Από τις σκιές τής Τιενανμέν | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Από τις σκιές τής Τιενανμέν

Γιατί οι διαδηλωτές στο Χονγκ Κονγκ ήδη κέρδισαν

Καθώς η αντιπροσωπεία των φοιτητών μας επισκεπτόταν το Μουσείο «228 Incident» τής Ταϊπέι, το οποίο μνημονεύει τα θύματα της 28ης Φεβρουαρίου, οι εξελίξεις έπαιρναν μια βίαιη στροφή στην περιοχή Mong Kok τού Χονγκ Κονγκ, όπου ένα μείγμα από δυσαρεστημένους μεσήλικες κατοίκους και πληρωμένους κακοποιούς, μερικοί με δεσμούς με την Mafia, επιτέθηκαν στις σκηνές των φοιτητών που διαμαρτύροντο. Στην ηπειρωτική χώρα, το να στέλνεις κακοποιούς και να κρατάς πίσω την αστυνομία είναι ένα τυπικό πρωτόκολλο για τα διεφθαρμένα τοπικά στελέχη που θέλουν να φιμώσουν τους επικριτές τους - ένα παράδειγμα κακόβουλης κατάχρησης της κρατικής εξουσίας που οδήγησε τον πρόεδρο Xi Jinping να ξεκινήσει μια πανεθνική εκστρατεία για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Αλλά «η πολιορκία τής Mong Kok» επίσης υπενθύμισε την αιματοχυσία από τον Τσιάνγκ Κάι-σεκ κατά την διάρκεια της «Άνοιξης της Σαγκάης» το 1927, όταν εξαπέλυσε μέλη τής Πράσινης Συμμορίας να αφηνιάζουν μέσα στην πόλη, δέρνοντας και δολοφονώντας αντιφρονούντες, ηγέτες συνδικαλιστών και κομμουνιστές ακτιβιστές. Ευτυχώς, κανείς δεν τραυματίστηκε σοβαρά στο Mong Kok, αλλά το φάντασμα της πολιτικής βίας ρίχνει μια πιο σκούρα σκιά πάνω από τις διαδηλώσεις.

Οι Αρχές στο Πεκίνο εξέλαβαν αυτό το ξέσπασμα «χάους» ως την ευκαιρία για να προειδοποιήσουν τους φοιτητές να μην πιέσουν περαιτέρω εναντίον των τακτικών δυνάμεων του «κράτους δικαίου», δηλαδή, της αστυνομίας και του κυβερνήτη. Μέχρι τότε, τα κρατικά μέσα ενημέρωσης της ηπειρωτικής χώρας σιγούσαν αισθητά σχετικά με τις διαδηλώσεις. Αλλά τώρα, η βασική εφημερίδα τού Κομμουνιστικού Κόμματος, η Λαϊκή Ημερησία, άρχισε να κανονιοβολεί τους φοιτητές σαρκάζοντας την «ονειροπόλησή» τους ότι θα ξεκινήσουν μια «χρωματική επανάσταση» στην ηπειρωτική χώρα. Το σχόλιο της εφημερίδας, την 1η Οκτωβρίου, ήταν αρκετό για να στείλει ρίγη στην σπονδυλική στήλη οποιουδήποτε είναι αρκετά μεγάλος για να θυμάμαι την 26η Απριλίου 1989, όταν η Λαϊκή Καθημερινή δημοσίευσε ένα κύριο άρθρο που στηλίτευε τις πορείες των φοιτητών ως «μη πατριωτικές αναταραχές». Εκείνο το άρθρο, υπογεγραμμένο από τον Deng, εξόργισε τους έντονα πατριώτες φοιτητές και έθεσε αυτούς και τους κομματικούς ηγέτες σε μια πορεία σύγκρουσης που κατέληξε στο αίμα.

Αλλά ίσως η Ομοσπονδία Φοιτητών τού Χονγκ Κονγκ, παρά το γεγονός ότι γεννήθηκε μετά την σφαγή τής Τιενανμέν, έχει μελετήσει τα μαθήματά της. Σε απάντηση του άρθρου τής 1ης Οκτώβρη, οι ηγέτες των φοιτητών επέμειναν ότι το δικό τους «Κίνημα της Ομπρέλας» δεν είναι η «Επανάσταση της Ομπρέλας», και ότι ο αγώνας τους ήταν για τις εκλογές στο Χονγκ Κονγκ, όχι στην Κίνα. Υιοθετώντας την συνετή στρατηγική των τοπικών διαδηλωτών στην ηπειρωτική χώρα, οι φοιτητές επικέντρωσαν τις επικρίσεις τους στην κυβέρνηση του Χονγκ Κονγκ, όχι του Πεκίνου. Περιπαικτικές αφίσες ξεφύτρωσαν χλευάζοντας τον νυν κυβερνήτη C.Y. Leung, αλλά άφησαν ήσυχο τον Xi.

Παρά την αυτοσυγκράτηση των φοιτητών, κατά το δεύτερο Σαββατοκύριακο των διαδηλώσεων, το Occupy Central φαινόταν να κατευθύνεται προς μια τραγική κατάληξη. Η Λαϊκή Καθημερινή είχε χαρακτηρίσει τις διαδηλώσεις ως όχι μόνο παράνομες, αλλά ισοδύναμες με προδοσία. Ο Leung προειδοποίησε απειλητικά ότι οι δρόμοι πρέπει να καθαρίσουν μέχρι την Δευτέρα «ειδ’ άλλως…». Ο διοικητής τής αστυνομίας που διέταξε την ρίψη δακρυγόνων υπερασπίστηκε χωρίς διάθεση απολογιών την δράση του και δήλωσε δημοσίως ότι ήταν διατεθειμένος να το πράξει ξανά. Φοβούμενος μια επανάληψη της 4ης Ιουνίου, ο Bao Tong, ο οποίος ήταν ένας ρεφορμιστής κομματικός αξιωματούχος εκείνες τις ημέρες και είναι τώρα ένας από τους πιο εξέχοντες υποστηρικτές τής δημοκρατίας στο Πεκίνο, συνέστησε στους φοιτητές [2] να κάνουν ένα διάλειμμα «για χάρη της ανάπτυξης του μελλοντικού χώρου. Για το αύριο». Κατά την διάρκεια τεταμένων και μπερδεμένων, όπως αναφέρθηκε, συζητήσεων την Κυριακή το βράδυ, οι φοιτητές, επικριθέντες για την έλλειψη κεντρικής ηγεσίας, εφάρμοσαν την δημοκρατία στην πράξη - μερικοί αποφάσισαν να υπερασπιστούν τα οδοφράγματα, πολλοί αποφάσισαν να πάνε σπίτι τους.

Όταν το «αύριο» ήρθε, το πρωί τής Δευτέρας, τα μεγάλα πλήθη είχαν διασπαρεί, αλλά ένας πυρήνας φοιτητών κράτησε τους πολύτιμους χώρους διαμαρτυρίας τους. Ήσυχα, είχαν δει την μπλόφα τού κράτους, και αθόρυβα, είχαν κερδίσει, αν και αυτό που ήρθε μετά παρέμενε αβέβαιο.

Οι πιθανότητες το Πεκίνο να ακυρώσει την απόφασή του για το 2017 είναι ελάχιστες. Αλλά στην ιστορία τής διαμαρτυρίας των φοιτητών στην σύγχρονη Κίνα, η νίκη στην μάχη ήταν λιγότερο σημαντική από τον αγώνα για την αιτία. Η πρώτη φοιτητική διαδήλωση της σύγχρονης Κίνας, με αιχμή τού δόρατος δύο νεαρούς διανοούμενους από την Καντώνα (τον Kang Youwei και τον Liang Qichao) να επισκέπτονται το Πεκίνο για να περάσουν τις εξετάσεις των δημοσίων υπαλλήλων το 1895, απέτυχε να παράξει πρακτικά αποτελέσματα. Το κοσμοϊστορικό κίνημα της 4ης Μαΐου του 1919 είχε επίσης μικρή άμεση επίπτωση. Και φυσικά, τα φοιτητικά αιτήματα για δημοκρατία το 1989 είχαν συνθλιβεί από τα τανκς που τους απομάκρυναν από την πλατεία Τιενανμέν.