Ο κρυφός ισλαμισμός τού Σίσι | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ο κρυφός ισλαμισμός τού Σίσι

Η ρητορική και η πραγματικότητα του νέου προέδρου τής Αιγύπτου
Περίληψη: 

Ο Σίσι θα βασιστεί σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό στο Ισλάμ για να νομιμοποιήσει το αυταρχικό καθεστώς του, από όσο έχει αφήσει να πιστεύουν οι Αιγύπτιοι και οι ξένοι παρατηρητές.

Ο ROBERT SPRINGBORG είναι καθηγητής Υποθέσεων Εθνικής Ασφάλειας στην Μεταπτυχιακή Σχολή Ναυτικού (Naval Postgraduate School).

Οι Αιγύπτιοι γνώριζαν από καιρό γνωστό ότι ο Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι, ο αναπληρωτής πρωθυπουργός τής Αιγύπτου και πρώην υπουργός Άμυνας θα κερδίσει τις προεδρικές εκλογές τής χώρας τους, αλλά είχε προσπαθήσει να μην τους αφήσει να γνωρίζουν πολύ περισσότερα πέρα από αυτό. Ακόμα και η προεκλογική του εκστρατεία έδωσε λίγες ενδείξεις τού χαρακτήρα του• οι εμφανίσεις του ήταν περιορισμένες σε μια χούφτα μαγνητοσκοπημένες και πολύ επεξεργασμένες τηλεοπτικές συνεντεύξεις που αποκάλυψαν ελάχιστα για το όραμά του για την χώρα. (Ο Σίσι ισχυρίστηκε ότι οι τρομοκρατικές απειλές τον εμπόδισαν να διεξάγει ανοιχτή προεκλογική εκστρατεία, και το κοινό δεν φάνηκε να νοιάζεται).

Φυσικά, η μελετημένη σιωπή δεν ήταν ποτέ μια βιώσιμη στρατηγική. Παρά τις καλύτερες προσπάθειες του Σίσι, η προσωπικότητά του αποκαλύφθηκε κατά την διάρκεια των τελευταίων μηνών. Πράγματι, ήταν πάντοτε δυνατόν να διαβλέψει κανείς τον πραγματικό χαρακτήρα και τις προθέσεις του για την Αίγυπτο κάτω από την δημόσια persona του. Και, όπως υποστήριξα σε προηγούμενο άρθρο [1] για το Foreign Affairs, αυτές οι προθέσεις είναι ανησυχητικές: Ο Σίσι θα βασιστεί σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό στο Ισλάμ για να νομιμοποιήσει το αυταρχικό καθεστώς του, από όσο έχει αφήσει να πιστεύουν οι Αιγύπτιοι και οι ξένοι παρατηρητές.

Το πιο αποκαλυπτικό στοιχείο τής εκστρατείας τού Σίσι ήταν ακριβώς η επιφυλακτικότητά της. Ο Σίσι είναι ένας εξαιρετικά ιδιωτικός άνθρωπος, που κρατούσε πάντα τις σκέψεις του για τον εαυτό του. Εντός τού αιγυπτιακού στρατιωτικού κατεστημένου, ήταν πολύ γνωστός ως μοναχικός, κάποιος που προτιμούσε την παρέα μιας μικρής ομάδας φίλων. Αυτή η φήμη περί διακριτικότητας τον βοήθησε να γίνει ένας από τους αγαπημένους τού Μοχάμεντ Χουσεΐν Ταντάουι, του πρώην υπουργού Άμυνας. Οι αξιωματικοί γύρω του, εν τω μεταξύ, εκτιμούσαν το ότι ο Σίσι απέφυγε να είναι υπερβολικά δουλοπρεπής στον Ταντάουι ή να εκμεταλλεύεται επιδεικτικά την σχέση του μαζί του.

Από τότε που έγινε ο de facto ηγέτης τής Αιγύπτου πριν από ένα χρόνο, ο Σίσι έχει στελεχώσει τις στρατιωτικές και μυστικές υπηρεσίες με συμμάχους από τον πολύ στενό εσωτερικό κύκλο του. Ως εκ τούτου, ο υπουργός Άμυνας της Αιγύπτου, ο επικεφαλής τής Δημοκρατικής Φρουράς, και άλλοι υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι των αμυντικών υπηρεσιών είναι όλοι άνθρωποι που έχουν γνωρίσει τον Σίσι είτε επειδή ήταν συμφοιτητές στην στρατιωτική ακαδημία είτε επειδή υπηρέτησαν μαζί του στο μηχανοκίνητο πεζικό στα πρώτα στάδια της καριέρας του. Ο προσωπικός μέντορας του Σίσι από εκείνες τις ημέρες στο μηχανοκίνητο πεζικό, για παράδειγμα, είναι τώρα διευθυντής τής Γενικής Διεύθυνσης Πληροφοριών, ενώ ο συμμαθητής του στην στρατιωτική ακαδημία - και πατέρας τής συζύγου τού γιου του - είναι τώρα αρχηγός ΓΕΕΘΑ. Αυτό το πρότυπο, να βασίζεται σε έμπιστους προκειμένου να εδραιώσει τον προσωπικό του έλεγχο επί του στρατού, σημαίνει ότι ομοίως θα στηριχθεί σε έμπιστους υφισταμένους για να λειτουργήσει το κράτος. Το ένστικτό του ήταν πάντα υπέρ των διακρίσεων αντί υπέρ των συγκλίσεων.

Όσο για το τι τροφοδοτεί τις πολιτικές του απόψεις, ο Σίσι ως επί το πλείστον κοπίαζε κατά την διάρκεια της εκστρατείας του για να δείχνει ότι δεν είναι ιδιαίτερα θρησκευόμενος. Όταν ανακοίνωσε τον «οδικό χάρτη τού στρατού προς την δημοκρατία» στον απόηχο της ανατροπής τού προέδρου Mohamed Morsi, είχε στο βάθρο μαζί του τον Κόπτη Πάπα, τον Sheikh Al-Azhar, από το πιο σεβάσμιο ίδρυμα ισλαμικής εκπαίδευσης στην χώρα και τον Galal al-Murra, έναν εξέχοντα σαλαφιστή. Διαχώρισε την θέση του από τα συντηρητικά ισλαμιστικά κόμματα που ενέκριναν την υποψηφιότητά του και περιέβαλλε τον εαυτό του με μετριοπαθείς μουσουλμανικές προσωπικότητες, συμπεριλαμβανομένου του Ισλαμιστή λόγιου και πρώην μεγάλου μουφτή, Ali Gomaa, του οποίου οι ερμηνείες τού Ισλάμ είναι εύπεπτες για το υπουργείο Εξωτερικών τής Αιγύπτου και το Δυτικό κοινό. Η εκστρατεία του έλαβε επίσης δωρεές και επιχειρησιακή υποστήριξη από εξέχοντες Αιγύπτιους κοσμικούς, συμπεριλαμβανομένων των Mohamed Hassanein Heikal που είναι διακεκριμένος δημοσιογράφος, του Αμρ Μούσα που είναι πρώην υπουργός Εξωτερικών τής Αιγύπτου και του Hisham Kassem που είναι εκδότης και ακτιβιστής υπέρ τής δημοκρατίας.

Αλλά οι προσωπικές απόψεις τού Σίσι είναι εκ διαμέτρου αντίθετες με την δημόσια εικόνα του ως θρησκευτικά μετριοπαθούς. Σε μια ηχογράφηση μιας συνομιλίας του το περασμένο καλοκαίρι μεταξύ τού Σίσι και ενός δημοσιογράφου τής εφημερίδας Al-Masry Al-Yawm που διέρρευσε, ο Σίσι ρωτήθηκε αν είχε ποτέ ονειρευτεί να γίνει επικεφαλής των αιγυπτιακών ενόπλων δυνάμεων ή ακόμη και πρόεδρος της χώρας. Ο Σίσι απαντά ότι το είχε ονειρευτεί, και συνέχισε για να εξηγήσει ότι εμπνεύστηκε από ένα θρησκευτικό όραμα στο οποίο κρατούσε ένα σπαθί στο οποίο ήταν γραμμένες με αίμα οι λέξεις «Όχι Θεός αλλά Θεός, και ο Μωάμεθ είναι ο προφήτης τού Θεού» και στο οποίο είδε τον κατανυκτικό πρώην πρόεδρο της Αιγύπτου, Ανουάρ αλ Σαντάτ, ο οποίος του υποσχέθηκε ότι θα γίνει πρόεδρος.