Ρωσία και Κίνα σαλπάρουν

Στις 21 Μαΐου, η Ρωσία και η Κίνα ολοκλήρωσαν δέκα ημέρες κοινών ναυτικών ασκήσεων στην ανατολική Μεσόγειο, οι οποίες περιελάμβαναν ασκήσεις με πραγματικά πυρά. Παρά το γεγονός ότι οι στρατοί των δύο χωρών υποστήριξαν πως ο μοναδικός στόχος της ναυτικής άσκησης ήταν η βελτίωση της διαλειτουργικότητας [1], η παρουσία τους στην θάλασσα είχε πολύ ευρύτερες πολιτικές επιπτώσεις.

Εδώ και μερικά χρόνια, η Ρωσία και η Κίνα συμμετέχουν σε διμερείς και πολυμερείς ασκήσεις στην Ασία, συνήθως με τα άλλα μέλη του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης –το Καζακστάν, το Κιργιστάν, το Τατζικιστάν και το Ουζμπεκιστάν. Αυτή είναι η πρώτη φορά που οι ρωσικές και οι κινεζικές ναυτικές δυνάμεις πραγματοποίησαν κοινές τακτικές ασκήσεις στην Ευρώπη και η πρώτη μεγάλη άσκηση της Κίνας σε τόσο απομακρυσμένα ύδατα.

Κινέζοι αξιωματικοί του ναυτικού προετοιμάζονται για την άφιξη του αντιτορπιλικού του Βρετανικού Βασιλικού Ναυτικού, HMS Daring, στην βόρεια πλευρά του αναχώματος στον ποταμό Huangpu, στην Σαγκάη, στις 10 Δεκεμβρίου 2013. CARLOS BARRIA / REUTERS
----------------

Η άσκηση ήρθε μετά την επίσκεψη του Κινέζου προέδρου, Xi Jinping, στην Μόσχα για τον εορτασμό της ρωσικής νίκης κατά των Ναζί στις 9 Μαΐου. Αρχικά, τρία κινεζικά και έξι ρωσικά πλοία αναχώρησαν από το ρωσικό λιμάνι του Νοβοροσίσκ στην Μαύρη Θάλασσα. Η άσκηση ολοκληρώθηκε με τα γυμνάσια «Κοινή Θάλασσα 2015». Σύμφωνα με τον υποναύαρχο Viktor Kochemazov, ο οποίος διοικούσε τα ρωσικά πλοία, οι ασκήσεις ελιγμών αεράμυνας, κατά σαμποτάζ, κατά πλοίων και κατά υποβρυχίων διεξήχθησαν ως μέρος των «Επιχειρήσεων για την διασφάλιση της θαλάσσιας ασφάλειας σε απομακρυσμένες περιοχές των ωκεανών του κόσμου[2]».

Ρώσοι και Κινέζοι αξιωματούχοι ανέφεραν ότι οι ασκήσεις στην Μεσόγειο αντανακλούσαν την ανάγκη τους για την προετοιμασία μη παραδοσιακών αποστολών ασφάλειας και την βελτίωση της ασφάλειας της ναυσιπλοΐας [3]. Είναι αλήθεια ότι τα ρωσικά και τα κινεζικά πλοία έχουν συμμετάσχει, μαζί με πλοία των Ηνωμένων Πολιτειών και άλλων χωρών, σε κάποιες αποστολές με αντιπειρατικό χαρακτήρα, ιδίως στον Κόλπο του Άντεν. Τα τρία κινέζικα πλοία που συμμετέχουν προσχώρησαν όλα στις αντιπειρατικές αποστολές, ενώ μια φρεγάτα (η Linyi) έλαβε επίσης μέρος στην δεύτερη κινεζική αποστολή διάσωσης στην περιοχή τον Μάρτιο, αυτή την φορά για την απομάκρυνση 600 Κινέζων πολιτών και αρκετών εκατοντάδων ξένων υπηκόων από την Υεμένη [4]. Η πρώτη κινεζική αποστολή διάσωσης στην Μεσόγειο σημειώθηκε το 2011 ως απάντηση στις ταραχές στην Λιβύη και αφορούσε μια πρόχειρη προσπάθεια απομάκρυνσης 38.500 Κινέζων εργατών χρησιμοποιώντας μισθωμένα κρουαζιερόπλοια και φορτηγά πλοία υπό την εποπτεία ενός κινεζικού πολεμικού πλοίου. Από τότε, το κινεζικό ναυτικό γίνεται όλο και πιο ορατό στην περιοχή, με την δημιουργία λιμανιών-σταθμών στο Κάιρο, την Χάιφα και την Κωνσταντινούπολη το 2012. Την ίδια στιγμή, τα ρωσικά πλοία έπλευσαν στην Ταρτούς της Συρίας, για να επιδείξουν εμφανώς την υποστήριξή τους προς τα συμφέροντα της Ρωσίας στην περιοχή. Δύο χρόνια αργότερα, τον Ιανουάριο του 2014, μια κινεζική φρεγάτα συμμετείχε στην πολυεθνική δύναμη για την απομάκρυνση των χημικών όπλων από την Συρία. Μετά από αυτή την αποστολή, στα τέλη Ιανουαρίου του 2014, δυο από τα συμμετέχοντα ρωσικά και κινεζικά πλοία εκτέλεσαν τις πρώτες τους κοινές ασκήσεις στην ανατολική Μεσόγειο με σκοπό την βελτίωση του συντονισμού τους, κι έτσι οι δυο ναυτικές δυνάμεις αποφάσισαν να οργανώσουν πιο εκτεταμένες ασκήσεις το 2015 [5].

Αλλά η σινο-ρωσική άσκηση το 2015 αποτέλεσε επίσης μια επίκαιρη αντίστιξη σε εκείνη του ευρωπαϊκού ΝΑΤΟ (Επιχείρηση Ατλαντική Αποφασιστικότητα [6]), καθώς και σε ορισμένες που πραγματοποιήθηκαν μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών, της Γεωργίας και συμμάχων τους στην Ασία. Όπως και στις προηγούμενες ασκήσεις, η επιχείρηση αυτή της Κίνας με την Ρωσία χρησίμευσε επίσης ως ευκαιρία μάρκετινγκ για τους κατασκευαστές ρωσικών όπλων που αναζητούσαν Κινέζους αγοραστές. Οι πωλήσεις των ρωσικών όπλων προς την Κίνα αυξήθηκαν ξανά τον τελευταίο καιρό μετά από μια περίοδο ανάπαυλας –η Κίνα έγινε πρόσφατα η πρώτη ξένη χώρα που αγόρασε το ρωσικό αντιαεροπορικό πυραυλικό σύστημα άμυνας S-400. Αυτή την φορά, όμως, η Κίνα επέδειξε επίσης τις δικές της τεχνολογίες με σκοπό την πιθανή αγορά τους από την Ρωσία -δύο από τα συμμετέχοντα κινεζικά σκάφη αποτελούν πυραυλοφόρες φρεγάτες Jiangkai ΙΙ, τις οποίες μάλλον προσπαθούσε να πουλήσει η Κίνα στην Ρωσία. Ο Ρώσος αναλυτής άμυνας, Alexander Mozgovoy, υποστήριξε ότι τα κινέζικα πλοία θα μπορούσαν να βοηθήσουν την Ρωσία να καλύψει τα κενά που υπάρχουν στον στόλο της μέχρι να παραχθεί ένας επαρκής αριθμός φρεγατών κλάσης Sergei Gorshkov [7].

Επιπλέον, η άσκηση αντιπροσώπευε μια επίδειξη παγκόσμιας ισχύος και αντανακλούσε τα αυξανόμενα κινεζικά οικονομικά συμφέροντα πέρα από την Ασία. Τόσο η Κίνα όσο και η Ρωσία βλέπουν ευκαιρίες σε μια αποδυναμωμένη νότια Ευρώπη. Το 2008, η China Ocean Shipping Company (COSCO) επένδυσε 4,3 δισεκατομμύρια ευρώ για να χρησιμοποιήσει έναν από τους τρεις τερματικούς σταθμούς στο ελληνικό λιμάνι του Πειραιά και να ανοικοδομήσει έναν δεύτερο τερματικό σταθμό εκεί, μια επιχείρηση που θα δώσει στον θαλάσσιο Δρόμο Μεταξιού της Κίνας μια σημαντική διέξοδο στην Μεσόγειο [8] και θα μετατρέψει το ελληνικό λιμάνι σε βασικό κόμβο του κινέζικου εμπορίου. Η COSCO, μια κινεζική κρατική εταιρεία, θέλει την πλειοψηφική κυριότητα του λιμανιού, με την προϋπόθεση ότι η ιδιωτικοποίησή του θα συνεχιστεί υπό την νέα αριστερή κυβέρνηση της Ελλάδας. Η κινεζική κυβέρνηση χρηματοδοτεί επίσης σιδηροδρομικές συνδέσεις υψηλής ταχύτητας μεταξύ Πειραιά, Βελιγραδίου και Βουδαπέστης, που θα ολοκληρωθούν το 2017.

Εν τω μεταξύ η Gazprom, η κρατική εταιρεία φυσικού αερίου της Ρωσίας, επιδιώκει να οικοδομήσει έναν νέο αγωγό φυσικού αερίου που θα περνά από την Τουρκία και την Ελλάδα, παρακάμπτοντας την Ουκρανία. Τον Δεκέμβριο του 2014 ο πρόεδρος της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν, ανακοίνωσε ξαφνικά ότι θα απέρριπτε τον αγωγό South Stream, ο οποίος θα εξήγαγε ρωσικό φυσικό αέριο στην Βουλγαρία, και θα δημιουργούσε τον Turkish Stream, έναν νέο εξαγωγικό δρόμο μέσω της Τουρκίας, ο οποίος θα συνδεόταν με την Ελλάδα. Οι αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης εναντιώθηκαν στην δημιουργία του South Stream, για τον οποίο υποστήριξαν ότι θα διατηρούσε την ρωσική κυριαρχία επί των ευρωπαϊκών αγορών φυσικού αερίου. Αν και η νέα ρωσική πρόταση του Turkish Stream αποτελεί μια δελεαστική ευκαιρία για την εισροή αναγκαίων επενδύσεων στην Ελλάδα, οι Ηνωμένες Πολιτείες προέτρεψαν την χώρα να υποστηρίξει το εναλλακτικό Trans Adriatic Pipeline (TAP) [9] που θα φέρει φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν στην Αλβανία, την Ελλάδα και την Τουρκία μέσω ενός αγωγού που [τελικά] θα περνά κάτω από την Αδριατική Θάλασσα.

Για την Ρωσία, ο ευρύτερος σκοπός των νέων επενδυτικών της πρωτοβουλιών στην Ευρώπη -καθώς και των σινο-ρωσικών στρατιωτικών ασκήσεων στην Μεσόγειο- είναι να υπενθυμίσει στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη ότι, είτε τους αρέσει είτε όχι, η Ρωσία εξακολουθεί να αποτελεί παγκόσμια δύναμη. Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, επεσήμανε, για παράδειγμα, ότι το κύριο συμπέρασμα που άντλησε από την επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Τζον Κέρι, στο Σότσι στις 12 Μαΐου και την συνάντησή του με τον Ρώσο πρόεδρο ήταν ότι «η επίλυση των ποικίλων σημαντικών σύγχρονων προβλημάτων εξαρτάται από τις συντονισμένες κοινές μας προσπάθειές στην διεθνή σκηνή [10]».

Δεν υπάρχει αμφιβολία σχετικά με την σημασία της Κίνας για την Ευρώπη –η Κίνα είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της ΕΕ μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί κορυφαίο εμπορικό εταίρο της Κίνας. Όπως καταμαρτυρούν τα σχέδια της COSCO για το λιμάνι του Πειραιά, ο Θαλάσσιος Δρόμος του Μεταξιού της Κίνας έχει ήδη αντίκτυπο στην Ευρώπη, ενώ η συνεχιζόμενη οικονομική κρίση της περιοχής παρέχει νέες ευκαιρίες για κινέζικες επενδύσεις. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, οι Κινέζοι αξιωματούχοι κατέβαλαν τόσο μεγάλες προσπάθειες για να επισημάνουν ότι οι σινο-ρωσικές στρατιωτικές ασκήσεις δεν απευθύνονταν σε καμία τρίτη χώρα. Παρ’ όλα αυτά, ενώ τα γεγονότα στην Ουκρανία, το Ιράκ και την Θάλασσα της Νότιας Κίνας μονοπωλούν τα πρωτοσέλιδα αυτήν την περίοδο, είναι σημαντικό να συνεχίσουμε να παρατηρούμε και την κατάσταση στην Νότια Ευρώπη.

Copyright © 2015 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/china/2015-05-26/russia-and-chin...

Σύνδεσμοι
[1] http://thediplomat.com/2015/05/china-and-russia-conclude-naval-drill-in-...
[2] http://in.rbth.com/news/2015/05/18/russian_chinese_ships_begin_exercise_...
[3] http://usa.chinadaily.com.cn/2015-05/12/content_20696064.htm
[4] http://www.scmp.com/news/china/diplomacy-defence/article/1792688/chinese...
[5] http://sputniknews.com/voiceofrussia/news/2014_01_27/Russian-Chinese-war...
[6] http://rt.com/news/256573-russia-china-novorossiysk-ships/
[7] http://www.wantchinatimes.com/news-subclass-cnt.aspx?id=20150503000007&c...
[8] http://euap.hkbu.edu.hk/main/chinese-investment-in-europe-the-case-of-pi...
[9] http://www.nytimes.com/2015/05/09/business/international/greece-us-russi...
[10] http://www.mid.ru/brp_4.nsf/0/1832A4FE6BF5B7E643257E440029BBE5

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition