Το Όσλο είναι νεκρό

Παρά το γεγονός ότι απομένουν ακόμη πολλά που πρέπει να γίνουν για να διασφαλιστεί ότι η κατάπαυση πυρός τού Αυγούστου μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων δεν θα είναι απλώς μια ανάπαυλα στις εχθροπραξίες, πολλοί έχουν ήδη αρχίσει να ψάχνουν πέρα από αυτή την βασική προϋπόθεση, υποστηρίζοντας ότι είναι καιρός να αντιμετωπιστούν οι βαθύτερες αιτίες τής σύγκρουσης. Συμφωνώ. Αλλά δεν πιστεύω ότι αυτό θα πρέπει να σημαίνει μια βιασύνη για να πατηθεί το κουμπί τής επανεκκίνησης στην αδιέξοδη ειρηνευτική διαδικασία. Αυτό έχει αποτύχει επανειλημμένα, και είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα συνεχίσει να αποτυγχάνει απόντων θεμελιωδών προσαρμογών στο υπάρχον πρότυπο, στο πλαίσιο του Όσλο.

Οι προσαρμογές που προτείνω αφορούν κυρίως σε δύο τομείς. Η πρώτη αφορά στην παλαιστινιακή εκπροσώπηση στο πλαίσιο τόσο της ειρηνευτικής διαδικασίας όσο και στην εθνική διακυβέρνηση. Το δεύτερο αφορά στο ζήτημα της ανανέωσης της ισχύος τού πλαισίου τού Όσλο, ειδικά δεδομένου ότι σχεδιάστηκε με βάση ένα χρονοδιάγραμμα που έχει προ πολλού λήξει, το 1999.

Το ερώτημα ποιος έχει ακριβώς την δύναμη ή το προνόμιο να εκπροσωπεί τον παλαιστινιακό λαό ήταν ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τής πολιτικής συζήτησης των Παλαιστινίων και των Αράβων από τις πρώτες ημέρες τής σύγχρονης παλαιστινιακής επανάστασης. Ωστόσο, ξεκινώντας στα μέσα τής δεκαετίας τού 1970, η κίνηση να κατοχυρωθεί αυτή η εξουσία αποκλειστικά στην Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO) κέρδισε δυναμική, και τελικά κατέληξε στην αναγνώριση της PLO από το Ισραήλ το 1993 ως «τον εκπρόσωπο του παλαιστινιακού λαού» στο πλαίσιο της εξαιρετικά ασύμμετρης διατύπωσης της αναγνώρισης στις Επιστολές Αμοιβαίας Αναγνώρισης. Εμφανώς, αλλά όχι συμπτωματικά, αυτό που λείπει από την διατύπωση ήταν ο χαρακτηρισμός τού «εκπροσώπου» ως «μοναδικός νόμιμος» εκπρόσωπος.

Αλλά αυτό δεν είναι ο λόγος για τον οποίο η συμφωνία θα πρέπει να θεωρείται ως εξαιρετικά ασύμμετρη. Το πιο σημαντικό γεγονός είναι ότι η PLO έλαβε μόνο μια ειδική αναγνώριση από το Ισραήλ, με την έννοια ότι η PLO αναγνωρίζει «το δικαίωμα του κράτους τού Ισραήλ να ζει σε συνθήκες ειρήνης και ασφάλειας» ενώ η PLO τακτοποιείται με πολύ λιγότερα από μια αμοιβαία αναγνώριση του δικαιώματος των Παλαιστινίων για ένα δικό τους κράτος. Αυτό στην ουσία σηματοδότησε την αποδοχή τής ισραηλινής ιστορικής αφήγησης εις βάρος τής Παλαιστινιακής αφήγησης. Επιπλέον, η αναγνώριση είχε διατυπωθεί με τέτοιο τρόπο που αναμφισβήτητα έδωσε στο Ισραήλ δικαίωμα βέτο για την πιθανή εμφάνιση ενός παλαιστινιακού κράτους, στην περίπτωση που θα μπορούσε να παρουσιάσει την δημιουργία τού Παλαιστινιακού κράτους ως ότι με οποιονδήποτε τρόπο υπονομεύει την δική του ασφάλεια. Παρ’ όλα αυτά, και παρά την ασυμμετρία αυτή, η αμοιβαία αναγνώριση του 1993 άνοιξε τον δρόμο ώστε η PLO να γίνει καθολικά αποδεκτή ως εκπρόσωπος του παλαιστινιακού λαού.

Ένα μειονέκτημα σε αυτή την επιτυχία, ωστόσο, ήταν ότι, με την υπογραφή των συμφωνιών τού Όσλο, η PLO κρίθηκε όχι πια βάσει τού ένδοξου παρελθόντος της, αλλά εξ ολοκλήρου από την επιτυχία τού πλαισίου τού Όσλο για την δημιουργία ενός πλήρως κυρίαρχου παλαιστινιακού κράτους στο έδαφος που κατέλαβε το Ισραήλ το 1967. Δυστυχώς, όταν κρίνονται με αυτό το κριτήριο, οι επιδόσεις τής PLO πρέπει να θεωρηθούν ως οικτρή αποτυχία. Το Όσλο έχει προφανώς αποτύχει να παραδώσει παλαιστινιακού κράτους με το τέλος τής «ενδιάμεσης περιόδου». Επιπλέον, οι προοπτικές να συμβεί αυτό σύντομα είναι αναμφισβήτητα λιγότερες σήμερα από ό, τι ήταν τότε. Αυτό συνέβαλε σε μια σταδιακή υποχώρηση της αίσθησης της δυνατότητας για παλαιστινιακό κράτος, με την επακόλουθη αίσθηση της κατήφειας να ενισχύεται αναμφισβήτητα από μια εντελώς αφόρητη κατάσταση ανθρώπινων συνθηκών στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη, τόσο στην Γάζα (όπου, εκτός από την τραγωδία που σχετίζεται με την περιοδική στρατιωτική κλιμάκωση, οι άνθρωποι έπρεπε να επιβιώνουν πάντα με σοβαρές ελλείψεις νερού και ενέργειας, ανεπαρκείς δημόσιες υπηρεσίες, και μια σχεδόν πλήρη απαγόρευση ταξιδίων) όσο και στην Δυτική Όχθη, όπου το δικαίωμα των Παλαιστινίων να ζήσουν με αξιοπρέπεια στην γη τους υπονομευόταν συνεχώς και σοβαρά από μια πολύ ιδιότροπη και καταπιεστική στρατιωτική κατοχή, μαζί με τον εξτρεμισμό των εποίκων και τις ευθείες πράξεις τρομοκρατίας.

Οι παράγοντες αυτοί, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η Παλαιστινιακή Αρχή δεν κυβερνούσε πάντα καλά, έκαναν μεγάλη ζημιά στην PLO. Ωστόσο, ίσως περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, το κύρος τής PLO τελικά διακινδύνευσε από την ήττα τής πλατφόρμας της περί μη βίας. Με την πάροδο του χρόνου, η άποψη ότι «η βία αποδίδει» άρχισε να ευνοείται από το ευρύ κοινό, με αποτέλεσμα οι αντιστασιακές φατρίες που δεν ανήκαν στην PLO να γίνουν πιο δημοφιλείς.

Συνεπώς, μια προσαρμογή στην παλαιστινιακή εκπροσώπηση είναι απαραίτητη. Αλλά μια τέτοια προσαρμογή θα μπορούσε επίσης να διευκολύνει την αντιμετώπιση του θεμελιώδους προβλήματος του πλαισίου τού Όσλο - δηλαδή, ότι έχει μετατραπεί από μια προσωρινή ρύθμιση σε μια de facto εις το διηνεκές ρύθμιση. Η αποτυχία να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα, θα διαιωνίσει μια παράλογη κατάσταση κατά την οποία οι Παλαιστίνιοι θα συνεχίσουν να έχουν να επιλέξουν είτε να αποδεχθούν όσα το Ισραήλ είναι διατεθειμένο να προσφέρει σε διαπραγματεύσεις είτε να ζουν κάτω από την καταπιεστική κατοχή του.