναι απαγορευτικό για πολλές οικογένειες. Ίσως δεν προκαλεί έκπληξη, λοιπόν, ότι το συνολικό ποσοστό αλφαβητισμού στη Νιγηρία (51,1% [9]) είναι σημαντικά χαμηλότερο από εκείνο στην γειτονική Κένυα (72,2% [10]), την Ζιμπάμπουε (83,6% [10]), και την Βραζιλία (90.4% [11]) και ότι, πρόσφατα, το 2007, η χώρα αντιπροσώπευε κάτι μεταξύ 30% και 40% [12] του συνόλου των παιδιών που βρίσκονται εκτός σχολικών συστημάτων παγκοσμίως.

Υπάρχει επίσης ένα τεράστιο χάσμα μεταξύ των φύλων στην εκπαίδευση. Το 2010, περίπου το 65% των παιδιών του δημοτικού σχολείου στον βορρά ήταν άρρενες και το 35% ήταν κορίτσια [13]. Σε εθνικό επίπεδο, ενώ το 76% των αρρένων της Νιγηρίας (ηλικίας 15-24 ετών) είναι εγγράμματοι, μόνο το 58% των κοριτσιών της Νιγηρίας [14] στην ίδια ηλικιακή ομάδα μπορεί να διαβάσει. Συγκριτικά, στην Κένυα, το 82% των κοριτσιών και 83% των αγοριών είναι εγγράμματοι. Ο αλφαβητισμός μεταξύ των νέων στην Βραζιλία είναι 98% για τα κορίτσια και 97% για τα αγόρια. Οι Νιγηριανοί βλέπουν την άνθηση του πληθυσμού τους - ο μεγαλύτερος στην Αφρική με σχεδόν 170 εκατομμύρια άτομα - ως περιουσιακό στοιχείο. Αλλά με τόσο πολύ λίγα νεαρά άτομα να λαμβάνουν την κατάλληλη εκπαίδευση, θα μπορούσε αντίθετα να αποτελέσει κίνδυνο για την ανάπτυξη, την ευημερία και την ασφάλεια.

ΜΑΤΑΙΗ ΙΣΧΥΣ

Η πρωτεύουσα Abuja έχει από καιρό βασιστεί στην τυφλή βία για την καταπολέμηση της Boko Haram, κάτι που έχει οδηγήσει μόνο σε μαζικές απώλειες αμάχων [15], έχει τροφοδοτήσει την λαϊκή καχυποψία για τις κυβερνητικές δυνάμεις και άφησε τους ευάλωτους χωρικούς να αισθάνονται παγιδευμένοι ανάμεσα στους ριζοσπαστικούς εξτρεμιστές που ευνοούν την χωρίς ταμπού βία και μια αναποτελεσματική, ακόμη και αδιάφορη κυβέρνηση που είναι επίσης πρόθυμη να καταφύγει στην βαρβαρότητα.

Για να ηττηθεί η Boko Haram, η κυβέρνηση της Νιγηρίας πρέπει να δομήσει μια πιο αποτελεσματική και επαγγελματική στρατιωτική επιχείρηση (η διάσωση των χαμένων κοριτσιών θα είναι μια καλή αρχή), αλλά και να αντιμετωπίσει τα βασικά θέματα που τροφοδοτούν το κίνημα. Σε ομιλία του τον Μάρτιο, Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας της Νιγηρίας, Mohammad Sambo Dasuki κατέδειξε την περιφερειακή φτώχεια, την ανασφάλεια, την ανεργία και τον αυξανόμενο πληθυσμό των νέων ως τις κύριες αιτίες πίσω από την άνοδο της Boko Haram. Τα σχόλιά του δίνουν την ελπίδα ότι η κυβέρνηση είναι έτοιμη να ξεκινήσει την επίλυση αυτών των προβλημάτων. Η νέα προσέγγισή του [16], που ονομάστηκε « Η Ήπια Προσέγγιση της Νιγηρίας για την Καταπολέμηση της Τρομοκρατίας», θα περιλαμβάνει συνεργασία με θρησκευτικούς ηγέτες, οικογένειες, δημοσιογράφους και οργανώσεις τής κοινωνίας των πολιτών για την αντιμετώπιση του εξτρεμισμού και την πρόληψη της περαιτέρω ριζοσπαστικοποίησης.

Θα περιλαμβάνει, επίσης, το άνοιγμα προς καταδικασμένους τρομοκράτες [17] «μέσω προγραμμάτων στις φυλακές για την συμμετοχή τους σε θεολογική, ιδεολογική και επιχειρηματική αλλαγή αξιών που οδηγεί σε μια αλλαγή συμπεριφοράς». Στο πλαίσιο αυτό, η Νιγηρία καλά θα κάνει να μελετήσει τις προσπάθειες άλλων χωρών, όπως το Αφγανιστάν, η Ινδονησία και η Σαουδική Αραβία, που έχουν ακολουθήσει παρόμοιες πρωτοβουλίες απο-ριζοσπαστικοποίησης [18] με κάποια επιτυχία. Η Νιγηρία έχει ήδη συμμετάσχει ως οργανωτικός εταίρος στην δημιουργία του νέου (υποστηριζόμενου από τις ΗΠΑ) Παγκόσμιου Ταμείου για την Κοινοτική Δέσμευση και Αντοχή (Global Fund for Community Engagement and Resilience) [19], έναν πολυμερή οργανισμό που αποσκοπεί στην αντιμετώπιση του βίαιου εξτρεμισμού σε τοπικό επίπεδο, και που είναι ένας βασικός προορισμός για τα πρώτα κονδύλια του προγράμματος.

Εν τω μεταξύ, η Νιγηρία πρέπει επίσης να αντιμετωπίσει την σοβαρή ανισότητα. Μεταξύ 2004 και 2012, ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν με λιγότερο από 1 δολάριο την ημέρα έχει αυξηθεί από 55% στο 69% [5] του πληθυσμού. Μια φιλόδοξη αναμόρφωση της εκπαίδευσης -τόσο ως μια προκαταβολή για το μέλλον όσο και ως εθνική αντεπίθεση στην Boko Haram- είναι μια πολύ καλή αρχή. Η αύξηση των δαπανών στην εκπαίδευση από το τρέχον επίπεδο του λιγότερο από 1% του ΑΕΠ στο 4% του ΑΕΠ θα φέρει τη Νιγηρία σε αρμονία με άλλες αναπτυσσόμενες οικονομίες. Μεγάλο μέρος αυτής της αύξησης των δαπανών θα πρέπει να κατευθύνεται προς το βόρειο τμήμα τής χώρας, όπου το μορφωτικό επίπεδο είναι χαμηλότερο. Το κλείσιμο των επαίσχυντων διαφορών μεταξύ των φύλων τής χώρας στις σχολικές εγγραφές και τα ποσοστά αποφοίτησης θα πρέπει επίσης να αποτελέσει προτεραιότητα. Αυτό θα απαιτήσει ειδικά προγράμματα που αίρουν τα πολιτισμικά εμπόδια στο να πηγαίνουν τα κορίτσια στο σχολείο. Η αντιμετώπιση των πραγματικών - και αυξανόμενων – ανησυχιών των γονέων για την ασφάλεια σχετικά με την αποστολή των κοριτσιών στα σχολεία είναι επίσης επιτακτική ανάγκη. Στο κάτω-κάτω, το μέλλον τής Νιγηρίας εξαρτάται από το αν είναι σε θέση να εκπαιδεύσει όλα τα παιδιά της.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/141409/isobel-coleman-and-sigrid-...

Συνδέσεις:
[1] http://www.cfr.org/thinktank/csmd/
[2] http://www.theguardian.com/world/2014/may/07/twitter-hashtag-bringbackou...
[3] http://www.hrw.org/node/110632/section/6
[4] http://www.cbsnews.com/news/boko-haram-islamic-militants-storm-nigeria-b...
[5] http://www.cfr.org/democratization/nigeria/p30819?co=C042001
[6] http://www.bbc.com/news/world-africa-13949550
[7] http://data.worldbank.org/indicator/NY.ADJ.AEDU.GN.ZS?order=wbapi_data_v... wbapi_data_value wbapi_data_value-last&sort=asc
[8] http://nigeria.usembassy.gov/nigeria_education_profile.html
[9] http://www.unicef.org/infobycountry/nigeria_statistics.html
[10] http://www.unicef.org/infobycountry/kenya_statistics.html
[11] http://www.unicef.org/infobycountry/brazil_statistics.html
[12] http://www.worldbank.org/en/results/2013/02/04/education-sector-overhaul
[13] http://www.e4conference.org/wp-content/uploads/2010/04/06en.pdf
[14] http://wdi.worldbank.org/table/2.13
[15] http://www.bbc.com/news/world-africa-26819965
[16] http://blogs.cfr.org/campbell/2014/04/29/a-soft-approach-to-nigerias-bok...
[17] http://allafrica.com/stories/201403190660.html
[18] http://media.hoover.org/sites/default/files/documents/FutureChallenges_S...
[19] http://www.state.gov/r/pa/prs/ps/2014/02/221903.htm

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr