Περί ιντερνετικής «λήθης» | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Περί ιντερνετικής «λήθης»

Τι σημαίνει η νέα απόφαση της ΕΕ περί απορρήτου στο διαδίκτυο

Οι σύγχρονοι καινοτόμοι των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Διαδίκτυο δεν είναι οι ηγέτες των ΗΠΑ ή οι τολμηροί επιχειρηματίες τής Silicon Valley. Είναι οι ανιαροί γραφειοκράτες, οι πολιτικοί και οι δικηγόροι στις Βρυξέλλες, το Βερολίνο και το Στρασβούργο. Καθώς η Εθνική Υπηρεσία Ασφαλείας (NSA) και αμερικανικές επιχειρήσεις έχουν στηριχθεί στην απορρόφηση τεράστιων ποσοτήτων δεδομένων για να παρατηρούν τους πολίτες και να δημιουργούν ή/και να εξυπηρετούν τους καταναλωτές, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αγωνιστεί για να καθιερώσει τα δικαιώματα προστασίας τής ιδιωτικής ζωής. Κατά τα τελευταία δέκα χρόνια, ωστόσο, η πρωτοβουλία τής ΕΕ φάνηκε να στριμώχνεται στην γωνία καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες πίεσαν τους Ευρωπαίους να αποδυναμώσουν την προστασία τής ιδιωτικής τους ζωής σε μια σειρά από βασικούς τομείς. Αλλά τώρα, τα πράγματα έχουν αντιστραφεί.

Αυτόν τον μήνα, το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, το πλησιέστερο ευρωπαϊκό ισοδύναμο προς το Ανώτατο Δικαστήριο, έκρινε ότι η Google πρέπει να διαγράψει τα αποτελέσματα αναζητήσεων που συνδέονται με το όνομα ενός Ισπανού πολίτη που ο πολίτης είχε βρει να είναι ξεπερασμένα και στενάχωρα. Η απόφαση υποχρεώνει την Google και άλλες εταιρείες τού Διαδικτύου να σέβονται μια περιορισμένη εκδοχή τού «δικαιώματος στην λήθη» - το δικαίωμα να αφαιρούν ορισμένα είδη πληροφοριών, όπως πρώην χρέη ή ακατάλληλες φωτογραφίες, από την δημόσια σφαίρα. Στην πιο ακραία μορφή, ένα άτομο μπορεί να ζητήσει οι μηχανές αναζήτησης να αφαιρέσουν όλες τις συνδέσεις με το όνομά τους, καθιστώντας τους σχεδόν ανώνυμους στο διαδίκτυο. Το δικαίωμα να λησμονηθούν θα επιβάλλεται από τις εθνικές Αρχές Προστασίας Δεδομένων, όπως για παράδειγμα από τον Ομοσπονδιακό Επίτροπο Προστασίας των Προσωπικών Δεδομένων και της Ελευθερίας των Πληροφοριών στη Γερμανία ή τον Επίτροπο Πληροφοριών τού Ηνωμένου Βασιλείου.

Η απόφαση θα μπορούσε να μεταβάλλει το ηλεκτρονικό εμπόριο και την προστασία τής ιδιωτικής ζωής στην ψηφιακή εποχή. Κατ’ αρχάς, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έχει αμφισβητήσει ακριβώς το επιχειρηματικό μοντέλο των αμερικανικών επιχειρήσεων ηλεκτρονικού εμπορίου, οι οποίες χρησιμοποιούν τεράστια σύνολα προσωπικών δεδομένων για να πωλούν διαφημίσεις και να παραμετροποιούν την συμπεριφορά των καταναλωτών. Μετά την απόφαση, αυτό θα γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο στην σημαντική ευρωπαϊκή αγορά. Το Facebook και μόνο αποκόμισε σχεδόν 500 εκατομμύρια δολάρια σε έσοδα από διαφημίσεις στην Ευρώπη κατά το τρίτο τρίμηνο του 2013, γεγονός που την καθιστά την δεύτερη μεγαλύτερη αγορά μετά την Βόρεια Αμερική. Με την μεγέθυνση των ανησυχιών περί την ιδιωτική ζωή στην Ευρώπη, εταιρείες όπως η Runbox, μια εταιρία διαχείρισης e-mail (με έδρα στη Νορβηγία) που εστιάζει περισσότερο στην ιδιωτικότητα, έχει ήδη δει μια απότομη αύξηση των χρηστών της. Την ίδια στιγμή, οι μη-αμερικανικές επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν τεχνολογίες cloud computing έχουν ακυρώσει το 10% των συμβάσεών τους με αμερικανικές επιχειρήσεις λόγω των ανησυχιών για την προστασία τής ιδιωτικής ζωής.

Οι Αμερικανοί - οι οποίοι συνήθως προτιμούν την ελευθερία τού λόγου από την ιδιωτικότητα - μπορεί να βρουν αυτή την εξέλιξη των γεγονότων προβληματική. Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι μπορούν να πουν τώρα στις αμερικανικές επιχειρήσεις - και την Ουάσιγκτον - ποιές πληροφορίες για τους Ευρωπαίους πολίτες μπορούν να διαδώσουν και ποιες δεν μπορούν. Ωστόσο, η ενστικτώδης αποστροφή των Αμερικανών για τους κανονισμούς σχετικά με την ελευθερία τού λόγου δεν πρέπει να τους αποκόψει από την πραγματικότητα. Πρώτον, η ελευθερία τού λόγου δεν είναι πια αυτό που ήταν συνήθως: Τα αμερικανικά δικαστήρια ολοένα και περισσότερο την επαναπροσδιορίζουν ως δικαίωμα για εταιρική κακή συμπεριφορά, καταργώντας οικονομικές ρυθμίσεις στο όνομα της ελευθερίας τού λόγου. Δεύτερον, οι Ευρωπαίοι έχουν εύλογες ανησυχίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Όπως έχει προειδοποιήσει ο ειδικός τής τεχνολογίας Bruce Schneier, η παρακολούθηση είναι το επιχειρηματικό μοντέλο τού Διαδικτύου, και οι Ευρωπαίοι δεν έχουν άλλη επιλογή από το να αναδιαμορφώσουν αυτό το επιχειρηματικό μοντέλο για να διευθετήσουν τα δικαιώματα της ιδιωτικής ζωής των ατόμων, αν τα δικαιώματα αυτά έχουν κάποιο νόημα.

Εάν η απόφαση είναι μια ευρωπαϊκή υπερβολική αντίδραση, όπως υποστήριξε ο Εκτελεστικός Πρόεδρος της Google, Eric Schmidt, είναι και το απότοκο της αμερικανικής υπερεπέκτασης. Ο πρωτόγνωρος ακτιβισμός τού Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου είναι μόνο ένα περιστατικό από μια ευρύτερη δέσμη ευρωπαϊκών πρωτοβουλιών για να απωθήσουν τις πρακτικές παρακολούθησης που χρησιμοποιούν οι ΗΠΑ. Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρόκειται να εισαγάγει νέα νομοθεσία στα τέλη τού 2014 που θα επισημοποιεί το «δικαίωμα στην λήθη» και θα επιβάλει τεράστια πρόστιμα σε εταιρείες που δεν συμμορφώνονται με την κοινοτική νομοθεσία. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα περιορίσει την υπάρχουσα ρύθμιση του «ασφαλούς λιμένα», με βάση την οποία οι πολυεθνικές με έδρα τις ΗΠΑ μπορούν να μεταφέρουν δεδομένα από την Ευρώπη και, συνεπώς, να δημιουργήσουν παγκόσμια προφίλ καταναλωτών για να αποφύγουν επενδύσεις σε περιττές εγκαταστάσεις αποθήκευσης δεδομένων. Τέλος, η ΕΕ πιέζει τις ΗΠΑ να εισαγάγει δικλείδες ασφαλείας κατά της συλλογής δεδομένων των Ευρωπαίων πολιτών από την NSA.

Αυτή την φορά, η Ουάσιγκτον και οι επιχειρηματικοί σύμμαχοί της δεν μπορούν να υποχρεώσουν την Ευρώπη απλώς να υποκύψει στις αξίες και τα συμφέροντα των ΗΠΑ, όπως έπραξαν στο παρελθόν με μεγάλη αποτελεσματικότητα: όπως όταν πίεσαν τις ευρωπαϊκές αεροπορικές εταιρείες να παραδώσουν τα στοιχεία επιβατών για Ευρωπαίους ταξιδιώτες και τις ευρωπαϊκές τράπεζες να κάνουν το ίδιο για τις διεθνείς μεταφορές χρημάτων μετά την 11η Σεπτεμβρίου. Στην πραγματικότητα, τώρα έχουν σχετικά λίγους τρόπους για να επηρεάσουν τις εθνικές Αρχές Προστασίας των Προσωπικών Δεδομένων στην Ευρώπη, και ακόμη λιγότερους τρόπους για να πιέσουν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Ίσως να είναι σε θέση να επηρεάσουν την επικείμενη νομοθεσία, αλλά δεν θα είναι σε θέση να την ανατρέψουν. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν μπορούν να προβάλουν ηθική ισχύ. Δεν είναι πλέον ο αδιαμφισβήτητος προστάτης των πολιτικών ελευθεριών στο Διαδίκτυο. Για να διατηρηθεί η νομιμότητα, θα πρέπει να συνεργαστούν με άλλα κράτη που διαθέτουν αξιόλογες, αν και διαφορετικές, ανησυχίες για τα πολιτικά δικαιώματα.

Αντί απλά να απαιτούν την ανταλλαγή πληροφοριών, οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να ευνοήσουν τις με σεβασμό συνομιλίες με την Ευρώπη σχετικά με τον καλύτερο τρόπο να εξισορροπήσει η ελευθερία τού λόγου με τα δικαιώματα της ιδιωτικής ζωής. Αυτό σημαίνει, πρώτα απ’ όλα, ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να κάνουν καλύτερο τον εαυτό τους. Εάν η κυβέρνηση και η βιομηχανία σεβαστούν με γνήσιο τρόπο -και όχι μόνο στα λόγια- την ιδιωτικότητα των καταναλωτών, η Ευρώπη θα είναι πολύ πιθανότερο να εφαρμόσει τη νέα νομοθεσία της με προσεκτικά στοχευμένο τρόπο: περιορίζοντας, για παράδειγμα, το «δικαίωμα στη λήθη» για λανθασμένα γεγονότα από πληροφορίες από το μακρινό παρελθόν ή για την παιδική ηλικία ενός ατόμου. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να θεσπίσουν νέους δεσμευτικούς κανόνες για την προστασία τής ιδιωτικής ζωής τόσο των Αμερικανών όσο και των Ευρωπαίων καταναλωτών - για παράδειγμα, θεσπίζοντας εθνική νομοθεσία για την παραβίαση των δεδομένων, ενισχύοντας την εξουσία τού Συμβουλίου τής Αρχής Προστασίας των Προσωπικών Δεδομένων και των Πολιτικών Ελευθεριών ώστε να συμπεριλάβει και τον ιδιωτικό τομέα, καθώς και επεκτείνοντας την δικαιοδοσία τού Νόμου περί Ιδιωτικότητας (Privacy Act) ώστε να καλύπτει και τους μη-πολίτες - και να κάνουν πραγματικές παραχωρήσεις όσον αφορά την παρακολούθηση των συμμάχων τους.

Αντιστοίχως, η Ευρώπη πρέπει να αναγνωρίσει ότι η υπερβολικά σαρωτική νομοθεσία για την ιδιωτική ζωή θα βλάψει την ελεύθερη έκφραση όπως και τα αμερικανικά επιχειρηματικά συμφέροντα. Δεν είναι μόνο οι αμερικανικές επιχειρήσεις, αλλά και τα ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης που έχουν θορυβηθεί από την απόφαση της περασμένης Τρίτης, η οποία μπορεί να καταστήσει δυσκολότερες τις δημοσιογραφικές έρευνες σχετικά με τα παραπτώματα των ισχυρών. Η συζήτηση για τα δικαιώματα στο Διαδίκτυο δεν είναι πλέον ένας μονόλογος αλλά μια ανταλλαγή επιχειρημάτων μεταξύ ανταγωνιστικών οραμάτων περί την ιδιωτική ζωή στην ψηφιακή εποχή.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/141435/henry-farrell-and-abraham-...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr