Μπορεί η άκρα αριστερά να σαρώσει την Ισπανία;

Στον απόηχο των βουλευτικών εκλογών τής 25ης Ιανουαρίου στην Ελλάδα [2] που έφεραν στην εξουσία τον ΣΥΡΙΖΑ, ένα κόμμα τής ριζοσπαστικής αριστεράς που στρέφεται κατά του κατεστημένου και της λιτότητας, τα φώτα τής δημοσιότητας φωτίζουν πλέον το Podemos της Ισπανίας, μια συγγενή οργάνωση σε μια σημαντικά μεγαλύτερη ευρωπαϊκή χώρα που πρόκειται σύντομα να διεξαγάγει τις δικές της εθνικές εκλογές. Οι δεσμοί τού ΣΥΡΙΖΑ με το Podemos [3] εκφράστηκαν ευρέως στις 30 Ιανουαρίου σε μια μαζική διαδήλωση στην πλατεία Plaza del Sol της Μαδρίτης [4] όπου κάποιοι από το πλήθος κρατούσαν ελληνικές σημαίες και αντάλλασσαν ενθουσιώδεις χειραψίες για τον επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ και Έλληνα πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα. Ονομάστηκε από τους διοργανωτές του ως «la marcha del Cambio» (η πορεία τής αλλαγής), τα ισπανικά μέσα ενημέρωσης το αποκάλεσαν έναρξη της εκλογικής περιόδου 2015, η οποία είναι βέβαιο ότι θα διαφορετική από οτιδήποτε άλλο συνέβη από το τέλος τής δικτατορίας τού Φράνκο το 1977. Εκείνη την χρονιά, η Ισπανία πραγματοποίησε για πρώτη φορά από το τέλος τού Εμφυλίου Πολέμου το 1939 ελεύθερες εκλογές, κατά την διάρκεια ενός κύματος τρομοκρατίας από Βάσκους αυτονομιστές και ανταρσίες από δυσαρεστημένους αξιωματικούς τού στρατού.

Η συγκέντρωση στην οποία συμμετείχαν περίπου 100.000 άνθρωποι, σύμφωνα με εκτιμήσεις της αστυνομίας (η καταμέτρηση από το Podemos φτάνει τις 300.000), είναι μια απόδειξη για το χάρισμα του ηγέτη τού Podemos, τον Γενικό Γραμματέα Pablo Iglesias Turrión [5], τον εμψυχωτή τού πλήθους 36χρονο καθηγητή πολιτικών επιστημών από το Πανεπιστήμιο Complutense της Μαδρίτης. Ο Ιγκλέσιας, που πήρε το όνομά του από τον Pablo Iglesias Posse, ιδρυτή τού ισπανικού Σοσιαλιστικού Κόμματος (PSOE), είναι ο πιο δημοφιλής πολιτικός τής Ισπανίας, ενώ το κόμμα του παρουσιάζει ιδιαίτερη πρόοδο . Μια δημοσκόπηση που διεξήχθη από το Κέντρο Κοινωνιολογικών Ερευνών ταρακούνησε το πολιτικό κατεστημένο τον περασμένο Νοέμβριο, όταν αποκάλυψε ότι το Podemos ήταν έτοιμο να ξεπεράσει την συντηρητική κυβέρνηση [6] του Λαϊκού Κόμματος (PP) και το Δημοκρατικό Κοινωνικό PSOE στις επόμενες εκλογές. Τα διεθνή μέσα ενημέρωσης το είχαν συνειδητοποιήσει κι εκείνα. Έπειτα βλέποντας τί συνέβη στην Ελλάδα οι παρατηρητές προειδοποίησαν ότι το Podemos θα μπορούσε να είναι ακόμα μεγαλύτερη απειλή για την ευρωζώνη από ό, τι ο ΣΥΡΙΖΑ [5], με δεδομένο το μέγεθος της οικονομίας τής Ισπανίας (που είναι σχεδόν έξι φορές μεγαλύτερη από εκείνη της Ελλάδας, και η τέταρτη μεγαλύτερη εντός τής Ευρωπαϊκής Ένωσης).

Οι συγκρίσεις που γίνονται μεταξύ Podemos και ΣΥΡΙΖΑ δημιουργούν ένα προκλητικό ανάγνωσμα, αλλά το Podemos δεν είναι πιστό αντίγραφο του ΣΥΡΙΖΑ και, το πιο σημαντικό, η Ισπανία δεν είναι Ελλάδα. Η διεθνής κάλυψη του Podemos αγνοεί την συνεχιζόμενη μεταβολή προς την μετριοπάθεια της πλατφόρμας τού κόμματος, και οι συγκρίσεις ανάμεσα σε Ισπανία και Ελλάδα παρακάμπτουν τα μοναδικά χαρακτηριστικά του ελληνικού εκλογικού συστήματος, όπως είναι η πολύ ασυνήθιστη πρακτική της πριμοδότησης με 50 επιπλέον κοινοβουλευτικές έδρες στο κόμμα που κερδίζει την λαϊκή ψήφο. Περαιτέρω, οι βασικές οικονομικές και πολιτικές συνθήκες στην Ισπανία και την Ελλάδα είναι εντελώς διαφορετικές. Η Ισπανία έχει να αντιμετωπίσει την οικονομική ύφεση ούσα σε καλύτερη κατάσταση απ’ ότι η Ελλάδα και τα κόμματα του κατεστημένου στην Ισπανία, σε αντίθεση με τους Έλληνες ομολόγους τους, μπορεί να είναι άσχημα χτυπημένα, αλλά δεν είναι ηττημένα. Αυτό δεν σημαίνει, ωστόσο, ότι το Podemos πρέπει να απορριφθεί ή να μειωθεί η αξία του. Έχει απειλήσει την ισπανική πολιτική σκηνή όσο τίποτα άλλο από το 1970, και το κόμμα έχει αποφασίσει να κάνει στις επερχόμενες εκλογές τις πιο απρόβλεπτες των τελευταίων δεκαετιών.

ΕΝΑ ΝΤΟΠΙΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ

Το «Podemos» (μια ισπανική παραλλαγή του συνθήματος του Obama «μπορούμε») ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2014 συμπίπτοντας με τις ευρωπαϊκές βουλευτικές εκλογές. Η πλατφόρμα τού κόμματος (το λεγόμενο Ευρωπαϊκό Εκλογικό Μανιφέστο), έκανε έκκληση για εθνικοποίηση των βασικών τομέων της οικονομίας, έναν κρατικά εγγυημένο μισθό, 35 ώρες εργασίας την εβδομάδα, υποχρεωτική ηλικία συνταξιοδότησης στα 60 χρόνια, νόμο αποτροπής απόλυσης εργαζομένων από κερδοφόρες εταιρείες και έλεγχο των πολιτών για το δημόσιο χρέος.

Εκτός από το προοδευτικό του μανιφέστο, το Podemos είναι επίσης γνωστό για τις μεγαλοστομίες του ενάντια στην παγκοσμιοποίηση και την τυραννία των αγορών. «Μερικοί λένε ότι η Ισπανία είναι εμπορικό σήμα, που μπορεί να συσκευάζεται και να πωλείται. Ανάθεμα σε όσους επιθυμούν να μετατρέψουν τον πολιτισμό μας σε εμπόρευμα: Είμαστε μια χώρα πολιτών, ονειρευόμαστε σαν τον Δον Κιχώτη, αλλά παίρνουμε τα όνειρά μας πολύ σοβαρά», δήλωσε ο Iglesias στα πλήθη που συγκεντρώθηκαν στην Μαδρίτη. Τέτοιες συναισθηματικές εκκλήσεις είναι καίριας σημασίας για την προσέγγιση του κόμματος στους ψηφοφόρους: «Πότε ήταν η τελευταία φορά που ψηφίσατε με ελπίδα;» ρώτησε το σύνθημα του κόμματος για τις εκλογές τού Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.