Τι πραγματικά συμβαίνει στην Θράκη | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Τι πραγματικά συμβαίνει στην Θράκη

Τα αδιέξοδα και οι κίνδυνοι από την απουσία εθνικής πολιτικής στην περιοχή
Περίληψη: 

Η μειονότητα της Θράκης δεν είναι ενιαία, όπως πολλοί εξακολουθούν να πιστεύουν. Το γεγονός αυτό, η σημασία του οποίου αγνοείται ακόμη και από την επίσημη ελληνική πολιτεία, μπορεί να βοηθήσει στην αποτελεσματική ενσωμάτωση αρκετών από τους ανθρώπους της μειονότητας και να ακυρώσει τα όποια σχέδια της Άγκυρας για την περιοχή. Αρκεί να αναληφθούν απλές και συγκεκριμένες δράσεις.

Ο Βασίλης Μαγκλάρας διδάσκει Πολιτική και Κοινωνική Θεωρία στο ΕΑΠ.

Για κάποιον που έχει γεννηθεί το 1975, είναι πολύ δύσκολο να καταλάβει τι πραγματικά ήταν η χούντα των συνταγματαρχών και ποιες ήταν οι συνέπειές της στην ψυχή των Ελλήνων που την έζησαν. Όπως το ίδιο δύσκολο είναι να καταλάβει ο ίδιος άνθρωπος το μίσος που έτρεφαν οι παππούδες του για τους ναζί λόγω των εγκλημάτων που είχαν διαπράξει στην οικογένεια και το χωριό τους. Χωρίς την εμπειρική πρόσληψη αυτών των προβλημάτων όλα περνούν στην ιστορία και μετατρέπονται από πάθη σε σελίδες βιβλίων. Κατ’ αντιστοιχία, οι μικρές κοινωνίες με διαφορετικά χαρακτηριστικά συγχωνεύονται στην κυρίαρχη κουλτούρα και οι περιπέτειες ή οι δυσκολίες τής συγχώνευσης γίνονται για τη νέα γενιά μια ιστορία των παππούδων, εφόσον βέβαια η κυρίαρχη κουλτούρα το επιθυμεί και πράξει τα αυτονόητα για την εξυπηρέτηση αυτού του σκοπού.

Η ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων υπήρξε ανέκαθεν, με κορύφωση τον 19ο αιώνα ένας τέτοιος χώρος υψηλών παθών, λόγω και της εθνοτικής ανομοιογένειας ορισμένων εκ των νέων κρατών που προέκυψαν από αλλεπάλληλες συγκρούσεις και πολέμους την ίδια περίοδο. Αυτό το πρόβλημα ευτυχώς δεν αφορούσε την Ελλάδα, παρότι συμμετείχε σε όλους τους πολέμους. Τα σύνορα άλλαξαν αρκετές φορές λόγω αυτών των συγκρούσεων και, μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο που τα ίδια εθνικιστικά πάθη οδήγησαν την ανθρωπότητα στο χείλος της καταστροφής, υπήρξε, με ελάχιστες εξαιρέσεις, μια άτυπη Ευρωπαϊκή σιγή των όπλων. Αυτή η περίοδος όμως, όπως δείχνουν και τα γεγονότα στην Ουκρανία φαίνεται να πέρασε οριστικά. Λόγω, μεταξύ άλλων, και της εξόφθαλμης αδυναμίας τής ΕΕ να παίξει τον καθοριστικό της γεωστρατηγικό ρόλο, αλλά και της κατάρρευσης της ιδιότυπης ισορροπίας μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων που είχε δημιουργηθεί με τον Ψυχρό Πόλεμο.

Η χώρα μας, όπως πάντα, φαίνεται να είναι απροετοίμαστη σ’ αυτό που έρχεται. Όπως έκανε και πριν την οικονομική κρίση έχει σταυρώσει τα χέρια και περιμένει από την «μάνα» Ευρώπη να εγγυηθεί την ευημερία και την εθνική της ακεραιότητα. Η πρώτη ψευδαίσθηση, αυτή της ευημερίας, χάθηκε. Οι Έλληνες διαπίστωσαν μέσα στην κρίση ότι οι Γερμανοί και οι Ολλανδοί, μεταξύ άλλων Ευρωπαίων, έχουν διαφορετικά συμφέροντα με τα δικά μας και η ομπρέλα τής ΕΕ δεν είναι αρκετή γι’ αυτούς ώστε να δημιουργηθεί μια κοινή ευρωπαϊκή ταυτότητα συμφερόντων. Οι Έλληνες πράγματι έπεσαν από την αιώρα τής ευημερίας. Γι’ αυτό οφείλουμε να είμαστε προετοιμασμένοι ώστε να μην πέσουμε και από την αιώρα τής εθνικής κυριαρχίας. Η αντίδραση των Ευρωπαίων στην κρίση τής Ουκρανίας έδειξε μάλλον τι θα συμβεί σε περίπτωση μιας εθνικής περιπέτειας της χώρας μας. Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα αναλάβει δράση: Θα στείλει στη χώρα μας πενήντα εκατομμύρια ευρώ, τις ευχές του και μια σκληρή δήλωση, και θα κάνει τα πάντα για να διασφαλίσει την ομαλή συνέχιση του εμπορίου με την Τουρκία. Μπορεί και να μην γίνει έτσι, και η παραπάνω σκέψη να αποτελεί μια υπερβολική ή και φοβική αντίδραση απέναντι σε κάτι ανύπαρκτο. Ποιος θέλει, όμως, να επιβεβαιώσει ή να διαψεύσει ένα τέτοιο σενάριο απροετοίμαστος;

Η χώρα, λοιπόν, οφείλει να είναι έτοιμη σε όλα τα επίπεδα. Και ετοιμότητα δεν σημαίνει μόνο αποτρεπτική ικανότητα. Σημαίνει πολύ περισσότερα, ώστε να μην χρειαστεί ποτέ να αποδείξει την αποτρεπτική της ικανότητα. Άλλωστε, το σενάριο των όπλων είναι σε κάθε περίπτωση το χειρότερο δυνατό. Έχει δυστυχία, αίμα και αβεβαιότητα όσον αφορά το αποτέλεσμα. Στόχος πρέπει να είναι πάντα η ειρήνη, η σταθερότητα και η ευημερία.

Τι κάνουμε όμως για αυτά ως χώρα. Ποια είναι η εθνική μας πολιτική; Απ’ ότι φαίνεται στον τομέα αυτόν δεν είμαστε καθόλου αποτελεσματικοί. Την ίδια στιγμή, η «φίλη» και «σύμμαχός» μας στο ΝΑΤΟ, η Τουρκία, ανοίγει προξενεία, εξαγοράζει συνειδήσεις και ετοιμάζει την επόμενη μέρα χτίζοντας τα δικά της εθνικά συμφέροντα πάνω –και- στην δική μας ανικανότητα. Οι γκρεμισμένες γέφυρες και οι μπάρες που δυστυχώς ήταν η πολιτική μας για πολλές δεκαετίες ευτυχώς ξαναχτίστηκαν και ξανασηκώθηκαν. Δημιούργησαν, όμως, το σύνδρομο του κρατούμενου στους μειονοτικούς Έλληνες πολίτες στην Θράκη που υπέστησαν αυτές τις πολιτικές. Πολλοί από αυτούς θα ήθελαν για τον εαυτό τους κάτι άλλο. Η Ελλάδα δεν τους χειρίστηκε με σωφροσύνη. Τους ονόμασε Έλληνες πολίτες αλλά δεν τους ενσωμάτωσε πραγματικά. Σε όλο τον κόσμο, οι διαφορετικές παραδόσεις και ως εκ τούτου οι άνθρωποι που συμμετέχουν σ’ αυτές τείνουν να συγχωνεύονται προς την κυρίαρχη κουλτούρα και σταδιακά η δεύτερη και τρίτη γενιά τείνει να ξεχνάει τις αρχικές καταβολές και συμπεριφορές της.

Εμείς βοηθήσαμε ειρηνικά προς αυτό; Βοηθήσαμε αυτούς τους ανθρώπους «να γίνουν ένα» με τον τόπο στον οποίο ζουν; Μάλλον όχι. Απ’ ότι φαίνεται κάνουμε τα πάντα για να συμβεί το αντίθετο. Αποδεχόμαστε σκοταδιστικές θρησκευτικές πρακτικές, όπως την σαρία, που ούτε οι ίδιοι οι Τούρκοι δεν τις αποδέχονται στην χώρα τους. Μαθαίνουμε σε όλους ανεξαιρέτως -και τους Πομάκους και τους Ρομά- την τουρκική γλώσσα και δεν κάνουμε τίποτα εν γένει ώστε να υπάρξει κοινωνική κινητικότητα και οι νέες γενιές της περιοχής να φύγουν από την κλειστή τους κοινωνία προς αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής. Όπως, π.χ. τα υπόλοιπα ελληνόπουλα άφησαν την περιφέρεια (επαρχία) και συγχωνεύθηκαν στα μεγάλα αστικά κέντρα. Αντ’ αυτού προσπαθούμε να επιβάλλουμε σε τρεις διαφορετικές κοινότητες μια ενιαία συνείδηση, που εκτός του πραγματικού γεγονότος ότι αυτή η συνείδηση δεν είναι καθόλου αληθινή για το μεγαλύτερο κομμάτι αυτής της κοινότητας, δεν εξυπηρετεί και σε τίποτα τα εθνικά μας συμφέροντα. Και εθνικό συμφέρον είναι το συμφέρον όλων των Ελλήνων πολιτών για ασφάλεια και ευημερία, για ειρήνη και πρόοδο.

Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΘΡΑΚΗ