Ευρωπαϊκή Ενεργειακή Ένωση

Ωστόσο, δεν είναι τυχαίο ότι, η πρωτοβουλία αυτή προέρχεται και προωθείται σταθερά, κατ’ αρχάς, από Πολωνούς πολιτικούς. Η επιμονή τής πολωνικής ηγεσίας στην συγκεκριμένη δράση θα πρέπει, ενδεχομένως, να αναζητηθεί στην αγωνία και το ιστορικό άγχος τής συγκεκριμένης χώρας να παύσει να υπόκειται στην ρωσική επιρροή με τον ένα ή τον άλλο τρόπο ή να «εκδικηθεί» για την πολυετή επικυριαρχία τής σοβιετικής ένωσης μετά τον δεύτερο μεγάλο πόλεμο. Μετά τον πόλεμο αυτό, η Πολωνία, παρότι παρέμεινε μέχρι τέλους τής σοβιετικής επικυριαρχίας στην κατηγορία των «σοσιαλιστικών» χωρών, έχει να επιδείξει σημαντικές περιπτώσεις αντίστασης, με μικρές και μεγάλες θυσίες των πολιτών της, απέναντι στο κομμουνιστικό καθεστώς. Μετά την πτώση τού κομμουνισμού, ως μέλος τής ΕΕ και του ΝΑΤΟ, η αγωνία της χώρας αυτής προφανώς μετριάσθηκε, αλλά αυτό δεν την εμπόδισε να αμφισβητήσει την ευρωπαϊκή συνταγματική συνθήκη, εξυπηρετώντας εμμέσως την επιθυμία μέρους τού αντιευρωπαϊκού τμήματος του αμερικανικού «κατεστημένου».

Είναι πάντως γεγονός ότι, η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση δεν ήταν ποτέ ψηλά στην ατζέντα των κρατών-μελών, πρώην χωρών τού Συμφώνου τής Βαρσοβίας, ιδίως αυτών που η «υπεραντλατική» επίδραση είναι ισχυρή μετά την πτώση τού κομμουνισμού. Απ΄ την άλλη, η Πολωνία, καθώς αναπτύχθηκε σε βιομηχανική δύναμη, είχε ανάγκη από φθηνή ενέργεια κι αυτό δεν τήν εμπόδισε να θυσιάσει το περιβάλλον της, χρησιμοποιώντας κυρίως τον άνθρακα για την παραγωγή ενέργειας [4], κάτι που την κατατάσσει στις χώρες με μέτριες επιδόσεις, τόσο αναφορικά με την εφαρμογή τού Πρωτοκόλλου τού Κιότο [5], όσο και την επίτευξη των δεσμευτικών στόχων τής οδηγίας ΑΠΕ [6].

Υπό το ανωτέρω πρίσμα, η σημαντικότητα του αξιώματος του κ. Tusk, επιβάλλει την ύπαρξη διευκρινίσεων επί της επίσης σημαντικής εξαγγελίας του, για την οποία είναι προφανές ότι θα εργασθεί κατά την διάρκεια της θητείας του. Να σημειωθεί μάλιστα, ότι, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα διαθέτει κατά τη νέα θητεία του και αντιπρόεδρο, με ειδική αρμοδιότητα την προώθηση της κοινής ενεργειακής ένωσης. Τα κατ’ αρχάς κύρια ζητήματα που πρέπει να διευκρινισθούν είναι τα ακόλουθα:

Πρώτον, πώς νοείται ο μηχανισμός «αλληλεγγύης», με άλλα λόγια ποιά θα είναι τα κριτήρια υποστήριξης ενός κράτους-μέλους από τον συγκεκριμένο μηχανισμό. Η συνολική κατανάλωσή του; Ο βαθμός αδυναμίας διαφοροποίησης των ενεργειακών του πηγών; Η γεωγραφική του θέση; Οι ανάγκες τής βιομηχανίας του; Η στρατηγική του θέση; Η απάντηση είναι επιβεβλημένη, επειδή κάθε κράτος-μέλος, όχι μόνο έχει ιδιαίτερα ενεργειακά χαρακτηριστικά, αλλά θα κληθεί και να συμμετάσχει στην δαπάνη κατασκευής των αγωγών που θα απαιτούνται για την διακίνηση του φυσικού αερίου.

Δεύτερον, τι νοείται ως «κοινή αγορά/προμήθεια φυσικού αερίου»; Ποιός θα αποφασίζει από πού και πότε θα γίνεται η κοινή προμήθεια; Με ποιά τιμή; Σε ποιο χρονικό διάστημα; Πού θα αποθηκεύεται το αέριο αυτό; Υπάρχουν υποδομές να καλύψουν τις ανάγκες σε φυσικό αέριο πολλών εκατομμυρίων καταναλωτών και μιας ολόκληρης βιομηχανίας και ηλεκτροπαραγωγής εντός των ορίων τής Ένωσης και για πόσες μέρες; Αν πρόκειται να προμηθεύεται το φυσικό αέριο από τις αγορές spot, με ποιους προμηθευτές θα συναφθούν μακροχρόνιες συμβάσεις και υπό ποιους όρους;

Η ενεργειακή εξάρτηση της ΕΕ από τρίτους είναι δεδομένη και πανθομολογούμενη. Η ίδια η ΕΕ αναγνωρίζει ότι, η ενεργειακή της εξάρτηση έχει επιπτώσεις στην οικονομία της. Το πετρέλαιο που απαιτείται, η ΕΕ το προμηθεύεται από τον ΟΠΕΚ και την Ρωσία και το φυσικό αέριο από την Ρωσία, τη Νορβηγία και την Αλγερία [7]. Να σημειωθεί ότι, πάνω από το 25% του φυσικού αερίου που καταναλώνεται στην Ευρώπη προέρχεται από την Ρωσία, με την Γερμανία να προμηθεύεται το 38% [8], ενώ άλλες χώρες της νότιας Ευρώπης, που είναι μικρότεροι καταναλωτές, σχεδόν το σύνολο των αναγκών τους.

Ο ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΟΣ ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ

Η ουκρανική κρίση ανέδειξε, εκτός των άλλων, ένα σοβαρό πρόβλημα της ευρωπαϊκής πολιτικής στον τομέα τής ενέργειας: Την εξάρτηση ορισμένων μεγάλων βιομηχανικών κρατών τής ΕΕ από τους υδρογονάνθρακες. Στην κατηγορία αυτή των κρατών θα πρέπει να συμπεριληφθούν και ορισμένα νέα κράτη-μέλη τής ΕΕ στην ανατολική Ευρώπη που, καθώς είναι εξαρτημένα από το ρωσικό φυσικό αέριο, αισθάνονται την πολιτική πίεση της Μόσχας περισσότερο έντονη. Άρα, αυτό που πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι τόσο το ιστορικό ψυχολογικό ζήτημα των χωρών αυτών (π.χ. Βαλτικές Χώρες, Πολωνία κλπ.), όσο και το πραγματικό ενεργειακό. Ακολούθως, ορισμένα από τα μεγάλα ευρωπαϊκά βιομηχανικά κράτη (Γαλλία, Γερμανία, κλπ.), εξυπηρετούν μεγάλο ή μικρό τμήμα των ενεργειακών αναγκών τους με την χρήση τής πυρηνικής ενέργειας. Μάλιστα, το ενεργειακό μίγμα και άλλων μικρότερων κρατών, η πυρηνική ενέργεια συνεισφέρει σχετικά (Ρουμανία, Βουλγαρία, Σουηδία, Βέλγιο κλπ.). Συνολικά, δέκα τέσσερα κράτη μέλη χρησιμοποιούν την πυρηνική ενέργεια [9] ή αλλιώς το 10% της κατανάλωσης ενέργειας στην Ένωση εξυπηρετείται από πυρηνικούς σταθμούς.