Η μεγάλη πορεία προς τις Βρυξέλλες | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η μεγάλη πορεία προς τις Βρυξέλλες

Γιατί το ΝΑΤΟ και η ΕΕ πρέπει να ανοίξουν τις πύλες τους για τα Βαλκάνια

Όσον αφορά τον αγώνα κατά της διαφθοράς, ο αποδεδειγμένος τρόπος για να σημειωθεί πρόοδος έναντι αυτής της επιδημίας είναι η εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που απαιτούνται για την ένταξη στο ΝΑΤΟ και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το να ανάψει κόκκινο φως στην ένταξη του Μαυροβουνίου στο ΝΑΤΟ απλώς θα αποδυναμώσει την δέσμευσή του για περαιτέρω μεταρρυθμίσεις. Ακόμα χειρότερα, ένα αποθαρρυμένο και απογοητευμένο Μαυροβούνιο θα μπορούσε να γίνει πιο ανοιχτό στα ύποπτα οικονομικά θέλγητρα της Ρωσίας.

Εκτός από αυτούς τους φόβους, σημαντικό ζήτημα για την ένταξη του Μαυροβουνίου στο ΝΑΤΟ θα ανακύψει φέτος, με βάση την δουλειά που το ίδιο έχει κάνει όσον αφορά την εκπλήρωση των κριτηρίων εισόδου. Η χώρα έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο όσον αφορά μεταρρυθμίσεις στους τομείς τής ασφάλειας και των πληροφοριών, και έχει πάρει την ιδιότητα της υποψήφιας χώρας για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αναθέρμανε τις σχέσεις της με όλες τις γειτονικές χώρες – κάτι που ποτέ δεν είναι εύκολη υπόθεση στα μεμψίμοιρα Βαλκάνια. Η Ποντγκόριτσα έχει επίσης συνεισφέρει στρατεύματα στην επιχείρηση του ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν και προσφέρθηκε να ενισχύσει την βοήθειά της προς την συμμαχία για τις παράκτιες περιπολίες στην Αδριατική, την ανταλλαγή πληροφοριών, καθώς και τις προσπάθειες για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου. Και παρά τις σημαντικές μεταρρυθμίσεις που η κυβέρνησή του δεν έχει ακόμη ολοκληρώσει, το Μαυροβούνιο σίγουρα φθάνει, αν δεν υπερβαίνει, σε συνολική πρόοδο αρκετά άλλα πρόσφατα μέλη τού ΝΑΤΟ. Η ένταξη του Μαυροβουνίου στο ΝΑΤΟ είναι μια επένδυση χαμηλού κόστους για την περιφερειακή σταθερότητα, που έχει μικρό ρίσκο.

Η FYROM είναι μια πιο δύσκολη περίπτωση. Αλλά με τόσα πολλά να διακυβεύονται, είναι πλέον καιρός για μια αναζωογονημένη διεθνή προσπάθεια στο σπάσιμο του αδιεξόδου που την κρατά έξω από το ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στα τελευταία οκτώ χρόνια, η χώρα έχει μια διαρκή προσφορά να ενταχθεί σε οργανισμούς, εφόσον επιλύσει τις διαφορές της με την Ελλάδα [3] σχετικά με την ονομασία της. (Η Αθήνα επιμένει ότι η χρήση τού ονόματος «Μακεδονία» αποτελεί προσβολή για την δική της ιστορία και υποστηρίζει ότι το όνομα υποδηλώνει εδαφικές διεκδικήσεις εναντίον τής Ελλάδας). Επειδή το ΝΑΤΟ και η ΕΕ λειτουργούν με βάση την αρχή τής συναίνεσης, η Αθήνα έχει την δυνατότητα να ασκήσει βέτο στην πρόοδο της πΓΔΜ προς την ένταξη, έστω και αν η πΓΔΜ πληροί τις προϋποθέσεις για ένταξη σε κάθε άλλη εξεταζόμενη πτυχή.

Μέχρι πρόσφατα, η ελληνική θέση αποτελούσε μόνον μια μικροενόχληση προς την Δύση. Τώρα, η επιθετική πρόκληση της Ρωσίας στην μετα-ψυχροπολεμική τάξη την έχει μετατρέψει σε μια αυξανόμενη ανησυχία ασφάλειας. Η επίλυση της διαφωνίας είναι καθαρά θέμα πολιτικής βούλησης και όχι νομικό ζήτημα. Το 2011, το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης υποστήριξε την αξίωση της πΓΔΜ [4] ότι η Αθήνα παραβίασε την επίσημη δέσμευσή της προς τα Σκόπια να μην εμποδίσει την ένταξη τους σε διεθνείς οργανισμούς. Ορισμένες χώρες - συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, πολλά μέλη τού ΝΑΤΟ, και ακόμη και η Ρωσία - αναγνώρισαν την πΓΔΜ με το συνταγματικό όνομά της. Επιπροσθέτως, η χώρα ούτε καν επιμένει στην ένταξή της στο ΝΑΤΟ από το παρατσούκλι της. Έχει επανειλημμένα καταστήσει σαφές ότι είναι διατεθειμένη να εισέλθει κάτω από την ταπεινωτική και ξεπερασμένη αναφορά «Η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία τής Μακεδονίας».

Στα τελευταία έξι χρόνια, οι ευρωπαϊκές χώρες και οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αφήσει το πρόβλημα στην φροντίδα τού μεσολαβητή τού ΟΗΕ. Αλλά το ξεπέρασμα του αδιεξόδου θα απαιτήσει περισσότερα από το να παρακολουθούν από τα παρασκήνια. Το Βερολίνο, το Λονδίνο, το Παρίσι και η Ουάσιγκτον πρέπει να καταρτίσει μια δέσμη κυρώσεων που θα επιβληθούν στην Αθήνα και στα Σκόπια εάν απορρίψουν την τελική πρόταση του μεσολαβητή τού ΟΗΕ για την επίλυση της διαφοράς. Χωρίς ένα αρνητικό κίνητρο, η αντιπαράθεση ανάμεσα στην Ελλάδα και τη «Μακεδονία» θα επιδεινωθεί. Πράγματι, το έχει κάνει ήδη, με την «μακεδονική» κυβέρνηση να κάνει πρόσφατα προκλητικά βήματα σε πολιτιστικά θέματα που φαίνεται να έχουν σχεδιαστεί για να ενοχλήσουν τους Έλληνες.

Παρά τον κραυγαλέο εθνικισμό τού Νίκολα Γκρούεφσκι, του πρωθυπουργού τής πΓΔΜ, η μικρή και αδύναμη χώρα, είναι σχετικά εύκολο να πιεστεί. Είναι πιο δύσκολο, αλλά όχι αδύνατο, να ασκηθεί πίεση στην Ελλάδα. Μια επιλογή είναι να ειδοποιηθεί η Αθήνα ότι οι σύμμαχοί της στο ΝΑΤΟ θα μπορούσαν να στραφούν στην Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ για να υποστηρίξει την αναγνώριση του συνταγματικού ονόματος της πΓΔΜ. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορούσε επίσης να ανακοινώσει την πρόθεσή της να ανοίξει έναν διάλογο υψηλού επιπέδου με τα Σκόπια - ένα σημαντικό στάδιο της διαδικασίας που η Ελλάδα δεν μπορεί να μπλοκάρει. Και η Ουάσιγκτον θα μπορούσε να προτείνει την αναθεώρηση των κανόνων συναίνεσης εντός τού ΝΑΤΟ σε περιπτώσεις όπου το βέτο μιας χώρας υπονομεύει την εσωτερική σταθερότητα ενός γείτονα και απειλεί την ευρύτερη περιφερειακή ασφάλεια. Με αυτό το είδος τής πολιτικής στήριξης, ο μεσολαβητής τού ΟΗΕ θα μπορούσε να κερδίσει την προσοχή των μερών και, τέλος, να φέρει αυτή την από καιρό καθυστερούμενη διαφορά σε ένα τέλος, επιτρέποντας στην όλο και πιο επισφαλή «Μακεδονία» να προχωρήσει προς την σταθεροποιητική αγκαλιά τού ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ο ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΣ ΚΑΙΡΟΣ ΓΙΑ ΗΓΕΣΙΑ

Σε αντίθεση με τις εξωτερικές πιέσεις που ταλανίζουν την «Μακεδονία», τα μακροχρόνια προβλήματα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης είναι σχεδόν εξ ολοκλήρου εσωτερικά - και επιδεινώθηκαν πολύ από τις πρόσφατες καταστροφικές πλημμύρες. Η καταστροφή κόστισε δεκάδες ζωές και προκάλεσε σοβαρές ζημιές σε μια ήδη αδύναμη οικονομία. Ο αντίκτυπος του κατακλυσμού επιδεινώθηκε από την πολιτική ανικανότητα μιας από μακρού χρόνου δυσλειτουργικής διοίκησης.