Ο δρόμος προς την Εσθονία | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ο δρόμος προς την Εσθονία

Πώς να φτάσουμε στην ψηφιακή νιρβάνα
Περίληψη: 

Η Εσθονία αποτελεί τον χρυσό κανόνα, όταν πρόκειται για την ψηφιακή καινοτομία. Το ερώτημα είναι: Πώς θα μπορούσε ο υπόλοιπος κόσμος να την φτάσει;

Ο BHASKAR CHAKRAVORTI είναι βασικός βοηθός Κοσμήτορα για Διεθνείς Επιχειρήσεις & Οικονομικά στην Σχολή Fletcher του Πανεπιστημίου Tufts και ιδρυτικός γενικός διευθυντής του Ινστιτούτου του Fletcher για τις Επιχειρήσεις σε Παγκόσμιο Επίπεδο.
Ο CHRISTOPHER TUNNARD είναι καθηγητής Πρακτικής Διεθνών Επιχειρήσεων στη Σχολή Fletcher του Πανεπιστημίου Tufts.
Ο RAVI SHANKAR CHATURVEDI είναι επιστημονικός συνεργάτης στο Ινστιτούτο του Fletcher για τις Επιχειρήσεις σε Παγκόσμιο Επίπεδο.
Αποτελούν συντάκτες της έκθεσης Digital Planet: Readying for the Rise of the e-Consumer [1].

Σήμερα, υπάρχουν τόσες συνδρομές κινητής τηλεφωνίας όσοι είναι και οι άνθρωποι στον κόσμο, ενώ κοντά στο 40% του πλανήτη έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο. Η ψηφιακή συνδεσιμότητα είναι επομένως η καθοριστική δύναμη της εποχής μας: Οικοδομεί μια πιο ενεργή κοινωνία πολιτών ˑ παρέχει στους καταναλωτές πρόσβαση σε πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο και μια μεγαλύτερη ποικιλία προϊόντων ˑ προσφέρει την ευκαιρία στις επιχειρήσεις να κατανοήσουν τις αγορές τους, να καινοτομήσουν και να ανταγωνιστούν ˑ επιπλέον απλοποιεί τις κυβερνητικές υπηρεσίες και προάγει την διαφάνεια. Τα δεδομένα σχετικά με την ψηφιακή συνδεσιμότητα φανερώνουν την δύναμη και τις μελλοντικές οικονομικές δυνατότητές τους. Μέχρι το 2016, η οικονομία του ίντερνετ στα κράτη G-20 θα αυξηθεί στα 4,2 τρισεκατομμύρια δολάρια, από 2,3 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2010, σύμφωνα με το Boston Consulting Group [2]. Αν αποτελούσε αυτοτελή εθνική οικονομία, το διαδίκτυο θα ήταν η πέμπτη μεγαλύτερη στον κόσμο. Στις αναπτυσσόμενες χώρες, κάθε αύξηση δέκα ποσοστιαίων μονάδων στην ταχύτητα του Internet αποδίδει 1,3% στην οικονομική ανάπτυξη, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα. Μόνο στην Αφρική, το διαδίκτυο είναι προγραμματισμένο να μεταμορφώσει μια σειρά τομέων, όπως η γεωργία κι η υγειονομική περίθαλψη, ενώ θα μπορούσε να υπολογιστεί σε 300 δισεκατομμύρια δολάρια του ΑΕΠ της ηπείρου ως το 2025.

Η καινοτομία που καθοδηγεί αυτήν την ανάπτυξη δεν περιορίζεται πλέον στην Σίλικον Βάλεϊ. Η Atomico, μια διεθνής εταιρεία επενδύσεων, παρακολούθησε[3] 156 εταιρείες λογισμικού που ιδρύθηκαν το 2003, η αξία των οποίων αποτιμάται σήμερα σε πάνω από 1 δισεκατομμύριο δολάρια -κάτι που θεωρείται σημάδι αρχικής επιτυχίας. Πάνω από το 50% των 22 εταιρειών ηλεκτρονικού εμπορίου στον κατάλογο αυτόν βρίσκονται στην Ασία. Δύο από τις τρεις ευρωπαϊκές εταιρείες ηλεκτρονικού εμπορίου έχουν σαν έδρα τους την Γερμανία. Μια από αυτές, η Rocket Internet που εδρεύει στο Βερολίνο, εξυπηρετεί ελάχιστα τους καταναλωτές στην Γερμανία ή στην Δύση. Οι σημαντικότερες δραστηριότητες της σχετίζονται με την ανάπτυξη εταιρειών ηλεκτρονικού εμπορίου στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Η παρουσία της[4] είναι φανερή σε πάνω από 100 χώρες και έχει αφήσει ένα εντυπωσιακό αποτύπωμα στην αναδυόμενη ψηφιακή οικονομία της Αφρικής. Στην Ινδία, περίπου 200 νέες εταιρίες ψηφιακού εμπορίου κατακλύζονται από ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια και χρηματοδοτήσεις επιχειρηματικών κεφαλαίων. Η χώρα κατέχει μια αμφίβολη διάκριση, σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη του ΟΗΕ [5], ότι έχει μεγαλύτερη προσβασιμότητα σε κινητά τηλέφωνα από ότι σε τουαλέτες. Επιπλέον, η μικροσκοπική Εσθονία έχει θέσει ένα χρυσό πρότυπο -έχει φτάσει στην «ψηφιακή νιρβάνα», αν θέλετε- σε ό, τι αφορά τόσο την ηλεκτρονική ενίσχυση της κυβέρνησης και των επιχειρηματικών λειτουργιών, όσο και στην δημοκρατία. Οι Εσθονοί απολαμβάνουν περίπου 4.000 ψηφιακές υπηρεσίες -από τραπεζικές συναλλαγές έως την πρόσβαση σε ιατρικά αρχεία και άδειες αλιείας. Περίπου 98% των Εσθονών πληρώνουν φόρους εισοδήματος μέσω διαδικτύου, ενώ το ένα τρίτο από αυτούς χρησιμοποιούν το διαδίκτυο ακόμη και για να ψηφίσουν κατά την διάρκεια των εκλογών. Η ίδια η κυβέρνηση χρησιμοποιεί ένα σύστημα ηλεκτρονικού Υπουργικού Συμβουλίου, το οποίο επιτρέπει στους υπουργούς να διεξάγουν συναντήσεις, να υπογράφουν αποφάσεις και να γράφουν πολιτικές –κι όλα αυτά on-line. Αυτή η ψηφιοποίηση είναι απίστευτα αποτελεσματική –εξοικονομεί στους υπουργούς μέχρι 30 ώρες εργασίας την εβδομάδα. Ομοίως, οι επιχειρηματίες χρησιμοποιούν ένα μοναδικό ηλεκτρονικό Μητρώο Επιχειρήσεων που τους επιτρέπει να εγγράφουν την νέα τους εταιρεία, να διαβάσουν ετήσιες εκθέσεις, να παρακολουθήσουν βασικά δεδομένα, να αποστείλουν ερωτήσεις και να διεξάγουν ελέγχους για το ιστορικό των εταίρων τους. Η κυβέρνηση ηγήθηκε μεγάλου μέρους αυτής της ψηφιακής ώθησης, ενώ είχε την προνοητικότητα να καινοτομήσει σε μια χώρα που είχε αρχίσει την μετα-σοβιετική ανεξάρτητη ηγεμονία της με μεγάλα θεσμικά κενά.

Αλλά υπάρχουν, επίσης ανησυχητικές πτυχές της αύξησης των επιπέδων ψηφιακής δραστηριότητας. Ας πάρουμε την Κίνα, για παράδειγμα. Το περασμένο φθινόπωρο, ο κινεζικός κολοσσός του ηλεκτρονικού εμπορίου, Alibaba, αποτέλεσε [6] την μεγαλύτερη αρχική δημόσια προσφορά σε χρηματιστηριακή αγορά που υπήρξε ποτέ στον κόσμο, της τάξεως των 25 δισεκατομμυρίων δολαρίων ˑ το Singles Day, μια κινεζική εναλλακτική της ημέρας του Αγίου Βαλεντίνου, αποτέλεσε την μεγαλύτερη μέρα ηλεκτρονικών αγορών στον κόσμο για τρίτη συνεχόμενη χρονιά ˑ οι Κινέζοι καταναλωτές δαπάνησαν 2,5 φορές περισσότερα [7] από όσα ξόδεψαν οι καταναλωτές των ΗΠΑ κατά την Μαύρη Παρασκευή (Black Friday: αρχή των εκπτώσεων στις ΗΠΑ) και την Δευτέρα του Κυβερνοχώρου(Cyber Monday, η Δευτέρα μετά την Black Friday όπου πριμοδοτούνται οι αγορές μέσω διαδικτύου) μαζί. Ωστόσο, μερικές από τις πιο συχνά χρησιμοποιούμενες ιστοσελίδες που χρησιμοποιούνται παγκοσμίως, όπως το Gmail, το Facebook και το Wikipedia υπόκεινται σε αυστηρούς περιορισμούς ή απλά απαγορεύονται στην Κίνα. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι πρόσφατες αποκαλύψεις ότι η Υπηρεσία Εθνικής Ασφαλείας είχε πρόσβαση στα μεταδεδομένα (metadata) της ψηφιακής επικοινωνίας εξόργισαν όχι μόνο τους Αμερικανούς, αλλά επίσης ηγέτες και πολίτες σε παγκόσμιο επίπεδο. Στην Ουγγαρία, ένας κακοσχεδιασμένος φόρος για την χρήση του διαδικτύου από την κυβέρνηση του πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν, τέθηκε βιαστικά σε αναμονή αφότου επέφερε διαδηλώσεις δεκάδων χιλιάδων ατόμων στην Βουδαπέστη. Υπάρχουν, όμως, κι άλλα άσχημα νέα: Το 2014 είδε την εμφάνιση προβλημάτων, όπως ο ιός Heartbleed, ο οποίος εξέθεσε τις αδυναμίες του λογισμικού ασφαλείας που χρησιμοποιείται για την αποθήκευση των κωδικών πρόσβασης σε δημοφιλείς δικτυακούς τόπους. Έχουμε δει επίσης στοχευμένες επιθέσεις εναντίον του Home Depot, του Target, της JP Morgan, ακόμη και του Snapchat ˑ επιπλέον, υπήρξε το ζήτημα των κρουσμάτων ψηφιακής παραβίασης εναντίον της Sony και των απειλών κατά της κυκλοφορίας της ταινίας του Seth Rogen, «Η Συνέντευξη».