Ρωσικά όνειρα στην Άγκυρα | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ρωσικά όνειρα στην Άγκυρα

Ο Ερντογάν ακολουθεί στα χνάρια του Πούτιν;

Αλλά τέτοιες ολέθριες προβλέψεις παραβλέπουν ένα βασικό γεγονός: Οι ενέργειες του Ερντογάν καθοδηγούνται από μια συνηθισμένη δίψα για εξουσία. Στην πραγματικότητα, δεν θα ήταν πολύ τραβηγμένο να συγκρίνουμε την σημερινή Τουρκία με την Ρωσία από τις αρχές έως τα μέσα της δεκαετίας του 1990, όταν οι νέες δημοκρατικές αρχές της δέχτηκαν επίθεση. Η ταλαντευόμενη μετα-κομμουνιστική κυβέρνηση της Ρωσίας αντέδρασε στην απόπειρα πραξικοπήματος του 1991 (που διοργανώθηκε από μέλη του παλιού Πολιτικού Γραφείου) αποσύροντας κάποιες νέες πολιτικές ελευθερίες. Κατά την διαδικασία αυτή, το Κρεμλίνο έθεσε τα θεμέλια για την αποδυνάμωση της αντιπολίτευσης, και τελικά, για τις κατασταλτικές πολιτικές του Πούτιν.

Κατά παρόμοιο τρόπο, ο Ερντογάν έχει χρησιμοποιήσει το πρόσχημα της καταπολέμησης των αντιδημοκρατικών στοιχείων εντός του τουρκικού κράτους για να εξαλείψει πολιτικούς αντιπάλους του. Η κυβέρνησή του ξεκίνησε στοχεύοντας το κίνημα Gulen, έναν πρώην σύμμαχο του ΑΚΡ που έχει προκαλέσει το κόμμα και πιθανότατα βοήθησε στην επιτάχυνση της πρόσφατης έρευνας σχετικά με την διαφθορά (που περιελάμβανε πολλούς από τους στενούς συμμάχους του Ερντογάν, συμπεριλαμβανομένου και του ίδιου του γιου του). Η απάντηση του ΑΚΡ ήταν να ξεκινήσει έναν ολομέτωπο πόλεμο στο κίνημα και τον ηγέτη του, τον Τούρκο κληρικό Φετουλάχ Γκιουλέν που έχει ως βάση του τις ΗΠΑ, με την κατάσχεση [5] της τράπεζα του κινήματος και την αίτηση έκδοσης του Γκιουλέν. Καθώς η επιρροή του κινήματος έχει ξεθωριάσει, το ΑΚΡ προχώρησε σε κατηγορίες αντικυβερνητικής δράσης εναντίον άλλων πολιτικών παραγόντων που απειλούν την κυριαρχία του, όπως η ακόμα σχετικά ανεξάρτητη δικαστική εξουσία.

Σε αυτό το πλαίσιο, μετατόπιση του ΑΚΡ σε μια πιο φιλική ατζέντα προς το Ισλάμ αποτελεί κάτι περισσότερο από ένα πολιτικό μέσο: Την ενίσχυση της βάσης στήριξης του κόμματος. Οι περισσότεροι Τούρκοι έχουν συντηρητικές απόψεις και θεωρούν τους εαυτούς τους ευσεβείς Μουσουλμάνους (παρ’ όλο που στην συντριπτική τους πλειοψηφία απορρίπτουν την ιδέα του νόμου της Σαρία). Ένα απλό παράδειγμα αποτελεί το γεγονός ότι οι περισσότεροι πιστεύουν πως η κατανάλωση αλκοόλ είναι ηθικό λάθος. Με την χρήση ισλαμικής ρητορικής, το ΑΚΡ πατάει στις ευαισθησίες των υποστηρικτών του, ενώ προσπαθεί να αποσπάσει την προσοχή από τα πολλά πιεστικά προβλήματα που μαστίζουν την κυριαρχία του, συμπεριλαμβανομένης της εκτεταμένης διαφθοράς και της εξυγίανσης ενός μεγάλου μέρους του αστυνομικού και του δικαστικού σώματος. Ο Πούτιν έχει χρησιμοποιήσει με παρόμοιο τρόπο την Ορθόδοξη Εκκλησία ως πολιτικό εργαλείο για να εξυπηρετήσει δημοφιλείς κοινωνικές πεποιθήσεις, όπως το αίσθημα κατά των ομοφυλοφίλων.

Και ακριβώς όπως ο Πούτιν εργάστηκε ακούραστα για να απομακρύνει τους φιλελεύθερους θεσμούς της Ρωσίας, ο Ερντογάν και το ΑΚΡ δεν ρισκάρουν όταν πρόκειται για πιθανούς ανταγωνιστές. Μάλλον υπό την πίεση του ΑΚΡ, το Συνταγματικό Δικαστήριο επικύρωσε πρόσφατα [6] το εκλογικό όριο του 10% που πρέπει να πληρούν τα πολιτικά κόμματα για να αποκτήσουν κοινοβουλευτική εκπροσώπηση. Αυτή η απόφαση κατάφερε ένα πλήγμα στο ολοένα και πιο δημοφιλές κουρδικό κόμμα HDP, μια φιλελεύθερη οργάνωση που δίνει έμφαση στην ισότητα των φύλων και επιβάλλει μια ποσόστωση 50% για τις γυναίκες εκπροσώπους. Το AKP έχει λάβει επίσης μέτρα για να εμποδίσει νέα πολιτικά κινήματα εν τη γενέσει τους. Υποστηρικτές των διαδηλώσεων του Gezi το 2013 ιδιαίτερα, δέχονται επίθεση ˑ οι ηγέτες των διαδηλωτών, καθώς ακόμα και μερικές από τις μη πολιτικές ομάδες που έλαβαν μέρος στις διαδηλώσεις, όπως λέσχες οπαδών ποδοσφαίρου, έχουν κατηγορηθεί για συνομωσία ανατροπής της κυβέρνησης.

Μέσα σε μια γενιά, αυτές και άλλες πολιτικές θα μπορούσαν να μετατρέψουν την Τουρκία σε ένα μονοκομματικό κράτος -μια Ρωσία με πληθυσμό μουσουλμανικής πλειοψηφίας. Σε αυτήν την νέα Τουρκία, ο ελεύθερος Τύπος που έχει απομείνει θα συντριβεί και κάθε ίχνος κοινοβουλευτικής συζήτησης και πολιτικού ανταγωνισμού θα εξαφανιστεί. Όμως, αν και θα ενθαρρυνθεί η ευσέβεια, η προσήλωση στην λατρεία της προσωπικότητας του Ερντογάν θα αποκτήσει μεγαλύτερη σημασία. Η δύναμη και το κέρδος, όχι το Ισλάμ, θα γίνουν η θρησκεία αυτού του κράτους.

ΕΚΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ

Η μεταμόρφωση της Τουρκίας σε Ρωσία μπορεί ακόμα να σταματήσει, αλλά τα περιθώρια στενεύουν. Παρά το γεγονός ότι ο Ερντογάν δεν έχει σχέδια να αποσυρθεί σύντομα από την πολιτική, έχει αρχίσει ήδη να προετοιμάζει έναν πυρήνα πολιτικών συμμάχων, ειδικά τον πρωθυπουργό της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου, ο οποίος υποστηρίζει τις ανελεύθερες φιλοδοξίες του.

Οι Δυτικές χώρες θα πρέπει να κάνουν ό, τι μπορούν για να ωθήσουν την Τουρκία στην δημοκρατική κατεύθυνση. Ως πρώτο βήμα, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει, μετά από χρόνια στασιμότητας, να ανοίξει νέα κεφάλαια για την ένταξη της Τουρκίας. Ακόμη και αν η πιθανότητα ενδεχόμενης ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ είναι χαμηλή, το άνοιγμα νέων κεφαλαίων θα βοηθήσει στο να υπογραμμιστούν οι αδυναμίες της σημερινής διοίκησης στους τομείς των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου. Η διεθνής κοινότητα πρέπει επίσης να παρακολουθήσει προσεκτικά τις τούρκικες βουλευτικές εκλογές τον ερχόμενο Ιούνιο και να αντιταχθεί σε τυχόν σχέδια για την αλλαγή του συντάγματος με σκοπό την εδραίωση της εξουσίας στα χέρια του προέδρου.

Πάνω απ’ όλα, παρά την αυξημένη και κατανοητή απογοήτευσή τους με την τουρκική κυβέρνηση, τόσο η ΕΕ όσο και οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να συνεχίσουν να ασχολούνται με την χώρα. Το μόνο που θα επιτύχει η πολιτική απομόνωση θα είναι να επιταχύνει την πτώση της Τουρκίας στην απολυταρχία.

Copyright © 2002-2014 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/143087/claire-sadar/dreaming-of-r...