Χριστιανική Κίνα; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Χριστιανική Κίνα;

Πώς η διάδοση του Χριστιανισμού στο Μέσο Βασίλειο αλλάζει το θρησκευτικό τοπίο
Περίληψη: 

Ο εκχριστιανισμός τής Κίνας αποτελεί εξέλιξη, η οποία σε μεγάλο βαθμό αντιστοιχεί στην αποδοχή τής καπιταλιστικής οικονομίας τής αγοράς κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Οι επεκτεινόμενες χριστιανικές κοινότητες λειτουργούν τόσο ως παράγοντες κοινωνικής συνοχής σε ένα μεταβαλλόμενο τοπίο κοινωνικών σχέσεων και ιεραρχιών όσο και ως δίκτυα αξιόπιστων επαφών και οικονομικών συναλλαγών εδραζόμενα στην ταυτότητα των θρησκευτικών και πολιτισμικών αναφορών.

Ο ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΩΤΟΥΛΑΣ είναι ιστορικός, συγγραφέας του βιβλίου Μετανάστευση και Κυρίαρχη Κουλτούρα (Παπαζήσης 2011).

Ο Χριστιανισμός έχει ιστορική παρουσία αιώνων στην Κίνα, από την εισαγωγή του κατά την μεσαιωνική περίοδο και την αναβίωσή του κατά τον 19ο αιώνα από Προτεστάντες ιεραποστόλους έως την σημερινή νέα άνθησή του. Μετά την επικράτηση του επισήμως άθεου κομμουνιστικού καθεστώτος το 1949, ο Χριστιανισμός υπέστη επιθέσεις, όπως είχε συμβεί στο παρελθόν και στην κομμουνιστική Ρωσία. Μετά, όμως, την στροφή τής Κίνας προς την ελεύθερη οικονομία και τον καπιταλισμό και την χαλάρωση του κοινωνικού ελέγχου, οι διώξεις κατά των Χριστιανών μειώθηκαν και έκτοτε η διάδοση του Χριστιανισμού στην Κίνα υπήρξε εντυπωσιακή. Ένα μεγάλο ποσοστό Κινέζων τις τελευταίες δεκαετίες έχει στραφεί στον Χριστιανισμό ανοίγοντας νέες εκκλησίες και ταυτίζοντας τη νέα θρησκεία με την οικονομία τής αγοράς και τη νέα δυναμική Κίνα τού 21ου αιώνα. Υπάρχουν περισσότεροι ενεργοί Χριστιανοί στην Κίνα παρά στην Ευρώπη, ενώ οι περισσότερες Βίβλοι παγκοσμίως τυπώνονται και κυκλοφορούν πλέον στην Κίνα. Πόσο πιθανό είναι η Κίνα να γίνει μια χριστιανική χώρα κατά τον ίδιο περίπου τρόπο που μια άλλη αυτοκρατορία του παρελθόντος, η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, έγινε χριστιανική;

ΤΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΚΙΝΑ

Ο χριστιανικός πληθυσμός τής Κίνας αποτελείται στο μεγαλύτερο τμήμα του από Προτεστάντες και Καθολικούς και μια μικρή μειονότητα Ορθοδόξων, ενώ υπάρχουν και άλλες μικρές ομολογίες. Σύμφωνα με δύο ανεξάρτητες έρευνες, ο πληθυσμός των Προτεσταντών Χριστιανών στην Κίνα στις αρχές του 21ου αιώνα εκτιμάται ότι ανέρχεται σε περίπου 40 ή 75 εκατομμύρια ή ακόμη και 104 ή 108 εκατομμύρια, με τη μέση τιμή να θεωρείται πιθανότερη [1]. Πρόκειται για μία ιδιαιτέρως εντυπωσιακή ποσοτική αύξηση δεδομένου ότι ο αριθμός των Προτεσταντών Χριστιανών στην Κίνα το 1949 δεν υπερέβαινε το μισό εκατομμύριο. Συνυπολογιζομένων των Καθολικών Χριστιανών, οι οποίοι απαντούν κυρίως σε πληθυσμιακές συγκεντρώσεις στο νοτιοανατολικό τμήμα της χώρας και ο αριθμός των οποίων εκτιμάται μεταξύ 12 και 20 εκατομμυρίων, ο συνολικός αριθμός των Χριστιανών Κινέζων αυξάνεται σε ένα εκτιμώμενο σύνολο, το οποίο κυμαίνεται μεταξύ 87 και 124 εκατομμυρίων ατόμων, ποσοστό 8-10% επί του συνολικού πληθυσμού της χώρας [2].

25072014 κινα 1.jpg

Τα επίσημα στοιχεία των κινεζικών Αρχών, τα οποία περιλαμβάνονται στην Κυανή Βίβλο των Θρησκειών (2010), προσδιορίζουν το μέγεθος του χριστιανικού πληθυσμού κατά το έτος 2010 σε 28,7 εκατομμύρια, ποσοστό 2,1% του συνολικού πληθυσμού. Εξ αυτών, ο πληθυσμός των Προτεσταντών ανέρχεται σε 23 εκατομμύρια, ποσοστό 1,8% , ο πληθυσμός των Καθολικών σε 5,7 εκατομμύρια, ποσοστό 0,3% του συνολικού πληθυσμού –αν και αναγνωρίζεται ότι αυτή είναι η χαμηλότερη δυνατή εκτίμηση-, ο πληθυσμός των Ορθοδόξων σε 20.000, ποσοστό μικρότερο του 0,1%. Ταυτοχρόνως, στο εσωτερικό τής Κίνας απαντούν και άλλες χριστιανικές ομάδες μικρού μεγέθους [3].

25072014 kina 2.jpg

Ως υψηλότερης εγκυρότητας, πάντως, θα πρέπει να θεωρηθεί μια μέση εκτίμηση, η οποία προσδιορίζει τον πληθυσμό των Χριστιανών στην Κίνα σε περίπου 65-70 εκατομμύρια στις αρχές τού 21ου αιώνα, ωστόσο, από όλες τις έρευνες προκύπτει ως αναντίρρητο δεδομένο η συνεχιζόμενη έντονη και ταχεία αύξηση του σχετικού ποσοστού των Χριστιανών στην χώρα, τόσο στην αγροτική περιφέρεια όσο και στα αστικά κέντρα. Το νέο θρησκευτικό και πολιτισμικό τοπίο τής Κίνας χαρακτηρίζεται από αύξηση της επιρροής των θρησκειών με αναβίωση του βουδισμού, κυρίως όμως του Χριστιανισμού. Οι Χριστιανοί τής Κίνας παρουσιάζουν μεγαλύτερη γεννητικότητα σε σχέση με τους Κινέζους άλλων δογμάτων, στοιχείο το οποίο συμβάλλει στην αύξηση του σχετικού ποσοστού τους επί του συνολικού πληθυσμού. Βάσει ορισμένων δημογραφικών προβολών εκτιμάται ότι το σχετικό ποσοστό των Χριστιανών στην Κίνα θα σημειώσει έντονη αύξηση κατά τις επόμενες δεκαετίες ανερχόμενο σε μια περίοδο 30 ετών στο 20-30% επί του συνολικού πληθυσμού τής χώρας [4].

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΚΙΝΑ

Σε γενικές γραμμές ο Χριστιανισμός στην ιστορική διαχρονία τού κινεζικού πολιτισμού πάντοτε αντιμετωπιζόταν ως μια ξενική και επείσακτη από ιστορικής και πολιτισμικής άποψης θρησκευτική αναφορά, ασύμβατη με τα χαρακτηριστικά τής κινεζικής εθνότητας (των Χαν). Ως αποτέλεσμα, οι Χριστιανοί τής Κίνας υφίσταντο επί αιώνες διώξεις και θεσμοθετημένες διακρίσεις εκ μέρους των αυτοκρατορικών Αρχών.

Ο Χριστιανισμός απαντά στο εσωτερικό τής ευρείας περιοχής τής Κίνας ήδη από τον 7ο αιώνα, όταν Νεστοριανοί μοναχοί διέδωσαν τις αρχές της θρησκείας μεταξύ ενός μικρού τμήματος του πληθυσμού με την ανοχή των αυτοκρατορικών Αρχών τής δυναστείας Τανγκ (618-907). Οι μικρού μεγέθους χριστιανικές κοινότητες της Κίνας συμπεριελήφθησαν στους θρησκευτικούς διωγμούς, τους οποίους εξαπέλυσε κυρίως σε βάρος τού βουδισμού ο αυτοκράτορας Γουζόνγκ το 845. Ο Χριστιανισμός, όπως ο βουδισμός και ο ζωροαστρισμός, θεωρήθηκαν ξενικής καταγωγής θρησκείες και δόγματα επικίνδυνα για την δημόσια τάξη. Η λατρεία απαγορεύτηκε και η περιουσία των τριών θρησκειών κατασχέθηκε και περιήλθε στον έλεγχο του κράτους.

Ο αριθμός των Χριστιανών στην Κίνα μειώθηκε περαιτέρω από νέες συστηματικές διώξεις, οι οποίες ασκήθηκαν από τις αυτοκρατορικές Αρχές κατά τον 10ο αιώνα. Το 986 ένας Χριστιανός μοναχός περιέγραφε την κατάσταση της χριστιανικής Εκκλησίας σε υπόμνημά του προς τον Πατριάρχη τής Ανατολής ως εξής: «Ο Χριστιανισμός έχει εξαλειφθεί στην Κίνα, οι αυτόχθονες Χριστιανοί έχουν χαθεί με τον έναν ή άλλον τρόπο, η εκκλησία έχει καταστραφεί και έχουν απομείνει ελάχιστοι πλέον Χριστιανοί στην χώρα».