Εγκαταλείψτε τα όπλα σας! | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Εγκαταλείψτε τα όπλα σας!

Πότε και γιατί λειτουργεί η πολιτική αντίσταση

Η πολιτική αντίσταση δεν πετυχαίνει επειδή λιώνει τις καρδιές των δικτατόρων και της μυστικής αστυνομίας. Πετυχαίνει γιατί είναι πιο πιθανό να προσελκύσει μια μεγαλύτερη και πιο διαφοροποιημένη βάση συμμετεχόντων και να επιβάλλει πιο δυσβάσταχτο κόστος στο καθεστώς από όσο ο ένοπλος αγώνας. Καμία εκστρατεία πολιτικής αντίστασης δεν είναι ίδια με κάποια άλλη, αλλά αυτές που λειτούργησαν έχουν όλες τρία πράγματα κοινά: Απόλαυσαν μαζική συμμετοχή, παρήγαγαν αποστασίες από το καθεστώς, και χρησιμοποίησαν ευέλικτες τακτικές. Ιστορικά, όσο μεγαλύτερη και πιο ποικιλόμορφη είναι μια εκστρατεία, τόσο πιο πιθανό ήταν να πετύχει. Οι μεγάλες εκστρατείες έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να διαταράξουν σοβαρά το status quo, αυξάνοντας το κόστος τής κυβερνητικής καταστολής, και προκαλώντας αποστασίες μεταξύ των πυλώνων στήριξης ενός καθεστώτος. Όταν μεγάλος αριθμός ανθρώπων εμπλέκεται σε πράξεις πολιτικής ανυπακοής και στην αναταραχή, μετατοπιζόμενος από συγκεντρωτικές μεθόδους όπως οι διαδηλώσεις σε αποκεντρωτικές μεθόδους όπως το μποϊκοτάζ στην κατανάλωση προϊόντων και οι απεργίες, ακόμη και ο πιο βάναυσος αντίπαλος έχει δυσκολία στην πάταξη και την διατήρηση της καταστολής επ’ αόριστον. Ο Mohammad Reza Pahlavi, ο τελευταίος σάχης τού Ιράν, αντιμετώπισε μικρή δυσκολία στην εξουδετέρωση των ισλαμιστικών και μαρξιστικών ανταρτικών ομάδων που αμφισβήτησαν την κυριαρχία του στην δεκαετία τού 1960 και στις αρχές τής δεκαετίας τού 1970. Αλλά όταν μεγάλος αριθμός εργαζομένων στον τομέα τού πετρελαίου, εμπόρων στις αγορές και σπουδαστών ενεπλάκησαν σε πράξεις συλλογικής μη-βίαιης αντίστασης, συμπεριλαμβανομένων στάσεων εργασίας, μποϋκοτάζ και διαδηλώσεων, οι κατασταλτικοί μηχανισμοί τού καθεστώτος υπερφορτώθηκαν και η οικονομία σταμάτησε. Από εκείνο το σημείο, δεν απαιτήθηκε μεγάλο χρονικό διάστημα μέχρις ότου ο σάχης εγκατέλειψε την χώρα.

Η ευρεία υποστήριξη για ένα κίνημα αντίστασης μπορεί να αποδυναμώσει την νομιμοφροσύνη των οικονομικών ελίτ, των θρησκευτικών Αρχών, και των μελών των κρατικών μέσων μαζικής ενημέρωσης που υποστηρίζουν το καθεστώς. Όταν αυτά τα στοιχεία αποστατήσουν προς την αντιπολίτευση, μπορούν μερικές φορές να αναγκάσουν το καθεστώς να παραδοθεί στις απαιτήσεις τής αντιπολίτευσης, όπως συνέβη με το κίνημα Λαϊκή Εξουσία των Φιλιππίνων την περίοδο 1983-1986. Ευρέα κινήματα μπορούν επίσης να απολαύσουν ένα τακτικό πλεονέκτημα: Διαφοροποιημένες, μη βίαιες εκστρατείες που περιλαμβάνουν γυναίκες, επαγγελματίες, θρησκευτικές προσωπικότητες και δημόσιους υπαλλήλους - σε αντίθεση με τα βίαια που ως επί το πλείστον αποτελούνται από νέους, αρτιμελείς άνδρες, εκπαιδευμένους για να γίνουν μαχητές – μειώνουν τον κίνδυνο για βίαιη καταστολή, δεδομένου ότι οι δυνάμεις ασφαλείας συχνά διστάζουν να χρησιμοποιούν βία κατά του πλήθους που μπορεί να περιλαμβάνει τους γείτονες ή τους συγγενείς τους. Και ακόμα και όταν οι κυβερνήσεις έχουν επιλέξει να καταστείλουν βίαια τα κινήματα αντίστασης, σε όλες τις υπό εξέταση περιπτώσεις οι μη βίαιες εκστρατείες εξακολουθούν να καταφέρνουν να επιτυγχάνουν τους στόχους τους σχεδόν στο ήμισυ του χρόνου, ενώ μόνο το 20% των βίαιων κινημάτων πέτυχαν τους στόχους τους, επειδή η συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων αυτών δεν ήταν σε θέση να παράξει την μαζική υποστήριξη ή την αποστασία που ήταν αναγκαία για να κερδίσει την μάχη. Σε περιπτώσεις κατά τις οποίες οι δυνάμεις ασφαλείας παραμένουν πιστές στο καθεστώς, οι αποστασίες μεταξύ των οικονομικών ελίτ μπορεί να διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο. Στη Νότια Αφρική, το μποϋκοτάζ κατά των «λευκών» επιχειρήσεων και η διεθνής αποεπένδυση από τις επιχειρήσεις τής Νότιας Αφρικής ήταν καθοριστικά στοιχεία για τον τερματισμό τού καθεστώτος τού απαρτχάιντ.

Αλλά η πολιτική αντίσταση απαιτεί κάτι περισσότερο από μαζική συμμετοχή και αποσκιρτήσεις˙ Απαιτεί επίσης προγραμματισμό και συντονισμένη τακτική. ΟΙ επιτυχείς μη βίαιες εκστρατείες είναι σπάνια αυθόρμητες και η φαινομενικά γρήγορη κατάρρευση των καθεστώτων Μπεν Αλί και Μουμπάρακ δεν θα πρέπει να ξεγελάσει τους παρατηρητές: Και οι δύο επαναστάσεις είχαν τις ρίζες τους στο εργατικό κίνημα και το κίνημα της αντιπολίτευσης, που ξεκίνησαν σχεδόν μια δεκαετία νωρίτερα. Πράγματι, μεταξύ 1900 και 2006, η μέση μη βίαιη εκστρατεία διαρκούσε περίπου τρία χρόνια. Όπως είπε σε ακτιβιστές κατά την διάρκεια των εργαστηρίων του ο Robert Helvey, ένας συνταξιούχος συνταγματάρχης τού αμερικανικού στρατού ο οποίος οργάνωσε εργαστήρια πολιτικής αντίστασης στη Μιανμάρ (ονομάζεται επίσης Μπούρμα), στα παλαιστινιακά εδάφη, και στην Σερβία στην δεκαετία τού 1990 και τα πρώτα χρόνια αυτού του αιώνα, «αν ήθελαν η εκστρατεία τους να επιτύχει σε ένα χρόνο, θα πρέπει να προγραμματίσουν σαν ο αγώνας να διαρκέσει δύο χρόνια».