Ο δρόμος προς τα εμπρός για την Σαουδική Αραβία | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ο δρόμος προς τα εμπρός για την Σαουδική Αραβία

Γιατί ο βασιλιάς Σαλμάν είναι το παρελθόν, όχι το μέλλον
Περίληψη: 

Η ηγεσία έχει σημασία, κυρίως στην Μέση Ανατολή, όπου οι θεσμοί είναι αδύναμοι και συχνά ανύπαρκτοι. Αλλά το χάρισμα και το ταλέντο, από μόνα τους, δεν θα είναι αρκετά για να βγάλουν την Σαουδική Αραβία έξω από τα επί γενεές βαθιά προβλήματα που πηγαίνουν πέρα από τον Αμπντουλάχ, τον διάδοχό του Σαλμάν, ή οποιονδήποτε ηγέτη ο οποίος θα προεδρεύσει του βασιλείου.

Ο BILAL Y. SAAB είναι βασικός συνεργάτης για την Μέση Ανατολή στο Κέντρο για την Διεθνή Ασφάλεια Brent Scowcroft στο Atlantic Council.

Ο βασιλιάς Αμπντουλάχ μπιν Αμπντούλ Αζίζ θα μείνει στην μνήμη για την σχετικά ρεφορμιστική νοοτροπία του και τις τολμηρές πρωτοβουλίες του στην εξωτερική πολιτική. Αλλά ο θάνατος του ηγέτη τής Σαουδικής Αραβίας θα έχει λίγη έως καθόλου επίδραση στο μέλλον τού βασιλείου, ιδίως αν ληφθεί υπόψη το σύνολο των ολοένα και πιο δύσκολων προκλήσεων που θα πρέπει να αντιμετωπίσει η χώρα στο εσωτερικό και στο εξωτερικό.

Η ηγεσία έχει σημασία, κυρίως στην Μέση Ανατολή, όπου οι θεσμοί είναι αδύναμοι και συχνά ανύπαρκτοι. Αλλά το χάρισμα και το ταλέντο, από μόνα τους, δεν θα είναι αρκετά για να βγάλουν την Σαουδική Αραβία έξω από τα επί γενεές βαθιά προβλήματα που πηγαίνουν πέρα από τον Αμπντουλάχ, τον διάδοχό του Σαλμάν, ή οποιονδήποτε ηγέτη ο οποίος θα προεδρεύσει του βασιλείου. Η διαφοροποίηση της οικονομίας, η μείωση της ανεργίας, η άσκηση χρηστής διακυβέρνησης, η περαιτέρω ενίσχυση των γυναικών, η καταπολέμηση του Ισλαμικού Κράτους τού Ιράκ και της αλ-Σαμ (ISIS), ο έλεγχος των κινήσεων τού Ιράν, η βελτίωση των σχέσεων με την Ουάσινγκτον, η σταθεροποίηση της Υεμένης, και η ηγεσία στο Συμβούλιο Συνεργασίας τού Κόλπου (Gulf Cooperation Council, GCC) -για να αναφέρουμε μόνο μερικά, θα απαιτήσουν ομαδική εργασία.

Ο Αμπντουλάχ δεν το προσπάθησε μόνος του, ούτε θα το κάνει ο νέος βασιλιάς. Αν ο Σαλμάν ελπίζει σε καλά αποτελέσματα, ο ίδιος, με την βοήθεια του νεότερου αδελφού του, πρίγκιπα Muqrin, τον οποίο ο Σαλμάν διόρισε αμέσως ως νέος διάδοχο του θρόνου, θα πρέπει να δημιουργήσει και να διαχειριστεί μια ομάδα νεότερων και πιο αποτελεσματικών ειδικών που να είναι στο ίδιο μήκος κύματος με τις τελευταίες περιφερειακές και παγκόσμιες τάσεις και να ξέρουν ένα- δυό πράγματα σχετικά με τις απαιτήσεις τού εικοστού πρώτου αιώνα. Αυτό, τελικά, είναι η μεγαλύτερη ευθύνη τού Σαλμάν. Είναι ήδη 79 ετών και δεν είναι στην καλύτερη κατάσταση (οι φήμες περί άνοιας είναι αναπόδεικτες αλλά έχει άλλα προβλήματα υγείας), οπότε θα πρέπει να χρησιμοποιήσει αυτό που θα μπορούσε να είναι ένα σχετικά σύντομο πέρασμα στην εξουσία για να θέσει τις βάσεις για την επόμενη γενιά τής σαουδικής ηγεσίας. Παρότι ο Σαλμάν έχει μόλις περάσει 72 ώρες στη νέα του θέση, είναι ήδη το παρελθόν τής Σαουδικής Αραβίας, δεν είναι το μέλλον της.

Στο κάτω-κάτω, αν και μεταδόθηκε μέσω του Twitter, ένα από τα πρώτα μηνύματα του Salman ήταν ότι θα τιμήσει τις οικονομικές πολιτικές τού προκατόχου του. Ο Σαλμάν πιστεύεται ότι είναι και ο ίδιος μεταρρυθμιστής, αφού πολέμησε την διαφθορά κατά την διάρκεια της αποτελεσματικής πενηνταετούς διακυβέρνησης του Ριάντ. Αλλά η φαινομενική προθυμία του να σέβεται το status quo, αν και ίσως καθησυχαστική για κάποιους, είναι απογοητευτική για πολλούς φιλελεύθερους Σαουδάραβες που σκέπτονται ότι ο Αμπντουλάχ δεν προχώρησε αρκετά στις μεταρρυθμιστικές πολιτικές του, και έτσι ελπίζουν ότι ο Σαλμάν θα κάνει περισσότερα. Ωστόσο, μάλλον δεν θα κάνει, για τους ίδιους λόγους που δεν μπορούσε και ο Αμπντουλάχ: Για να διαφυλάξει την σταθερότητα, ο βασιλιάς πρέπει να εξασφαλίζει την αρμονία μέσα στην βασιλική οικογένεια, τα μέλη τής οποίας φέρεται να έχουν ανταγωνιστικά συμφέροντα˙ Οφείλει να απέχει από το να ανησυχεί ή να αποξενώνει τους υπερ-συντηρητικούς κληρικούς που έχουν τεράστια επιρροή πάνω στην πολιτική˙ Και έχει να προφυλαχθεί από την ενδυνάμωση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας και άλλων ριζοσπαστικών ομάδων που αμφισβητούν συνεχώς την νομιμότητα του Οίκου των Σαούντ. Υπάρχουν λίγοι τρόποι για να ισορροπήσει όλες αυτές τις απαιτήσεις, και ο Σαλμάν είναι πιθανό να βασιστεί στους ίδιους που βασίστηκε και ο Αμπντουλάχ.

Είναι στα θέματα εξωτερικής πολιτικής και εθνικής ασφάλειας, που ο Salman θα αντιμετωπίσει αναμφισβήτητα τις πιο δύσκολες προκλήσεις. Εδώ, η διακυβέρνηση του Αμπντουλάχ άφησε πολλά που πρέπει να γίνουν, αν και δεν είναι σαφές ότι κάποιος άλλος θα μπορούσε να χειριστεί πολύ καλύτερα τις πραγματικές εξωτερικές προκλήσεις που αντιμετώπισε.

Είναι λογικό να υποτεθεί ότι η Σαουδική Αραβία χάνει στον περιφερειακό ανταγωνισμό με τον βασικό ανταγωνιστή της, το Ιράν. Στην Συρία, όπου οι δυνάμεις τού Σύριου προέδρου Μπασάρ αλ-Άσαντ και των αντιπάλων του -διάφορων τζιχαντιστών, συμπεριλαμβανομένων των μαχητών τού ISIS και των κοσμικών ανταρτών τής Συρίας- συνεχίζουν να μάχονται, το Ιράν φαίνεται να έχει το πάνω χέρι (το καθεστώς Άσαντ έχει επιβιώσει) και τα συμφέροντα της Σαουδικής Αραβίας είναι όλο και περισσότερο σε κίνδυνο. Στην πραγματικότητα, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ένα σενάριο στο οποίο οι τύχες τής Σαουδικής Αραβίας σε αυτόν τον πόλεμο θα μπορούσαν να βελτιωθούν σύντομα, επειδή οι σύμμαχοί της –μια ποικιλία κοσμικών και ισλαμιστών ανταρτών οι οποίοι προφανώς δεν αποτελούν τμήμα τού ISIS- είναι οι πιο αδύναμοι στο πεδίο τής μάχης. Τα πράγματα θα μπορούσαν να αλλάξουν σε περίπτωση που οι Δυτικές δυνάμεις υιοθετήσουν μια πιο επιθετική στάση απέναντι στον Άσαντ, αλλά δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες, που ηγούνται του διεθνούς συνασπισμού κατά του ISIS, είναι έτοιμες να το πράξουν.