Με κομμένη την ανάσα

Μόλις λίγες ημέρες πριν την άφιξη του πρόεδρου των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, στην Ινδία τον Ιανουάριο του τρέχοντος έτους, η αμερικανική πρεσβεία στο Νέο Δελχί κατέγραψε την ένδειξη 222 τον δείκτη ποιότητας του αέρα, ένα επίπεδο που η Αμερικανική Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος περιγράφει ως «πολύ ανθυγιεινό», σχεδόν «επικίνδυνο». Στην πραγματικότητα, το επίπεδο ρύπανσης ήταν τόσο κακό που η πρεσβεία αγόρασε 1.800 σουηδικές συσκευές καθαρισμού του αέρα πριν από την άφιξη του προέδρου.

Έναν χρόνο πριν από την επίσκεψη του Ομπάμα, το Νέο Δελχί ξεπέρασε το Πεκίνο ως η πιο μολυσμένη πόλη στον κόσμο. Συνολικά, η ποιότητα του αέρα της Ινδίας υστερεί κατά πολύ έναντι εκείνης των άλλων χωρών BRIC. Η χώρα διαθέτει 13 από τις 20 πιο μολυσμένες πόλεις στον κόσμο και, μαζί με την Κίνα, την υψηλότερη μέση έκθεση σε καρκινογόνα μικρο-σωματίδια, τα οποία, λόγω του μικρού μεγέθους τους, μπορούν να εισχωρήσουν βαθιά στους ανθρώπινους πνεύμονες. Το 2010, η Κεντρική Επιτροπή Ελέγχου Ρύπανσης της Ινδίας διαπίστωσε ότι η σωματιδιακή ύλη σε 180 πόλεις της Ινδίας ήταν έξι φορές υψηλότερη από τα φυσιολογικά επίπεδα που ορίζει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.

Η ατμοσφαιρική ρύπανση αποτελεί μια επείγουσα κρίση για την δημόσια υγεία. Στην Ινδία πεθαίνουν περισσότεροι άνθρωποι από χρόνιες παθήσεις του αναπνευστικού και του άσθματος από ό, τι σε οποιοδήποτε άλλο κράτος στον κόσμο. Σύμφωνα με μια μελέτη που διεξήχθη το 2013 από τον Michael Greenstone, οικονομολόγο στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης (MIT), τα 200 εκατομμύρια ανθρώπων που ζουν στις πιο μολυσμένες πόλεις της Ινδίας θα χάσουν κατά μέσο όρο 3,3 χρόνια από την ζωή τους λόγω της τοξικότητας του αέρα ˑ συνολικά, δηλαδή, 650 εκατομμύρια χαμένα χρόνια. Σύμφωνα με την Αρχή Ελέγχου Ρύπανσης Περιβάλλοντος της Ινδίας, μόνο η ατμοσφαιρική ρύπανση στο Δελχί ευθύνεται για τον θάνατο 3.000 παιδιών κάθε χρόνο.

Και ο βρώμικος αέρας είναι ένα μόνο από τα πολλά περιβαλλοντικά προβλήματα της Ινδίας. Εκτός από την κακή ποιότητα του αέρα, η ρύπανση των υπόγειων υδάτων, η μόλυνση των ποταμών, η αδιάκριτη εξόρυξη, καθώς και η καταστροφή των δασών έχουν υποβαθμίσει σοβαρά την υγεία της χώρας και των πολιτών της. Αν η Ινδία δεν αλλάξει πορεία -και σύντομα- η χώρα θα έρθει αντιμέτωπη με την καταστροφή.

ΜΙΑ ΓΝΩΣΤΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Η περιβαλλοντική κρίση της Ινδίας δεν θέτει σε κίνδυνο μόνο ανθρώπινες ζωές, αλλά παρεμποδίζει και την οικονομία της χώρας, η οποία στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στην γεωργία. Κατά την διάρκεια των τελευταίων τεσσάρων δεκαετιών, η ατμοσφαιρική ρύπανση, τα υποβαθμισμένα εδάφη, τα εξαντλημένα δάση και η μείωση της βιοποικιλότητας έχουν περικόψει την γεωργική παραγωγή της Ινδίας σχεδόν κατά το ήμισυ. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, η υποβάθμιση του περιβάλλοντος στην Ινδία κοστίζει 80 δισεκατομμύρια δολάρια ή 5,7% του ΑΕΠ κάθε χρόνο.

Εν τω μεταξύ, σχεδόν το 63% των ενεργειακών αναγκών της Ινδίας καλύπτονται από άνθρακα, την κορυφαία πηγή εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην χώρα. Η Ινδία διστάζει να αυστηροποιήσει τους κανονισμούς για τις εκπομπές, οι οποίες αναμένεται να αυξηθούν κατά 60% μεταξύ 2020 και 2040, παρ’ όλο που η χώρα έχει ένα από τα χειρότερα επίπεδα εκπομπών στον κόσμο από εργοστάσια παραγωγής ενέργειας. (Τα εργοστάσιά της επιτρέπεται να εκπέμπουν τρεις φορές το μέγιστο του διοξειδίου του άνθρακα που επιτρέπεται στην Ιαπωνία και δύο φορές εκείνου της Κίνας).

Το κυρίαρχο κόμμα της χώρας, το Bharatiya Janata, έχει προχωρήσει ακόμα και σε κατάργηση μιας σειράς μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος -συμπεριλαμβανομένου του νόμου για τα δασικά δικαιώματα και εκείνου για την προστασία των δασών- για να καταστήσει ευκολότερη την ισοπέδωση των δασών για την δημιουργία ορυχείων άνθρακα και άλλων βιομηχανικών έργων. Σύμφωνα με το ινδικό Υπουργείο Ενέργειας, η εθνική εταιρεία παραγωγής άνθρακα, Coal India Limited, θα διπλασιάσει τον στόχο της ετήσιας παραγωγής της σε ένα δισεκατομμύριο τόνους για τα επόμενα πέντε χρόνια.

Για τον Narendra Modi, τον πρωθυπουργό της Ινδίας, αυτή η υπόθεση δεν είναι καινούρια. Κατά την διάρκεια της 15ετούς θητείας του ως επικεφαλής υπουργός του δυτικού ινδικού κρατιδίου Γκουτζαράτ, το Συμβούλιο Ελέγχου Ρύπανσης της κεντρικής Ινδίας κήρυξε το Γκουτζαράτ την πιο μολυσμένη πολιτεία της χώρας ˑ εκείνες τις ημέρες, αυτό αντιπροσώπευε ένα επιβλητικό 29% του συνόλου των επικίνδυνων αποβλήτων της χώρας. Το Gujarat περιλαμβάνει επίσης τρία από τα πιο μολυσμένα ποτάμια της Ινδίας: Τον Sabarmati, τον Amlakhadi και τον Khari. Σε απάντηση, ο Modi συνέστησε αυτό που θεωρείται ως το πρώτο υπουργείο της κυβέρνησης της Ασίας για την κλιματική αλλαγή και υποστήριξε την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Οι περιβαλλοντικές προκλήσεις θα γίνουν όλο και πιο πιεστικές τα επόμενα χρόνια καθώς ο Modi ξεκινά την εκστρατεία του «Δημιουργήστε στην Ινδία», η οποία έχει ως στόχο να μετατρέψει την χώρα από μια αγροτική κοινωνία σε έναν παγκόσμιο κόμβο παραγωγής. Αυτή η μετατροπή έχει ήδη αρχίσει στην πόλη Γκουτζαράτ, στο Vapi. Λόγω των βιομηχανικών και χημικών αποβλήτων, έχει γίνει μια από τις πιο μολυσμένες πόλεις στον κόσμο. Τα επίπεδα υδραργύρου στα υπόγεια ύδατα της πόλης είναι 96 φορές υψηλότερα από τα επίπεδα ασφάλειας που ορίζει ο ΠΟΥ.

ΠΟΛΥ ΥΨΗΛΟ ΤΙΜΗΜΑ

Ο συγγραφέας και γεωπολιτικός αναλυτής, Brahma Chellaney, υποστήριξε ότι η περιβαλλοντική καταστροφή είναι το τίμημα που θα πρέπει να πληρώσει η Ινδία για να αναπτύξει και να μετασχηματίσει την οικονομίας της, όπως έκανε και η Κίνα στο πρόσφατο παρελθόν, καθώς και η Ιαπωνία και η Δυτική Ευρώπη μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Αλλά η Ινδία δεν χρειάζεται να πέσει στην ίδια παγίδα. Η χώρα μπορεί ακόμα να βελτιώσει σημαντικά την ζωή των πολιτών της, δίνοντας έμφαση στην περιβαλλοντική βιωσιμότητα και την πιο πράσινη ανάπτυξη.

Η Ινδία θα πρέπει να ξεκινήσει θέτοντας σαφείς στόχους για την μείωση των εκπομπών. Σύμφωνα με μια μελέτη της Παγκόσμιας Τράπεζας, αν και μια στρατηγική χαμηλών εκπομπών μπορεί να είναι ακριβότερη σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο, θα μπορούσε να αποφέρει σημαντικά οφέλη μακροπρόθεσμα. Η μείωση των επικίνδυνων αιωρούμενων σωματιδίων κατά 30% θα ανακόψει την μέση ετήσια αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,04%, αλλά θα μειώσει επίσης τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά 30% έως 60% και θα αποταμιεύσει συνολικά 47-105 δισ. δολάρια από την μειωμένη βλάβη στην ανθρώπινη υγεία.

Η Ινδία θα πρέπει επίσης να μοχθήσει για να κάνει τις πόλεις της πράσινες. Η οικοδόμηση αξιόπιστων συστημάτων μαζικής μεταφοράς και η υποχρεωτική καθιέρωση προτύπων απόδοσης καυσίμων για οχήματα είναι δύο σημαντικά βήματα προς την μείωση της τοξικότητας του αέρα. Η χώρα έχει δεσμευθεί να αυξήσει την στήριξη για την ηλιακή και αιολική ενέργεια, ένα ακόμα θετικό βήμα.

Πέρα από τον καθαρισμό του αέρα της, η Ινδία θα πρέπει επίσης να αναπτύξει μια εκτενή προσέγγιση για την αποχέτευση και την επεξεργασία των αποβλήτων. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση συνέταξε μια νέα εθνική αστική πολιτική καθαριότητας που προτείνει καινοτόμες και οικονομικά αποδοτικές μεθόδους για την διαχείριση των αποβλήτων στις πόλεις, η εφαρμογή της οποίας θα πρέπει να διασφαλιστεί από τις κυβερνήσεις των κρατιδίων. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση ψηφίζει συχνά περιβαλλοντικές πολιτικές, αλλά οι τοπικοί αξιωματούχοι σπάνια θέτουν την εφαρμογή τους ως προτεραιότητα. Η Ινδία θα πρέπει ως εκ τούτου να εφαρμόσει μια προσέγγιση από κάτω προς τα πάνω κι πάνω προς τα κάτω. Ένα καλύτερο σύστημα αποχέτευσης θα οδηγήσει σε μακροπρόθεσμα οφέλη για την υγεία και επίσης θα αποτρέψει τα έξοδα που συνδέονται με τον περιβαλλοντικό καθαρισμό. Σύμφωνα με τον Chellaney, θα ήταν πιο αποδοτικό να επενδύσει κανείς σε συστήματα που θα αποτρέψουν την υποβάθμιση τώρα, παρά να διορθώσει την ζημιά αργότερα.

Αλλά η διαφθορά μπορεί να είναι η τελική ρυπαντική ουσία. Το 2011, η ινδική κυβέρνηση επέβαλλε φόρο επί του άνθρακα, ο οποίος υποτίθεται ότι θα πήγαινε στην επιδότηση του Εθνικού Ταμείου Καθαρής Ενέργειας που χρηματοδοτεί έρευνες σχετικά με τις πράσινες τεχνολογίες. Αν και έχουν συλλεχθεί 6,4 δισ. δολάρια για την επιδότηση, μόνο τα 250.000 δολάρια έχουν δαπανηθεί. Ένας αξιωματούχος του Υπουργείου, μιλώντας στην Economic Times τον Ιούνιο του 2014 κατηγόρησε την «έλλειψη διυπουργικού συντονισμού και τις καθυστερήσεις στην κατανομή».

Τελικά, το θέμα επανέρχεται στον Modi. Η Ινδία είναι έτοιμη για αλλαγή υπό την ηγεσία ενός αποφασισμένου πρωθυπουργού, διψασμένου για ανάπτυξη. Αλλά η εμπορική ανάπτυξη δεν πρέπει να έρθει σε βάρος του φυσικού περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας, διακινδυνεύοντας μη αναστρέψιμες συνέπειες για τις επόμενες γενιές.

Το μόνο ερώτημα που απομένει είναι αν ο Modi και οι συνάδελφοί του πολιτικοί ενδιαφέρονται αρκετά για να δράσουν. Στις πρόσφατες εθνικές εκλογές στο Δελχί, η ρύπανση του αέρα δεν περιλαμβανόταν σε κανένα κομματικό πρόγραμμα. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης έχουν επίσης αγνοήσει το θέμα σε μεγάλο βαθμό. Η καθυστερημένη είσοδος της Ινδίας στον τομέα της βιομηχανίας της δίνει το μοναδικό πλεονέκτημα του να μάθει από τα λάθη της Κίνας -αν απλώς το επιθυμεί.

Copyright © 2002-2014 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/143177/ira-trivedi/harder-to-breathe

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr