Ξανά στον «Σταθμό Φινλανδίας» | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ξανά στον «Σταθμό Φινλανδίας»

Μια σειρά αγορών ακινήτων από Ρώσους βάζει το Ελσίνκι στην άμυνα

Στις αρχές Ιουνίου, οι Φινλανδοί έμαθαν ότι κάποιος έκανε προσφορά για ένα ακίνητο κοντά σε ένα πεδίο βολής της Φινλανδικής Αμυντικής Δύναμης στην πόλη Taipalsaari, περίπου 20 χιλιόμετρα από τα σύνορα της Ρωσίας. Με μια πρώτη ματιά, τίποτα δεν φαινόταν ασυνήθιστο γι’ αυτό˙ Πολίτες ζουν συχνά κοντά σε στρατιωτικά σκοπευτήρια. Αλλά υπήρχε μια λεπτομέρεια που προκάλεσε ανησυχία στον φινλανδικό στρατό και στην κυβέρνηση: Ο υποψήφιος αγοραστής ήταν Ρώσος.

22062015-1.jpg

Ελσίνκι, Φινλανδία. TIMO NEWTON-SYMS / FLICKR
------------------------------

Πολλοί απλοί Ρώσοι, βεβαίως, αγοράζουν εξοχικές κατοικίες στην Φινλανδία. Όμως, ορισμένα από αυτά τα ακίνητα δεν μοιάζουν με σπίτια για διακοπές: Είναι καταρρέουσες κατοικίες ή άδεια οικόπεδα που συμπτωματικά βρίσκονται κοντά σε στρατηγικές στρατιωτικές περιοχές, όπως αποθήκες πυρομαχικών, σταθμοί ραντάρ και βασικές γραμμές παροχής ηλεκτρικού ρεύματος. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία που συλλέγονται από την φινλανδική εταιρεία ερευνών αγοράς ΤΑΚ, το 2013, Ρώσοι αγοραστές με διεύθυνση κατοικίας στην Ρωσία (σε αντιδιαστολή με διεύθυνση κατοικίας στην Φινλανδία) πραγματοποίησαν το 89% του συνόλου των αγορών στην παραμεθόριο περιοχή της Νότιας Καρελίας -όπου βρίσκεται το Taipalsaari- σε σύγκριση με μόνο το 46% το 2004. Εκτός από αυτό το μικρότερο μερίδιο, λιγότεροι άνθρωποι ανησυχούσαν για αυτές τις αγορές το 2004, όταν η Ρωσία εξακολουθούσε να θεωρείται κατά κύριο λόγο ειρηνική χώρα. Από την προσάρτηση της Κριμαίας, όμως, οι γειτονικές χώρες της Ρωσίας δίνουν μεγαλύτερη προσοχή στις ενέργειές της και αυτές των πολιτών της.

«Η προσοχή των ανθρώπων και η στάση τους στο θέμα αυτό έχουν αλλάξει δραματικά κατά τον τελευταίο χρόνο ή περίπου τόσο», λέει ο Charly Salonius- Pasternak, ένας ειδικός της άμυνας στο Φινλανδικό Ινστιτούτο Διεθνών Υποθέσεων. «Πριν, κανένας αξιωματούχος δεν θα έλεγε επισήμως ότι μπορεί να υπάρχουν θέματα που αφορούν την ασφάλεια με ορισμένες από αυτές τις αγορές. Τώρα αυτό δεν ισχύει πλέον». Οι άνθρωποι γνωρίζουν, είπε, «ότι ο πόλεμος δεν είναι μόνο τανκς που περνούν τα σύνορα».

22062015-pin1.jpg

22062015-pin2.jpg

Ο νέος υπουργός Άμυνας της Φινλανδίας, Jussi Niinistö, ο οποίος ανέλαβε καθήκοντα τον Μάιο, ανέλαβε γρήγορα δράση για την πώληση στο Taipalsaari, καθοδηγώντας την κρατική Υπηρεσία Διαχείρισης Δασών να υποβάλει προσφορά για το οικόπεδο εξ ονόματος των Φινλανδικών Αμυντικών Δυνάμεων. Αλλά η προσφορά των 3,72 εκατ. δολαρίων υπολείπεται κατά πολύ των αναφερόμενων 8,45 εκατ. δολαρίων της ρωσικής προσφοράς. Ο Niinistö ζήτησε επίσης οι ένοπλες δυνάμεις να συμμετάσχουν σε μελλοντικές πωλήσεις οικοπέδων με στρατηγική σημασία, και έχει ανακοινώσει ότι θα θεσπίσει νομοθεσία που θα δίνει στην κυβέρνηση δικαίωμα πρώτης άρνησης σε πωλήσεις σε αγοραστές εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτή την άνοιξη, ο πρόεδρος Sauli Niinistö (καμία σχέση με τον Jussi Niinistö) πρότεινε [1] την ψήφιση ενός νόμου που θα δώσει στην κυβέρνηση το δικαίωμα να εγκρίνει τις πωλήσεις σε ευαίσθητες περιοχές για κάθε περίπτωση χωριστά, και ο πρώην υπουργός Άμυνας Carl Haglund υποστήριξε το δικαίωμα της κυβέρνησης για μια πρώτη άρνηση.

Οι Φινλανδοί, φυσικά, ίσως να αντιδρούν υπερβολικά. Είναι πολύ πιθανό ότι τα ακίνητα κοντά σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις να είναι απλά σπίτια για διακοπές, αλλά η φινλανδική καχυποψία προέρχεται από μια μακρά και τραυματική ιστορία διαβίωσης με την λανθάνουσα ρωσο-σοβιετική επιθετικότητα και τις περιστασιακές εισβολές. Για πάνω από έναν αιώνα η Φινλανδία ανήκε στην Ρωσία, πριν από την κήρυξη της ανεξαρτησίας της το 1917. Ακόμη και μετά την ανεξαρτησία, συνέχισε να αντιμετωπίζει ρωσική επιθετικότητα. Στον λεγόμενο χειμερινό πόλεμο του 1939 και του 1940, 180.000 Φινλανδοί στρατιώτες πολέμησαν γενναία κατά της δύναμης εισβολής 340.000 στρατιωτών του Κόκκινου Στρατού, διεξάγοντας μια έξυπνη εκστρατεία αντάρτικου. Ο Σοβιετικός ηγέτης Ιωσήφ Στάλιν είχε προβλέψει μια σοβιετική νίκη μέσα σε 12 ημέρες, αλλά οι Φινλανδοί ως εκ θαύματος άντεξαν για 105 ημέρες πριν υποκύψουν στην ήττα. Ίσως αυτή η πικρή εμπειρία είναι ο λόγος που η Φινλανδία έχει διατηρήσει μια στωική πολιτική ουδετερότητας και μη-πρόκλησης, όπως και η γειτονική της Σουηδία, η οποία προτίμησε να μην ενταχθεί στο ΝΑΤΟ.

«Οι ανησυχίες σχετικά με την Ρωσία ξεπερνούν κάθε άλλο ζήτημα στην Φινλανδία», μου είπε από το τηλέφωνο τον περασμένο μήνα ο Markku Kivinen, καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι. Και αυτό ήταν εμφανές σε ένα πρόσφατο άρθρο στο ανεξάρτητο στρατιωτικό περιοδικό Suomen Sotilas, του απόστρατου στρατηγού Hannu Luotola και αρκετών άλλων. Οι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τα άθλιας εικόνας ακίνητα, σαν αποθήκες και τόπους στάθμευσης.

Άλλοι παρατηρητές έχουν διαφορετική άποψη. «Για δεκαετίες, δεν ήταν νομικά δυνατό για τους Ρώσους να αγοράσουν ακίνητα στην Φινλανδία», είπε ο Kivinen. Τώρα, συνέχισε, «ο πραγματικός λόγος που το κάνουν είναι ότι τα βλέπουν ως ασφαλιστική δικλείδα, αν τα πράγματα γίνουν πολύ άσχημα στην Ρωσία».

Η Outi Salovaara, μια ερευνητική δημοσιογράφος στις φινλανδικές εφημερίδες Etelä-Saimaa και Helsingin Sanomat, φαίνεται να συμφωνεί με την εκτίμηση αυτή. Ζει μόνο έξι μίλια από τα σύνορα με την Ρωσία και έχει ερευνήσει προσεκτικά κάθε συναλλαγή ακίνητων στην περιοχή από το 2005. «Η αγορά ακινήτων κοντά σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις ακούγεται άσχημα, αλλά οι ανησυχίες σχετικά με τις συναλλαγές αυτές είναι υπερβολικές», υποστηρίζει. «Είμαι πεπεισμένη ότι οι Φινλανδικές Αμυντικές Δυνάμεις γνωρίζουν τι συμβαίνει γύρω από τις εγκαταστάσεις τους. Μια πιο σημαντική ανησυχία είναι το ξέπλυμα χρήματος που συνδέεται με τις αγορές. Και αν οι Ρώσοι ήθελαν πραγματικά κάτι ύποπτο με την αγορά αυτών των ακινήτων, θα χρησιμοποιούσαν Φινλανδούς σαν βιτρίνα». Επιπλέον, προσθέτει η Salovaara, η Ρωσία μπορεί απλά να χρησιμοποιήσει τους δορυφόρους της για να συλλέξει πληροφορίες. «Δεν χρειάζονται μια ομάδα εξοχικών σπιτιών, προκειμένου να καταλάβουν τι συμβαίνει στην Φινλανδία», λέει.

22062015-2.jpg

Ο Φινλανδός πρόεδρος Sauli Niinisto με τον Βλαντιμίρ Πούτιν στο λιμάνι Τουρκού, στις 25 Ιουνίου 2013. ANTTI AIMO-KOIVISTO / LEHTIKUVA VIA REUTERS
------------------------------------

Αυτό που προσδίδει αξιοπιστία στους ισχυρισμούς των Kivinen και Salovaara είναι ότι η κυριότητα πολλών από αυτά τα ακίνητα είναι δύσκολο να γίνει αντιληπτή. Η Τουριστική Εταιρεία Airiston Helmi έχει αγοράσει πολλά ακίνητα κατά την διάρκεια των τελευταίων ετών, συμπεριλαμβανομένων αρκετών κοντά στο λιμάνι Turku, όπου και εδρεύει, καθώς και σε άλλες σημαντικές ναυτικές οδούς. Η εταιρεία έχει Ρώσο Διευθύνοντα Σύμβουλο και ρωσικό Διοικητικό Συμβούλιο. Σύμφωνα με έρευνες φινλανδικών μέσων ενημέρωσης [2], ορισμένοι από τους υπαλλήλους της εταιρείας έχουν εγγραφεί ως ότι ζουν στην Ρωσία, ενώ ένας ζει στην Λετονία. Οι χώρες κατοικίας των άλλων είναι άγνωστες. Από την ίδρυσή της πριν από οκτώ χρόνια, η εταιρεία δεν έχει ακόμη αποκτήσει μια ιστοσελίδα και δεν παρουσιάζει φυσική διεύθυνση. Παρότι έχει μόνο δύο υπαλλήλους [3] και κεφάλαιο 11.200 δολαρίων, και καταγράφει ζημίες κάθε χρόνο από το 2008, συνεχίζει να αγοράζει νέα ακίνητα.

Είναι επίσης πιθανό ότι η Airiston Helmi είναι είτε μια εταιρεία-κέλυφος που χρησιμοποιήθηκε για να κρύψει πράξεις νομιμοποίησης «μαύρων» χρημάτων είτε μια εντελώς συνήθης εταιρεία τουρισμού και ακινήτων –αλλά η πρόσφατη εξαγορά από αυτήν δύο μεταγωγικών πλοίων του φινλανδικού [πολεμικού] Ναυτικού μπερδεύει αυτήν την εικόνα. Η Airiston Helmi μπορεί να έχει σχέδια να ανακατασκευάσει τα πλοία ως τουριστικά αξιοθέατα, αλλά η διευθύνουσα σύμβουλός της, Elena Romanova, δεν απάντησε σε ένα αίτημα για σχολιασμό. Επειδή οι ρωσικές εταιρείες και οι Ρώσοι ιδιώτες έχουν νόμιμο δικαίωμα να αγοράζουν ακίνητα στην Φινλανδία, οι φινλανδικές Αρχές δεν έχουν κανένα λόγο να ερευνήσουν τους ισχυρισμούς αυτούς.

Σε μια πρόσφατη επίσκεψη στο λιμάνι του Turku, είδα μια βιομηχανική περιοχή με σύγχρονα εμπορικά κτίρια να λάμπουν στον ήλιο και ένα φινλανδικό σκάφος του Ναυτικού αγκυροβολημένο σε κοντινή απόσταση. Όπως και οι περισσότεροι Φινλανδοί, ο Salonius- Pasternak κρατά μια πολύ μετριοπαθή στάση σχετικά με την Ρωσία και πιστεύει ότι ο πόλεμος είναι εξαιρετικά απίθανος, αλλά μου εξήγησε το πώς ένας Ρώσος αντίπαλος θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τα κτίρια της Airiston Helmi στο λιμάνι για να κατοπτεύει τις φινλανδικές ναυτικές δραστηριότητες και επίσης να επιτεθεί στα φινλανδικά πλοία -υπάρχει μια ναυτική βάση στο λιμάνι Pansio της πόλης, καθώς και σχέδια για έναν τερματικό σταθμό εισαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου. Εκτός από το ότι προσφέρει λίγες θαλάσσιες κρουαζιέρες, το Turku δεν είναι μια εξαιρετικά δημοφιλής τουριστική περιοχή, αλλά η υψηλής τεχνολογίας πόλη αποτελεί ένα εμπορικό λιμάνι-«κλειδί» στην Βαλτική Θάλασσα.

Ο Arto Luukkanen, ένας λέκτορας Ρωσικών και Ανατολικο-ευρωπαϊκών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι, είναι εξίσου καχύποπτος. Το 2008, έλαβε ένα απρόσμενο τηλεφώνημα από έναν άνδρα, ο οποίος αποδείχθηκε ότι ήταν ένας αξιοσέβαστος συνταξιούχος επιχειρηματίας, ο οποίος ήθελε να τον προειδοποιήσει για μια σειρά μυστηριώδεις αγορές από Ρώσους ιδιώτες και ρωσικές επιχειρήσεις. «Νόμιζα ότι ήταν υπερβολή, αλλά συναντηθήκαμε, και είχε κάποια πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία», είπε. Ο άνθρωπος είχε παρατηρήσει την αύξηση του αριθμού των αγορασμένων από Ρώσους ακινήτων στην περιοχή όπου βρίσκεται το σπίτι του, στη Νότια Καρελία εκείνο το έτος, και μαζί με φίλους, συγκέντρωσαν τις νομικές πράξεις των συναλλαγών σε μια βάση δεδομένων. «[Τα ακίνητα για τα οποία] μιλάμε είναι μικρές εξοχικές κατοικίες, όπου κάποιες ηλικιωμένες κυρίες είχαν ζήσει κάποτε», εξήγησε ο Luukkanen. «Αυτές δεν είναι μεγάλες κατοικίες. Στην πραγματικότητα, κανείς δεν θα ήθελε να ζήσει εκεί. Αλλά είναι κοντά σε στρατιωτικές βάσεις». Αφότου ανέλυσε την βάση δεδομένων εκείνου του ανθρώπου και παρατήρησε την στρατηγική θέση πολλών από τα ετοιμόρροπα ακίνητα, ο Luukkanen κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο άνθρωπος εξέφραζε λογικές ανησυχίες.

22062015-3.jpg

Πλοία του Ναυτικού ελλιμενίζονται στο Aurajoki στο Turku, στις 31 Αυγούστου 2014. RONI LEHTI / LEHTIKUVA VIA REUTERS
---------------------------------

Αν και αυτές οι πράξεις περιέχουν την ταυτότητα των επισήμων αγοραστών, πολλοί από τους οποίους φαίνεται να είναι απλοί Ρώσοι πολίτες, είναι σχεδόν αδύνατο να μαθευτεί αν λειτουργούν για λογαριασμό της ρωσικής κυβέρνησης. «Ο αρχικός αγοραστής μπορεί να μην είναι ο προβλεπόμενος ιδιοκτήτης, και εκεί όπου μεταφέρεται η κυριότητα στην συνέχεια τότε γίνεται πρόβλημα», λέει ο Salonius- Pasternak.

Για την επικείμενη πώληση κοντά στην περιοχή Taipalsaari, η Salovaara, η επίμονη ντετέκτιβ ακινήτων, λέει ότι η πώληση δεν έχει ακόμη κλείσει. Η ίδια την ερμηνεύει ως ελιγμό ακινήτων. «Οι ιδιοκτήτες ίσως να χρησιμοποιούν απλώς τον υποτιθέμενο Ρώσο αγοραστή για να πετύχουν μια υψηλότερη τιμή», λέει. Πράγματι, αυτό θα ήταν μια ανορθόδοξη αλλά αποτελεσματική νέα στρατηγική ακινήτων: Πρόσφερέ μου μια καλή τιμή αλλιώς θα πουλήσω την περιουσία μου στους Ρώσους. Οι Φινλανδοί πολιτικοί, όμως, δεν ρισκάρουν. Όπως απέδειξε η αμφιλεγόμενη, και τελικά αποτυχημένη προσπάθεια του Ντουμπάι το 2006 να επενδύσει σε λιμενικές υποδομές των ΗΠΑ, η ξένη ιδιοκτησία των ζωτικής σημασίας περιουσιακών στοιχείων φαίνεται να πανικοβάλλει τους ανθρώπους και τους πολιτικούς. Για τις Ηνωμένες Πολιτείες, ήταν ο φόβος μιας ενδεχόμενης τρομοκρατικής επίθεσης. Για την Φινλανδία, πρόκειται για διπλωματική εξισορρόπηση, καλλιέργεια φιλικών σχέσεων με τον πανίσχυρο γείτονά της, ενώ ταυτόχρονα προσπαθεί να εξευμενίσει τους φινλανδικούς φόβους για την ρωσική επιθετικότητα.

Copyright © 2015 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/2015-06-18/back-finland-station

Σύνδεσμοι:
[1] http://yle.fi/uutiset/president_calls_for_case-by-case_look_at_property_...
[2] http://www.iltasanomat.fi/kotimaa/art-1288743085702.html
[3] http://www.kauppalehti.fi/yritykset/yritys/airiston+helmi+oy/21562336

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνσηwww.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.grκαι στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition