Τα Βαλκάνια διασπασμένα

Όπως και οι περισσότεροι τρομοκράτες, ήταν νέος. Είχε γεννηθεί τις μέρες μόλις πριν το πικρό μίσος τυλίξει την χώρα του˙ όχι πολύ καιρό μετά την γέννησή του, ο πατέρας του συνελήφθη από τις Αρχές και σκοτώθηκε, μαζί με δεκάδες άλλους Σουνίτες Μουσουλμάνους. Πριν από δύο εβδομάδες, ο 24χρονος γιος βάδισε σε ένα αστυνομικό τμήμα φερόμενος να φωνάζει την τζιχαντιστική πολεμική κραυγή «Allahu Akbar!» και στην συνέχεια άνοιξε πυρ, σκοτώνοντας έναν αστυνομικό και τραυματίζοντας άλλους δύο, πριν σκοτωθεί σε μάχη με την αστυνομία.

Κατά την διάρκεια του Σαββατοκύριακου, 350 μίλια νοτιότερα, οκτώ αστυνομικοί σκοτώθηκαν μαζί με 14 ύποπτους τρομοκράτες σε μια ορμητική οπλομαχία κοντά στα διεθνή σύνορα που δημιουργήθηκαν μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και που οι ριζοσπάστες πλέον δεν τα αναγνωρίζουν.

Άλλη μια μέρα στη Συρία ή στο Ιράκ; Όχι, αυτό συνέβη στην Ευρώπη, σε απόσταση μιας εύκολης ημερήσιας οδήγησης από τη Βιέννη. Η πρώτη επίθεση, στο Ζβόρνικ, μια πόλη στην Σερβική οντότητα της Βοσνίας, ήταν μια συγκλονιστική υπενθύμιση της δυνητικής επιρροής του ριζοσπαστικού Ισλάμ στην περιοχή, ιδιαίτερα στον απόηχο της ανόδου του Ισλαμικού Κράτους (που ονομάζεται επίσης ISIS). Μόνο ένας μικρός αριθμός Βοσνίων έχουν ριζοσπαστικοποιηθεί, και ακόμη λιγότεροι έχουν πάει να πολεμήσουν στην Συρία και στο Ιράκ. Αλλά στα ακόμα κατακερματισμένα Βαλκάνια, δεν χρειάζονται πολλοί ριζοσπάστες για να αποσταθεροποιήσουν μια χώρα.

Ούτε είναι το ριζοσπαστικό Ισλάμ η μόνη απειλή για χρόνια δουλειάς και δισεκατομμύρια σε επενδύσεις στην περιοχή από την Ουάσιγκτον και τους Ευρωπαίους εταίρους της. Στον απόηχο της αντιπαράθεσης με την Δύση σχετικά με την Ουκρανία, η Ρωσία έχει εντείνει τον δικό της ρόλο εκεί, με εμπρηστικές εκκλήσεις στην Ορθόδοξη σλαβική αλληλεγγύη. Πράγματι, η Μόσχα έχει εκφράσει την αμέριστη υποστήριξή της στην πληττόμενη κυβέρνηση της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας (πΓΔΜ), όπου συνέβη το δεύτερο συγκλονιστικό περιστατικό. Η μάχη του Σαββατοκύριακου, γεμάτη με χειροβομβίδες, ελεύθερους σκοπευτές και αυτόματα όπλα, έλαβε χώρα στην πόλη Κουμάνοβο, κοντά στα σύνορα της πΓΔΜ, της Σερβίας και του Κοσσυφοπέδιου. Η κυβέρνηση χαρακτήρισε την σύγκρουση ως μια μάχη μεταξύ της αστυνομίας με «μια από τις πιο επικίνδυνες τρομοκρατικές ομάδες στα Βαλκάνια», προφανώς εννοώντας Αλβανούς ριζοσπάστες. Τα πραγματικά περιστατικά των πυροβολισμών είναι σκοτεινά και η χρονική στιγμή ύποπτη, καθώς συνέβη όταν η κυβέρνηση αντιμάχεται με το αυξανόμενο κύμα των διαδηλώσεων για τις αποκαλύψεις περί μαζικών καταχρήσεων από την κυβέρνηση. Καθώς ο πρόεδρος της πΓΔΜ έσπευσε να επιστρέψει από την Μόσχα, οι οικοδεσπότες του εκεί επέκριναν έντονα τους διαδηλωτές και προειδοποίησαν ενάντια σε άλλη μια «χρωματιστή επανάσταση».

Με την πΓΔΜ να αντιμετωπίζει δυνητική κατάρρευση, με την βοσνιακή ενότητα στην πιο αδύναμη στιγμή της μετά τον πόλεμο, και με το Κοσσυφοπέδιο να γίνεται μάρτυρας μιας μια μαζικής εξόδου των πολιτών οι οποίοι τα παράτησαν εξαιτίας της διεφθαρμένης, διχαστικής κυβέρνηση, οι τρεις πιο ευάλωτες χώρες της περιοχής στέκονται στο χείλος του γκρεμού. Μια διολίσθηση προς τον ριζοσπαστισμό και διεθνείς ή ακόμα και ενδοεθνικές διαμάχες, υποκινούμενες από ρωσικό ή ισλαμιστικό οπορτουνισμό, είναι πλήρως πιθανές. Και αν αυτό συμβεί, ΗΠΑ και Ευρωπαίοι διπλωμάτες θα αναγκαστούν να απαντήσουν επιτέλους σε μια ερώτηση: Ποιος έχασε τα Βαλκάνια;

Μια ομάδα Κοσοβάρων περπατά σε έναν δρόμο, αφού διέσχισε τα ουγγρο-σερβικά σύνορα κοντά στο χωριό Asotthalom στις 6 Φεβρουαρίου 2015. Η ΕΕ βιώνει μια απότομη αύξηση του αριθμού των πολιτών του Κοσσυφοπεδίου που εισέρχονται λάθρα στην Ένωση, με 10.000 να αιτούνται άσυλο στην Ουγγαρία μέσα σε μόλις ένα μήνα του τρέχοντος έτους σε σύγκριση με 6.000 για όλο το 2013. LASZLO BALOGH / REUTERS

Ακριβώς όπως στην κορύφωση των πολέμων στην πρώην Γιουγκοσλαβία, η Ουάσιγκτον και οι Βρυξέλλες είναι πιθανό να ρίχνουν η μία τις ευθύνες στην άλλη. Στην πραγματικότητα, το φταίξιμο θα μοιραστεί. Ούτε οι κρίσεις στην Ουκρανία ούτε εκείνες στην Μέση Ανατολή είναι άλλοθι για τις άτολμες πολιτικές της Δύσης και την σποραδική προσοχή της τα τελευταία χρόνια. Η αλήθεια είναι ότι αν και η αποσταθεροποίηση στα Βαλκάνια θέτει πολύ λιγότερη απειλή για τα δυτικά συμφέροντα από την επιθετικότητα του Πούτιν ή την βαρβαρότητα του ISIS, είναι μια πολύ λιγότερο δύσκολη πρόκληση για να ξεπεραστεί. Δεν υπάρχουν πυρηνικά όπλα στην περιοχή. Η τρομοκρατία αυτοκτονίας, μέχρι στιγμής, είναι εξαιρετικά σπάνια. Και πάνω απ’ όλα, σε αντίθεση είτε με την Ουκρανία είτε με τις χώρες της Μέσης Ανατολής, ακόμη και οι πιο διαιρεμένες χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης εξακολουθούν να μοιράζονται έναν κοινό στρατηγικό προσανατολισμό, με γενικά υψηλά ποσοστά υποστήριξης για ένταξη στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ.

Αλλά αντί να «κλειδώσει» σε αυτό το ισχυρό θεμέλιο για να ξεπεραστούν τα εναπομείναντα εμπόδια για την Ευρω-ατλαντική ενσωμάτωση, η Δύση επέτρεψε στις νεοσύστατες χώρες της περιοχής να κάνουν βήματα προς τα πίσω. Η Ουάσιγκτον παρέδωσε πρόωρα την ευθύνη των Βαλκανίων στην ΕΕ, η οποία πρόωρα παρέδωσε την κύρια ευθύνη στους ηγέτες της περιοχής. Χωρίς ουσιαστικά καρότα ή μαστίγια της ΕΕ για να επηρεάσουν την συμπεριφορά τους, οι πολιτικοί έχουν σε μεγάλο βαθμό παγιώσει τα διεφθαρμένα και πελατειακά δίκτυά τους, συμπορευόμενοι με -ή εκφοβίζοντας τα- μέσα μαζικής ενημέρωσης, και αντιστεκόμενοι σε ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις.

ΑΧΟΣ ΣΤΗΝ ΠΓΔΜ