Η λιτότητα δαγκώνει

Η νίκη του Βρετανού πρωθυπουργού, Ντέιβιντ Κάμερον, και του Συντηρητικού Κόμματος στις γενικές εκλογές αυτόν τον Μάιο κατέρριψε τις προεκλογικές δημοσκοπήσεις [1] και σίγουρα εξέπληξε ακόμα και τον ίδιο τον Κάμερον. Παρά το γεγονός ότι προήδρευσαν κατά την διάρκεια μιας 5ετούς περιόδου λιτότητας και περικοπών του κοινωνικού προϋπολογισμού, μείωσης των μισθών πάνω από 8% από την κορύφωσή τους το 2007 [2], μηδενικής αύξησης της εθνικής παραγωγικότητας [3] (η οποία αντανακλά την αύξηση της μερικής απασχόλησης στην χαμηλής ειδίκευσης εργασία [4] από την αρχή της κρίσης), και δεν πέτυχε τους στόχους του προϋπολογισμού [5], το εκλογικό σώμα δεν τιμώρησε τους Συντηρητικούς, αλλά μάλλον τον μικρό εταίρο του συνασπισμού τους, τους Φιλελεύθερους Δημοκράτες, οι οποίοι έχασαν τις 57 έδρες τους εκτός από 8 στην Βουλή των Κοινοτήτων. Η αποτυχία του Εργατικού Κόμματος να βελτιώσει σημαντικά τις αδύναμες επιδόσεις του 2010, σε συνδυασμό με τις ιδιορρυθμίες του πλειοψηφικού (first-past-the-post) εκλογικού συστήματος του Ηνωμένου Βασιλείου, συμπλήρωσε όσα απαιτούνταν για την εξασφάλιση της νίκης των Συντηρητικών.

Οι σχολιαστές της δεξιάς πτέρυγας [6] βιάστηκαν να ερμηνεύσουν το αποτέλεσμα αυτό ως θρίαμβο για την πολιτική της λιτότητας και της δημοσιονομικής πειθαρχίας ενάντια στις δήθεν αντικαπιταλιστικές (ή τουλάχιστον φιλο-Κεϋνσιανικές) πολιτικές που προωθούνταν από τον πρώην ηγέτη του Εργατικού Κόμματος, Εντ Μίλιμπαντ, ο οποίος παραιτήθηκε μετά τις εκλογές [7]. Το πολιτικό μήνυμα των Συντηρητικών σε όλη την προεκλογική διαδικασία περιστράφηκε γύρω από τις «σκληρές αποφάσεις» που είχαν πάρει για την μείωση των κυβερνητικών προγραμμάτων, προκειμένου να μειωθεί το έλλειμμα του προϋπολογισμού που άφησε πίσω της η προηγούμενη κυβέρνηση των Εργατικών. Εν τω μεταξύ, για την κεντροαριστερά [8], η αποτυχία του Εργατικού Κόμματος θεωρείται απόδειξη ότι δεν πρέπει ποτέ να εγκαταλειφθεί η στρατηγική του «τρίτου δρόμου» του Τόνι Μπλερ [9] για τον κοινωνικά προοδευτικό νεοφιλελευθερισμό, που είχε προσελκύσει επιτυχώς τις προσδοκίες των ψηφοφόρων της μεσαίας τάξης.

Ο πρωθυπουργός της Βρετανίας, Ντέιβιντ Κάμερον, επιδεικνύει την επιστολή ενός πρώην υπουργού Οικονομικών του Εργατικού Κόμματος που αναφέρει πως «δεν υπάρχουν άλλα χρήματα», σε ομιλία του προς τους υποστηρικτές του στο Squires Garden Centre στο Twickenham, στο Λονδίνο, στις 5 Μαΐου 2015. PETER NICHOLLS / REUTERS

Μια πιο προσεκτική ματιά στα αποτελέσματα αυτών των εκλογών υποδηλώνει ότι οι δύο αυτές ερμηνείες είναι άστοχες. Αν και το Εργατικό Κόμμα κέρδισε μόνο 700.000 ψήφους από το 2010, η πραγματική αιτία της επιτυχίας των Συντηρητικών είναι η θεαματική κατάρρευση των Φιλελεύθερων Δημοκρατών. Λόγω της σύνδεσής τους με τις πολιτικές λιτότητας των Συντηρητικών, οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες έχασαν περίπου 4,5 εκατομμύρια ψήφους –τα δύο τρίτα του μεριδίου ψήφων που τους αναλογούσε. Το πραγματικό μερίδιο ψήφων των Συντηρητικών –αν και το κόμμα ισχυρίστηκε ότι παρείχε στον Κάμερον την κυβερνητική εντολή- αυξήθηκε μόνο κατά μισή ποσοστιαία μονάδα. Το κόμμα του Κάμερον μπορεί να έχει άλλα πέντε χρόνια στην εξουσία, αλλά οι πραγματικοί νικητές των φετινών εκλογών ήταν τα περιθωριακά κόμματα όπως Το Κόμμα Ανεξαρτησίας του Ηνωμένου Βασιλείου (UKIP), το οποίο υποστηρίζει το πάγωμα της μετανάστευσης και την έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση, και το Σκωτικό Εθνικό Κόμμα (SNP), το οποίο επιθυμεί την ανεξαρτησία της Σκωτίας και το τέλος της λιτότητας. Και τα δύο αυτά κόμματα απέσπασαν εκατομμύρια ψήφους από το Εργατικό Κόμμα, ανοίγοντας τον δρόμο για την νίκη του Κάμερον, ακόμη και αν το μεγαλύτερο μέρος του βρετανικού κοινού απέρριψε ενεργά τις πολιτικές του κόμματός του.

ΖΩΗ ΜΕ ΧΙΛΙΕΣ ΠΕΡΙΚΟΠΕΣ

Παρά τις περικοπές δαπανών από τους Συντηρητικούς, το έλλειμμα του Ηνωμένου Βασιλείου μειώθηκε μόνο κατά το ήμισυ σε σχέση με εκείνο που ανέμενε το κόμμα όταν ανέλαβε την εξουσία το 2010. Η οικονομία της χώρας δεν αρχίσει να αναπτύσσεται παρά μέχρι τα τέλη του 2013, αφότου ο πανικόβλητος υπουργός Οικονομικών, George Osborne, χαλάρωσε τα μέτρα λιτότητας [10]. Τα οικονομικά προβλήματα του Ηνωμένου Βασιλείου, όπως ισχυρίστηκαν οι Συντηρητικοί, ήταν το αποτέλεσμα της υποτιθέμενης σπατάλης των Εργατικών [11] με την παραγωγή δημοσιονομικών ελλειμμάτων κατά την διάρκεια των ετών της αλματώδους ανάπτυξης στις αρχές της δεκαετίας του 2000, αφήνοντας την οικονομία εκτεθειμένη στην χρηματοπιστωτική κρίση. Αυτό, υποστήριξαν, ήταν που έκανε τις δρακόντειες περικοπές δαπανών αναπόφευκτες.

Ωστόσο, την στιγμή που χτύπησε η κρίση το 2007, το Ηνωμένο Βασίλειο είχε το χαμηλότερο χρέος σε ποσοστό του ΑΕΠ στους G7, χαμηλότερο από ό, τι ήταν όταν το Εργατικό Κόμμα είχε πάρει την εξουσία πριν από δέκα χρόνια [12]. Και αν το Εργατικό Κόμμα υποτίθεται ότι εμφάνιζε υπερβολικά ελλείμματα, οι αγορές παρέμειναν περιέργως αδιάφορες, με τα επιτόκια της αγοράς στα βρετανικά ομόλογα να βρίσκονται στα ποσοστά που είχαν πριν την κατάρρευση [13]. Αυτό έκανε πολλούς να αναρωτιούνται γιατί οι βρετανικοί προϋπολογισμοί εξερράγησαν το 2008 και τί θα μπορούσε αυτό να σημαίνει για την κυβέρνηση συνασπισμού του Ηνωμένου Βασιλείου.

Τα πρόσφατα εκλογικά αποτελέσματα δείχνουν ότι οι παραδοσιακοί ψηφοφόροι του Εργατικού Κόμματος εισχώρησαν στο Σκωτικό Εθνικό Κόμμα και το Κόμμα Ανεξαρτησίας του Ηνωμένου Βασιλείου. REUTERS