Δεχτείτε το

Και οι δύο πλευρές συμφώνησαν ότι η εγκατάσταση [εργοστάσιο] εμπλουτισμού Fordow θα πρέπει να μετατραπεί σε ερευνητική εγκατάσταση, αλλά αρκετές λεπτομέρειες μένουν να καθοριστούν. Σύμφωνα με το ενημερωτικό δελτίο των ΗΠΑ, το Fordow δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται για τον εμπλουτισμό ή την Έρευνα και Ανάπτυξη του εμπλουτισμού για 15 χρόνια. Επιπλέον, σχεδόν τα δύο τρίτα των υφιστάμενων 3.000 συσκευών φυγοκέντρησης και υποδομών του Fordow θα αφαιρεθούν, με τις υπόλοιπες συσκευές φυγοκέντρησης να μην χρησιμοποιούνται για τον εμπλουτισμό ουρανίου. Σύμφωνα με το δελτίο του Ιράν, «περισσότερες από 1.000 συσκευές φυγοκέντρησης κι όλες οι συναφείς υποδομές στο Fordow θα πρέπει να συντηρηθούν και να διατηρηθούν, εκ των οποίων δύο φυγοκεντρικοί καταρράκτες θα βρίσκονται σε λειτουργία». Δύο καταρράκτες ισούνται με λίγο περισσότερες από 300 συσκευές φυγοκέντρησης. Προφανώς, το Ιράν σκοπεύει να κρατήσει σε αναμονή τις υπόλοιπες 700 περίπου συσκευές φυγοκέντρησης στο Fordow για να συνεχίσει τον εμπλουτισμό ουρανίου, εάν αποτύχει η εκτενής συμφωνία. Δεν είναι σαφές αν οι Ηνωμένες Πολιτείες συμφώνησαν σε αυτόν τον διακανονισμό. Και οι δύο πλευρές φαίνεται να συμφωνούν ότι οι συσκευές φυγοκέντρησης που θα λειτουργούν στο Fordow θα χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή σταθερών ισοτόπων για βιομηχανική ή ιατρική χρήση, αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να επιδιώξουν να προβούν σε περαιτέρω διευκρινήσεις γι’ αυτά τα ισότοπα (όπως του Ψευδάργυρου και του Μολυβδαίνιου), που καθιστούν αδύνατη την χρήση φυγοκέντρησης για τον εμπλουτισμό ουρανίου, ενώ το Ιράν μπορεί να θελήσει να παράγει ισότοπα (όπως του Ξένον) που επιτρέπουν στις συσκευές φυγοκέντρησης να επαναχρησιμοποιηθούν για εμπλουτισμό ουρανίου στο μέλλον.

Το τέταρτο ερώτημα είναι το πώς θα εφαρμοστούν αυτοί οι ενισχυμένοι έλεγχοι κι η παρακολούθηση.

Σύμφωνα με το ενημερωτικό δελτίο των ΗΠΑ, το Ιράν συμφώνησε σε ένα εντυπωσιακό σύνολο επιθεωρήσεων και μέτρων ελέγχου πέραν του Πρόσθετου Πρωτοκόλλου του ΔΟΑΕ (ΙΑΕΑ), συμπεριλαμβανομένου ενός «διαύλου προμηθειών» για τον «έλεγχο και την έγκριση» της απόκτησης από το Ιράν «ορισμένων υλικών και τεχνολογίας που συνδέονται με τα πυρηνικά και μπορούν να έχουν διπλή χρήση», καθώς και ενός μηχανισμού ειδικού ελέγχου ώστε ο ΔΟΑΕ «να διερευνά ύποπτες τοποθεσίες ή ισχυρισμούς για μυστικές εγκαταστάσεις εμπλουτισμού, μονάδων μετατροπής, μονάδων παραγωγής φυγοκέντρησης ή μονάδων παραγωγής ουρανίου yellow cake {συμπυκνωμένη σκόνη ουρανίου] οπουδήποτε στην χώρα». Το ενημερωτικό δελτίο των ΗΠΑ αναφέρει επίσης ότι «το Ιράν θα εφαρμόσει ένα συμφωνημένο σύνολο μέτρων για την αντιμετώπιση των ανησυχιών του ΔΟΑΕ σχετικά με Πιθανές Στρατιωτικές Διαστάσεις (Possible Military Dimensions, PMD) του προγράμματός του», αναφερόμενο στην παρελθούσα και πιθανώς συνεχιζόμενη έρευνα για πυρηνικά όπλα. Το ιρανικό δελτίο σιωπά για τα πρόσθετα αυτά μέτρα ελέγχου, πέρα από την δέσμευσή του να εφαρμόσει και τελικά να επικυρώσει το Πρόσθετο Πρωτόκολλο. Επειδή η επαλήθευση και ο έλεγχος είναι ζωτικής σημασίας, η τελική συμφωνία θα πρέπει να καθορίσει τις ακριβείς διαδικασίες και τους μηχανισμούς για την έγκριση των συμβάσεων και τις ξαφνικές επιθεωρήσεις, που πιθανώς θα κωδικοποιηθούν σε ένα νέο ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Μένει να δούμε, επίσης, αν το Ιράν θα εφαρμόσει τα μέτρα (που θα καθοριστούν) για να ικανοποιήσει την έρευνα για PMD από τον ΔΟΑΕ –κάτι στο οποίο το Ιράν έχει αντισταθεί σε μεγάλο βαθμό μέχρι τώρα.

Τέλος, οι δύο πλευρές πρέπει να οριστικοποιήσουν το χρονοδιάγραμμα της ανακούφισης από τις κυρώσεις.

Το ενημερωτικό δελτίο των ΗΠΑ αναφέρει ότι «οι κυρώσεις των ΗΠΑ και της ΕΕ που σχετίζονται με τα πυρηνικά θα ανασταλούν αφότου ο ΔΟΑΕ επαληθεύσει ότι το Ιράν έχει ακολουθήσει όλα τα βασικά βήματα που σχετίζονται με τα πυρηνικά του» και ότι «όλες οι προηγούμενες αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για το ζήτημα των πυρηνικών του Ιράν θα ανασταλούν ταυτόχρονα με την ολοκλήρωση, από το Ιράν, των δράσεων για τα πυρηνικά που σχετίζονται με την αντιμετώπιση όλων των βασικών ανησυχιών (εμπλουτισμός, Fordow, Arak, PMD και διαφάνεια)». Το δελτίο του Ιράν είναι λιγότερο σαφές. Σε ένα τμήμα του, αναφέρει ότι «μετά την εφαρμογή του Ολοκληρωμένου Σχεδίου Κοινής Δράσης, όλα τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών θα πρέπει να ανακληθούν κι όλες οι πολυμερείς οικονομικές και χρηματοπιστωτικές κυρώσεις της ΕΕ και οι μονομερείς των ΗΠΑ συμπεριλαμβανομένων των οικονομικών, τραπεζικών, ασφαλιστικών, επενδυτικών κι όλων των σχετικών υπηρεσιών, καθώς και επί των βιομηχανιών πετρελαίου, φυσικού αερίου, πετροχημικών και αυτοκινήτων, θα πρέπει να ανακληθούν αμέσως». Σε άλλα σημεία, το ιρανικό ενημερωτικό δελτίο είναι πιο συγκεκριμένο: «Ταυτόχρονα με την έναρξη των εφαρμοστικών εργασιών που σχετίζονται με τα πυρηνικά του Ιράν, όλες οι κυρώσεις θα ακυρωθούν αυτόματα μέσα σε μια μόνο καθορισμένη ημέρα».

Σαφώς, υπάρχει ένα σημαντικό ζήτημα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θέλουν η ανακούφιση από τις κυρώσεις να είναι ανάλογη των επιδόσεων, ενώ το Ιράν θέλει άμεση ανακούφιση. Επίσης, αξίζει να σημειωθεί μια βασική διαφωνία αναφορικά με το περιεχόμενο του ψηφίσματος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ που απαιτείται για την εφαρμογή της ολοκληρωμένης συμφωνίας. Το ενημερωτικό δελτίο των ΗΠΑ τονίζει ότι το νέο ψήφισμα θα «εγκρίνει» (endorse) την αναλυτική συμφωνία και θα «παροτρύνει» την εφαρμογή της, διατηρώντας «σημαντικούς περιορισμούς για τα συμβατικά όπλα και τους βαλλιστικούς πυραύλους». Στην εκδοχή του Ιράν, η απόφαση θα πρέπει να είναι «δεσμευτική και εκτελέσιμη για όλα τα κράτη μέλη του ΟΗΕ». Αυτό δείχνει ότι το Ιράν θα επιχειρήσει να κωδικοποιήσει την αναστολή των κυρώσεων στο διεθνές δίκαιο, γεγονός στο οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες θα αντιταχθούν για πολιτικούς και συνταγματικούς λόγους.