Ο Ποντίφικας και ο Παρίας

Την περασμένη εβδομάδα, ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, συναντήθηκε με τον Πάπα Φραγκίσκο στο Βατικανό. Στην Δύση, η εικόνα του Ποντίφικα να συναντάται με τον Παρία [της διεθνούς κοινότητας] μπορεί να ήταν ενοχλητική, αλλά συνάδει απόλυτα με τις διδασκαλίες και τις φιλοδοξίες του Φραγκίσκου.

Ο Πούτιν ήταν εκείνος που ζήτησε την συνάντηση στα τέλη Μαΐου, και ο Φραγκίσκος έσπευσε να συμφωνήσει. Τότε, κάποιοι σύμβουλοι του πάπα προειδοποίησαν ότι η αποστολή του Πούτιν ήταν κυνική: Να βελτιώσει την εικόνα του, σε μια εποχή που ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Petro Poroshenko, προέβλεπε μια «πλήρη εισβολή [1]» από τις ρωσικές δυνάμεις, ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Jens Stoltenberg, μιλούσε ξεκάθαρα [2] εναντίον της «αναδυόμενης Ρωσίας» και η Ευρωπαϊκή Ένωση ετοιμαζόταν να παρατείνει [3] τις κυρώσεις. Στο τέλος, ο Φραγκίσκος αποφάσισε να αντιστρέψει τις προσδοκίες (απογοητεύοντας τους Καθολικούς Έλληνες της Ουκρανίας, οι οποίοι επέκριναν τον Πάπα [4] για την άρνηση του να καταδικάσει την Μόσχα αναφορικά με τις επιθετικές της ενέργειες) και να συναντηθεί με τον επικεφαλής της Ρωσίας.

Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, συναντά τον πάπα Φραγκίσκο κατά την διάρκεια κατ’ ιδίαν συνάντησης στην πόλη του Βατικανού, στις 10 Ιουνίου του 2015. GREGORIO BORGIA / REUTERS
----------------------------------------------

Υπάρχουν πέντε βασικοί λόγοι για αυτήν την απόφαση του Φραγκίσκου.

Ο ένας από αυτούς κατέστη σαφής κατά την διάρκεια της επίσκεψης του Πάπα στο Σεράγεβο στις αρχές Ιουνίου. «Πρέπει να επικοινωνούμε μεταξύ μας» είπε στις Αρχές, «για να ανακαλύψουμε τα χαρίσματα του κάθε ατόμου, για να προωθήσουμε όσα μας ενώνουν και να αντιμετωπίσουμε τις διαφορές μας ως μια ευκαιρία να ωριμάζουμε με αμοιβαίο σεβασμό».

Πρόκειται για ένα αίσθημα που θα μπορούσε να φανεί κοινότοπο, αν εξαιρέσει κανείς το γεγονός ότι ο Φραγκίσκος έχει ανάγει την έννοια της προσωπικής επαφής -με τον Θεό, με τους φτωχούς, με εκείνους που θα φοβόταν ή θα αντιπαθούσε κανείς- σε βασική διδαχή [5] του παπισμού του. Αυτή η ιεραποστολική υποχρέωση αναπτύσσεται διεξοδικά στο Evangelii Gaudium [6], το παπικό «σχέδιο δράσης» του Φραγκίσκου, το οποίο παρέδωσε στον Πούτιν κατά την διάρκεια της συνάντησής τους. Ο Φραγκίσκος ήταν επίσης σταθερά και ευθύτατα κατά της βίας, κηρύττοντας την ειρηνική επίλυση των συγκρούσεων. Μέσω της συνάντησής του με τον Πούτιν, που αποτελεί αναμφίβολα μια δύσκολη επικοινωνία, ο Φραγκίσκος ενίσχυε όλα αυτά τα λόγια με πράξεις.

Ένας δεύτερος παράγοντας στην διαδικασία λήψης αποφάσεων του Φραγκίσκου είναι ο σκεπτικισμός του απέναντι στην αμερικανική εξωτερική πολιτική.

Το μεγάλο ρήγμα ανάμεσα στο Βατικανό και την Ουάσιγκτον χρονολογείται από την εισβολή στο Ιράκ, όταν ο πάπας Ιωάννης Παύλος Β’ εξέφρασε ηχηρά την εναντίωσή του στην αποστολή αμερικανικών στρατευμάτων για την εκδίωξη του Σαντάμ Χουσεΐν. Έφτασε σε σημείο να στείλει ακόμα και προσωπικό απεσταλμένο, τον καρδινάλιο Pio Laghi, για να παρουσιάσει την επιχειρηματολογία του στον πρόεδρο, George W. Bush, στις 5 Μαρτίου του 2003. Αλλά η επίσκεψη ήταν άκαρπη. «Είχα την εντύπωση ότι είχαν ήδη πάρει την απόφασή τους», είπε ο βετεράνος διπλωμάτης σε μια ομάδα ανθρώπων στην Ιταλία μήνες αργότερα. Ο Μπους «μιλούσε και συμπεριφερόταν σαν να ήταν θεόπνευστος και φάνηκε να πιστεύει πραγματικά ότι επρόκειτο για έναν πόλεμο ανάμεσα στο καλό και το κακό. Τον ρώτησα, «Έχετε συνειδητοποιήσει τις συνέπειες της κατάκτησης του Ιράκ; Την σύγχυση˙ τις διαμάχες μεταξύ Σιιτών, Σουνιτών και Κούρδων». Προφανώς δεν το είχε κάνει.

Όπως φοβόταν ο Ιωάννης Παύλος, η αμερικανική εισβολή ήταν καταστροφική για τους Χριστιανούς [7] της Μέσης Ανατολής. Αρχαίες κοινότητες και ιεροί τόποι καταστράφηκαν, εκατομμύρια άνθρωποι εκτοπίστηκαν, επίσκοποι δολοφονήθηκαν, και φιλανθρωπικές οργανώσεις της Καθολικής Εκκλησίας συντρίφθηκαν σε όλη την Μέση Ανατολή [8]. Κατά την άποψη του Βατικανού, οι ίδιοι Αμερικάνοι υπέρμαχοι της εισβολής στο Ιράκ προωθούν και την στρατιωτική κλιμάκωση στα ανατολικά σύνορα της Ουκρανίας. Έτσι, η διπλωματική ομάδα του Βατικανού –δηλαδή ο Φραγκίσκος, ο καρδινάλιος υπουργός Pietro Parolin και ο αρχιεπίσκοπος Paul Gallagher, υπουργός Διακρατικών Σχέσεων- είναι αποφασισμένη να εκτονώσει την «πολεμική ατμόσφαιρα [9]» που περιβάλλει την Ουκρανία.

Πράγματι, το Βατικανό επικρίνει ιδιαίτερα τις στρατηγικές που αποσκοπούν στην αποξένωση αντιπάλων. Ας πάρουμε ως παράδειγμα την Λευκορωσία. Η πολιτική των ΗΠΑ από το 2004 έχει υπάρξει ως επί το πλείστον ανταγωνιστική [10] απέναντι στο καθεστώς του Αλεξάντερ Λουκασένκο, κάτι που συμπεριλαμβάνει την επιβολή διαφόρων κυρώσεων για αντιδημοκρατικές πρακτικές [11]. Εν τω μεταξύ, το Βατικανό έχει βελτιώσει σταθερά τις λειτουργικές του σχέσεις με την Λευκορωσία, όπου το 15% του πληθυσμού είναι Καθολικοί. Η Ρώμη έχει ενθαρρύνει την Λευκορωσία να διαδραματίσει θετικό ρόλο ως οικοδέσποινα των ειρηνευτικών συνομιλιών μεταξύ της Ρωσίας, της Ουκρανίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η συμφωνία Μινσκ II που διέπει την τρέχουσα εκεχειρία, σύμφωνα με τον Παρολίν, αποτελεί απόδειξη της προόδου της χώρας [12].

Ένας πολυέλαιος πεσμένος στα συντρίμμια της εκκλησίας Im Al-Zinar που καταστράφηκε κατά την διάρκεια συγκρούσεων μεταξύ των ανταρτών της Συρίας και του καθεστώτος της Συρίας στο Bustan al Diwan, στην Homs, στις 23 Ιουλίου του 2012. YAZEN HOMSY / REUTERS
------------------------------