Η εξέλιξη του πολιτικού συστήματος στην Βουλγαρία

Με αυτό τον τρόπο, μπορούμε να δούμε τι συνέβη στις βουλγαρικές εκλογές την περίοδο 1991 – 2013. Το 1991 η τάση για κατακερματισμό ήταν ορατή, αλλά μια σειρά κοινωνικών δημοκρατικών, αγροτικών και φιλελεύθερων πολιτικών σχηματισμών δεν μπορούσαν να κερδίσουν έδρες στο Κοινοβούλιο, λόγω του υφιστάμενου ορίου τού 4%. Περίπου 19% των ψηφοφόρων παρέμειναν χωρίς εκπροσώπους τους στο κοινοβούλιο. Το αποτέλεσμα ήταν η εμφάνιση ενός κοινοβουλίου με σχεδόν ίσο αριθμό εδρών των σοσιαλιστών (BSP - πρώην κομμουνιστές) και των δημοκρατικών οι οποίοι αρνήθηκαν να υπογράψουν το Σύνταγμα αρκετούς μήνες νωρίτερα. Αυτό έδωσε μεγάλη δύναμη στο κόμμα τής τουρκικής μειονότητας, το Κίνημα για τα Δικαιώματα και τις Ελευθερίες (Movement for Rights and Freedoms, MRF).

Το 1994, η απογοήτευση από τις ανεπαρκείς ενέργειες των δημοκρατικών δυνάμεων, έφερε μια σαρωτική νίκη για το Βουλγαρικό Σοσιαλιστικό Κόμμα (BSP) και οι σοσιαλιστές έφτιαξαν ένα μονοκομματικό υπουργικό συμβούλιο, χωρίς να λάβουν υπόψη τους τον νόμο τού Duverger.
Η σοσιαλιστική κυβέρνηση παραιτήθηκε στο τέλος τού 1996, μετά την κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος στην Βουλγαρία. Η προσπάθεια για την δημιουργία μιας νέας σοσιαλιστικής κυβέρνησης προκάλεσε μια ευρεία εθνική διαμαρτυρία και έκτακτες εκλογές διεξήχθησαν την άνοιξη του 1997. Το πολιτικό εκκρεμές πήγε πάλι στο αντίθετο άκρο και οι εκλογές κερδήθηκαν με απόλυτη πλειοψηφία από τον κεντροδεξιό συνασπισμό των Ενωμένων Δημοκρατικών Δυνάμεων (UDF, Δημοκρατικό Κόμμα, Αγροτική Ένωση του Βουλγαρικού Λαού, Βουλγαρικό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα). Το αναλογικό εκλογικό σύστημα και πάλι δεν συνέθεσε ένα κατακερματισμένο κοινοβούλιο και οι Ενωμένες Δημοκρατικές Δυνάμεις κέρδισαν την απόλυτη πλειοψηφία στο κοινοβούλιο. Μέχρι που κατάφεραν για πρώτη φορά μετά το 1989 να διανύσουν τα 4 χρόνια τής πλήρους θητείας τους στο κοινοβούλιο και την κυβέρνηση.

Κατά το έτος 2001, το εκκρεμές έφτασε και πάλι σε ένα ακραίο σημείο, αλλά ούτε «στα αριστερά» ούτε «στα δεξιά». Αυτή την φορά το πολιτικό εκκρεμές πήγε κάπου μακριά. Το πολιτικό κατεστημένο στην Βουλγαρία κατελήφθη εξαπίνης από την επίθεση του... τσάρου Συμεών του 2ου. Ο γιος και διάδοχος του τσάρου Μπόρις του 3ου εμφανίστηκε στην πολιτική σκηνή. Δημιούργησε ένα αυτοσχέδιο, λαϊκίστικο κίνημα που ονομάστηκε «Εθνικό Κίνημα Συμεών ο 2ος» (National Movement Simeon the Second, NMSS) και κέρδισε το 50% των εδρών στο Κοινοβούλιο. Το NMSS δημιούργησε μια κυβέρνηση συνασπισμού με το κόμμα τής τουρκικής μειονότητας, MRF.

Οι εκλογές που πραγματοποιήθηκαν το 2001 ήταν αξιοσημείωτες για πολλούς λόγους. Κατ’ αρχάς, ήταν η πρώτη φορά που οι κατηγορίες για διαφθορά ήταν μοιραίες για την προηγούμενη κυβέρνηση. Ο συνασπισμός των Ενωμένων Δημοκρατικών Δυνάμεων έχασε τις εκλογές, κυρίως λόγω της μαζικής υστερίας που προκλήθηκε από την αντίληψη του κοινού σχετικά με «αθέμιτες ιδιωτικοποιήσεις».

Δεύτερον, αυτές οι εκλογές ήταν η «αρχή τού τέλους» των πολιτικών κομμάτων των δημοκρατικών δυνάμεων οι οποίες αντιτάχθηκαν στο πρώην κομμουνιστικό κόμμα την δεκαετία τού 1990. Η κατάρρευση αυτών των κομμάτων (τα περισσότερα από τα οποία είναι οι διάδοχοι της Ένωσης Δημοκρατικών Δυνάμεων - UDF) ήρθε τελικά στις εκλογές τού 2013, όταν όλα παρέμειναν εκτός κοινοβουλίου.

Τρίτον, αυτές οι εκλογές ήταν η αρχή μιας διαδικασίας «αναζήτησης Μεσσία». Ο πρώτος «Μεσσίας» ήταν ο τσάρος Συμεών ο 2ος. Με το εξωτικό, λαϊκίστικο κίνημά του κέρδισε τις μισές έδρες στο κοινοβούλιο και όπως προαναφέρθηκε, σχημάτισε κυβέρνηση συνασπισμού μαζί με το κόμμα τής τουρκικής μειονότητας, MRF. Προς μεγάλη έκπληξη, ο τσάρος έγινε ... πρωθυπουργός αυτής της κυβέρνησης. Το 2005, η «εικόνα τού Μεσσία», βοήθησε το κίνημα τού Συμεών του 2ου να κερδίσει ένα δεύτερο καλό εκλογικό αποτέλεσμα και να συμμετάσχει σε μια κυβέρνηση συνασπισμού τριών κομμάτων. Το 2009 η αναζήτηση του Μεσσία έφερε στην εξουσία τον χαρισματικό πρώην σωματοφύλακα του κομμουνιστή ηγέτη Τοντόρ Ζίβκοφ, τον Μπόικο Μπορίσοφ και το κόμμα του «Πολίτες για την Ευρωπαϊκή Ανάπτυξη της Βουλγαρίας» (το ακρωνύμιο του ονόματος του κόμματος στην βουλγαρική γλώσσα, GERB, σημαίνει «θυρεός»).

Η αναζήτηση για έναν Μεσσία ήταν σε άμεση συσχέτιση με τον σχηματισμό μιας ισχυρής ομάδας «ψηφοφόρων - νομάδων», οι οποίοι αλλάζουν την πολιτική τους επιλογή σε κάθε εκλογική αναμέτρηση. Διαφορετικά κόμματα επωφελήθηκαν από την εμφάνιση των «ψηφοφόρων - νομάδων», αλλά παρέμειναν «κόμματα – πεταλούδες», κόμματα τα οποία «χορεύουν μια σεζόν».

Οι εκλογές που πραγματοποιήθηκαν το 2005 ήταν ιστορικές, διότι το αναλογικό σύστημα λειτούργησε για πρώτη φορά. Κανένα από τα πολιτικά κόμματα στο κοινοβούλιο δεν πήρε την απόλυτη πλειοψηφία και, τελικά, δημιουργήθηκε μια κυβέρνηση συνασπισμού τριών κομμάτων. Αυτό έμεινε στην ιστορία ως «ο τριπλός συνασπισμός». Στην κυβέρνηση αντιπροσωπεύοντο το Βουλγαρικό Σοσιαλιστικό Κόμμα (BSP), το «Εθνικό Κίνημα Συμεών ο 2ος» και το κόμμα τής τουρκικής μειονότητας, Κίνημα για τα Δικαιώματα και τις Ελευθερίες (MRF).

Θεωρητικά, ο «τριπλός συνασπισμός» έπρεπε να εγγυάται τον «καταμερισμό τής εκτελεστικής εξουσίας», όντας μια «κυβέρνηση ευρέως συνασπισμού». Πρακτικά, η προσέγγιση των μερών στην τριπλή συμμαχία ήταν διαφορετική - οι διάφοροι τομείς τής κυβέρνησης χωρίστηκαν από τους εταίρους τού συνασπισμού σχεδόν ως φέουδα. Η προσέγγιση αυτή απέκλεισε την δυνατότητα αμοιβαίου ελέγχου στο υπουργικό συμβούλιο, και με αυτόν τον τρόπο χάλασε ένα από τα κύρια πλεονεκτήματα της διακυβέρνησης από συνασπισμό.

Οι εκλογές τού 2009 επρόκειτο να επαναλάβουν το αποτέλεσμα του 2005, αλλά την παραμονή των εκλογών πραγματοποιήθηκαν αλλαγές στον εκλογικό νόμο. Ένα «πλειοψηφικό στοιχείο» ενσωματώθηκε: 31 βουλευτές από τον συνολικό αριθμό των 240 βουλευτών εκλέχθηκαν σε μονοεδρικές περιφέρειες. Το αποτέλεσμα ήταν η απόλυτη πλειοψηφία τού κόμματος GERB (Πολίτες για την Ευρωπαϊκή Ανάπτυξη της Βουλγαρίας). Ο νέος πρωθυπουργός, Μπόικο Μπορίσοφ συνέθεσε ένα μονοκομματικό υπουργικό συμβούλιο.